Sáp nhập tỉnh: Lựa chọn tên gọi, trung tâm hành chính - chính trị theo nguyên tắc nào?

Ảnh minh họa

Từ thực tiễn tổ chức đơn vị hành chính các cấp thời gian qua và kết quả tích cực của công tác sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã các giai đoạn 2019 - 2021 và 2023 - 2025, Bộ Chính trị và Ban Bí thư đã ban hành Kết luận số 126-KL/TW ngày 14/02/2025 và Kết luận số 127-KL/TW ngày 28/02/2025, trong đó đã yêu cầu "Nghiên cứu định hướng sáp nhập một số đơn vị hành chính cấp tỉnh, không tổ chức cấp huyện, sáp nhập một số đơn vị cấp xã; thực hiện mô hình địa phương 2 cấp (tổ chức đảng, chính quyền, đoàn thể), bảo đảm tinh gọn, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả".

Mới đây nhất, Công văn số 43-CV/BC ngày 20/03/2025 của Ban Chỉ đạo Trung ương về tổng kết việc thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW nêu rõ: Đảng ủy Chính phủ chủ trì, phối hợp với Ban Tổ chức Trung ương và các cơ quan liên quan tiếp thu ý kiến các địa phương, cơ quan, đơn vị, hoàn thiện Tờ trình, Đề án sắp xếp tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp báo cáo Bộ Chính trị trước ngày 25/3/2025.

Ưu tiên sắp xếp các đơn vị hành chính miền núi, đồng bằng với các đơn vị hành chính có biển

Đại diện Bộ Nội vụ cho biết, việc sắp xếp đơn vị hành chính các cấp ngoài các tiêu chí về diện tích tự nhiên, quy mô dân số theo quy định của pháp luật cần cân nhắc thấu đáo các tiêu chí về lịch sử, truyền thống, văn hóa, dân tộc; vị trí, điều kiện địa lý; quy mô, trình độ phát triển kinh tế - xã hội; hạ tầng giao thông, công nghệ thông tin, yêu cầu bảo đảm quốc phòng, an ninh quốc gia và hội nhập quốc tế.

Đặt mục tiêu cao nhất là phát triển đất nước, mở rộng không gian phát triển cho đơn vị hành chính mới, phát huy vai trò dẫn dắt của các vùng động lực, hành lang kinh tế, cực tăng trưởng; ưu tiên sắp xếp các đơn vị hành chính miền núi, đồng bằng với các đơn vị hành chính có biển; kết hợp hài hòa, hợp lý các đơn vị hành chính có vị trí liền kề gắn với yêu cầu định hướng phát triển để hỗ trợ lẫn nhau, cùng thúc đẩy phát triển kinh tế của đơn vị hành chính sau sắp xếp và yêu cầu, định hướng phát triển nhanh, bền vững của đất nước trong giai đoạn mới.

Cùng với đó, việc kết thúc hoạt động của đơn vị hành chính cấp huyện và sắp xếp, tổ chức lại các đơn vị hành chính cấp xã, bảo đảm tinh gọn, giảm cấp trung gian; xây dựng và củng cố chính quyền địa phương cấp cơ sở vững mạnh, gần dân, thiết thực nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho Nhân dân.

Cũng theo đại diện Bộ Nội vụ, việc đặt tên cho đơn vị hành chính cấp tỉnh sau sắp xếp phải được nghiên cứu kỹ lưỡng, thấu đáo, cân nhắc thận trọng các yếu tố truyền thống, lịch sử, văn hóa.

Ưu tiên sử dụng một trong các tên gọi của các đơn vị hành chính trước khi sáp nhập để đặt tên cho đơn vị hành chính mới nhằm hạn chế tối đa tác động ảnh hưởng tới người dân, doanh nghiệp do phải chuyển đổi giấy tờ, chỉ dẫn địa lý cấp tỉnh.

Tên gọi của đơn vị hành chính mới cần dễ nhận diện, ngắn gọn, dễ đọc, dễ nhớ và phát huy được lợi thế so sánh của địa phương, phù hợp với xu thế hội nhập.

Bộ Nội vụ cũng đề nghị cấp ủy, chính quyền địa phương thống nhất nhận thức, có trách nhiệm tạo sự đồng thuận của các tầng lớp Nhân dân địa phương; góp phần giữ gìn, phát huy được giá trị lịch sử, truyền thống, văn hóa và tinh thần đoàn kết của Nhân dân đối với đơn vị hành chính mới sau sắp xếp.

Bảo đảm chính quyền địa phương cấp tỉnh nhanh chóng đi vào hoạt động ổn định

Về nguyên tắc xác định trung tâm hành chính - chính trị, thứ nhất lựa chọn trung tâm hành chính - chính trị của một trong số các đơn vị hành chính cấp tỉnh hiện nay là trung tâm hành chính - chính trị của đơn vị hành chính mới để bảo đảm chính quyền địa phương cấp tỉnh nhanh chóng đi vào hoạt động ổn định.

Thứ hai, trung tâm hành chính - chính trị của đơn vị hành chính mới có vị trí địa lý thuận lợi, hạ tầng kinh tế - xã hội đồng bộ, nhất là hệ thống giao thông phát triển (sân bay, đường bộ, cảng,…), dễ dàng kết nối với các khu vực trong nội tỉnh, thành phố và các đô thị lớn, trung tâm kinh tế của cả nước hoặc với hệ thống không gian biển.

Thứ ba, trung tâm hành chính - chính trị của đơn vị hành chính mới cần có không gian phát triển trong tương lai; phù hợp với định hướng phát triển kinh tế - xã hội của đơn vị hành chính mới, bảo đảm hài hòa, hợp lý, tránh sự mất cân đối giữa các địa phương khi sáp nhập, bảo đảm giữ vững quốc phòng an ninh.

Cấp ủy, chính quyền địa phương cần thống nhất nhận thức, có trách nhiệm tạo sự đồng thuận của các tầng lớp Nhân dân địa phương.

Về tiêu chí và định hướng sắp xếp, sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh, trên cơ sở nghiên cứu lịch sử hình thành, phát triển, quá trình sắp xếp đơn vị hành chính các cấp ở Việt Nam, cơ sở khoa học về các yếu tố cấu thành đơn vị hành chính cấp tỉnh và kinh nghiệm quốc tế, đề xuất có 6 tiêu chí sau: Diện tích tự nhiên; Quy mô dân số; Tiêu chí về lịch sử, truyền thống, văn hóa dân tộc; Tiêu chí về địa lý kinh tế; Tiêu chí về địa chính trị; Tiêu chí về quốc phòng, an ninh.

Dự kiến sau sắp xếp, số đơn vị hành chính cấp tỉnh sẽ giảm khoảng 50% trên tổng số 63 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương hiện nay.

Về tiêu chí và định hướng sắp xếp lại đơn vị hành chính cấp cơ sở, trên cơ sở nghiên cứu lịch sử hình thành, phát triển, quá trình sắp xếp đơn vị hành chính các cấp ở nước ta, căn cứ cơ sở khoa học về các yếu tố cấu thành đơn vị hành chính cấp tỉnh và kinh nghiệm quốc tế, mô hình chính quyền địa phương cấp cơ sở theo định hướng mới, đề xuất tiêu chí đơn vị hành chính cấp cơ sở như sau: Diện tích tự nhiên; Quy mô dân số; Các tiêu chí về: Lịch sử, truyền thống, văn hóa, dân tộc, tôn giáo, tín ngưỡng, phong tục, tập quán; Vị trí địa lý, điều kiện địa lý - tự nhiên, liên kết tiểu vùng, vùng tỉnh; Quy mô, trình độ phát triển kinh tế; Quốc phòng, an ninh, chính trị, trật tự xã hội; Hạ tầng giao thông và công nghệ thông tin.

Dự kiến, sau khi sắp xếp, số đơn vị hành chính cấp xã sẽ giảm khoảng 70%, tức từ 10.035 đơn vị hiện nay xuống còn dưới 3.000 đơn vị hành chính cấp cơ sở.

Thu Giang