Sáp nhập cấp xã có kéo theo việc gộp thôn, tổ dân phố?

Ảnh minh họa.

Trong quá trình này, một câu hỏi được nhiều người quan tâm là: việc sáp nhập xã có kéo theo việc sắp xếp lại thôn, tổ dân phố hay không? Và nếu có thì việc tinh gọn sẽ được thực hiện theo nguyên tắc, điều kiện nào?

Theo Quyết định số 758/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về kế hoạch sắp xếp lại các đơn vị hành chính và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền hai cấp, Bộ Nội vụ được giao chủ trì phối hợp với các bộ ngành liên quan nghiên cứu, hướng dẫn việc sắp xếp, tổ chức lại hệ thống thôn, tổ dân phố theo hướng tinh gọn, hiệu quả hơn và đảm bảo phục vụ trực tiếp đời sống của người dân tại cơ sở. Nhiệm vụ này dự kiến sẽ hoàn thành trước ngày 31/5/2026.

Cùng với đó, Nghị định 33/2023/NĐ-CP cũng nêu rõ: mỗi thôn, tổ dân phố sẽ không có quá 3 người hoạt động không chuyên trách, bao gồm: bí thư chi bộ, trưởng thôn hoặc tổ trưởng tổ dân phố, và trưởng ban công tác Mặt trận. Những người này được hưởng phụ cấp hằng tháng, được ngân sách nhà nước khoán theo định mức. Theo Thông tư 07/2024/TT-BNV, khoản phụ cấp này hiện được tính theo mức lương cơ sở là 2,34 triệu đồng/tháng, căn cứ theo Nghị định 73/2024/NĐ-CP.

Về điều kiện sáp nhập thôn, tổ dân phố, Thông tư 14/2018/TT-BNV quy định rất rõ: nếu một thôn hoặc tổ dân phố có quy mô hộ gia đình dưới 50% so với tiêu chuẩn quy định thì buộc phải sáp nhập với đơn vị liền kề. Ngay cả khi đạt từ 50% trở lên nhưng nếu địa phương có điều kiện thuận lợi thì vẫn nên thực hiện sáp nhập để tinh giản bộ máy, tiết kiệm nguồn lực.

Tuy nhiên, quá trình sáp nhập không chỉ đơn thuần là gộp lại cho đủ số. Chính quyền địa phương cần xem xét đến các yếu tố địa lý, địa hình, phong tục tập quán, đảm bảo không làm xáo trộn đời sống cộng đồng. Đồng thời, đề án sáp nhập chỉ được thực hiện khi có trên 50% số cử tri hoặc đại diện hộ gia đình của từng thôn, tổ dân phố tán thành.

Trường hợp phải giải thể thôn, tổ dân phố do bị thu hồi đất, tái định cư hoặc lý do đặc biệt khác, việc di dân và bố trí lại sẽ được thực hiện theo đúng phương án bồi thường, hỗ trợ và đề án sắp xếp dân cư đã được phê duyệt bởi cơ quan có thẩm quyền.

Ngoài ra, khi thành lập mới hoặc sáp nhập, tên của thôn, tổ dân phố không được trùng với các tên đã có trong cùng xã để tránh nhầm lẫn. Việc đổi tên có thể thực hiện nếu đa số người dân sinh sống tại đó có nguyện vọng chính đáng.

Tóm lại, việc sáp nhập thôn, tổ dân phố là một phần tất yếu khi tiến hành sáp nhập cấp xã, nhưng sẽ được thực hiện theo nguyên tắc thận trọng, minh bạch, có sự đồng thuận từ người dân và đảm bảo phù hợp với điều kiện thực tế từng địa phương. Đây là bước đi quan trọng nhằm xây dựng bộ máy chính quyền cơ sở gọn nhẹ, hiệu quả, phục vụ người dân tốt hơn trong giai đoạn mới.

Ngọc Hân (tổng hợp)