Sạt lở bờ sông và nỗi lo mất đất sản xuất

Khu vực sạt lở bờ sông Đăk Bla, đoạn gần đập tràn Thủy điện Đăk Bla 1.

Nỗi lo mất đất canh tác

Theo phản ánh của người dân, mỗi năm lòng sông Đăk Bla, đoạn qua thôn 12, xã Kon Braih ngày càng mở rộng và lấn sâu vào đất sản xuất khiến đất rẫy của người dân bị thu hẹp. Khu vực sạt lở chủ yếu ở gần Thủy điện Đăk Bla 1 và mỏ khai thác cát của Công ty CP Sinh Lợi Kon Tum.

Vợ chồng chị Y Nê, trú tại thôn 12, xã Kon Braih, một trong những hộ bị ảnh hưởng cho biết, trước đây dọc bờ sông người dân canh tác bình thường không xảy ra sạt lở. Nhưng vài năm trở lại đây, nhất là từ khi có mỏ khai thác cát hoạt động, đất dọc bờ sông bắt đầu xuất hiện tình trạng sạt lở, nhiều chỗ ngoạn sâu vào đất sản xuất 3 - 4m (chiều ngang).

Tương tự, gia đình ông A Yốp, trú thôn 12, xã Kon Braih có 2 thửa đất sản xuất nằm ven sông cũng bị sạt lở mất đi nhiều. Theo ông A Yốp, từ năm 2020 đến nay, mỗi năm đất rẫy của gia đình lại bị sạt thêm một ít, đến nay bờ sông đã ăn sâu vào rẫy khoảng 5 - 6m (hàng chục mét vuông). Cây mì, chuối, cà phê, tre trồng chắn bờ đã bị cuốn xuống sông.

“Đất nhà tôi sạt lở nhiều chỗ, có nơi bờ sông ăn sâu vào rẫy đến 4m. Nếu để tình trạng này kéo dài thì nguy cơ đất sản xuất của người dân sẽ bị cuốn xuống lòng sông. Mong các cấp, ngành, đơn vị liên quan quan tâm, sớm có phương án xử lý để người dân yên tâm sản xuất, phát triển kinh tế”, ông Yốp nói.

Bờ sông Đăk Bla bị sạt lở, lấn sâu vào đất sản xuất của người dân.

Bà Y Xal, ở cùng thôn 12, xã Kon Braih cũng trong hoàn cảnh tương tự. Gia đình bà Xal có 2 sào đất trồng mì sát bờ sông, nhưng nay đã bị sạt lở mất hơn 1 sào. “Phần đất còn lại quá nhỏ, phải đi thuyền sang sông qua khu vực khai thác cát để canh tác rất vất vả nên tôi bỏ trống, không muốn trồng trọt gì nữa” bà Xal nói.

Theo người dân, toàn thôn 12, xã Kon Braih có hơn 10 hộ bị ảnh hưởng mất đất sản xuất do sạt lở 2 bên bờ sông Đăk Bla, với tổng diện tích hàng trăm mét vuông. Trước đây, khi Thủy điện Đăk Bla 1 xây dựng, đơn vị đã đền bù và cắm mốc ranh giới. Tuy nhiên, sau khi vận hành, mực nước dâng cao hơn so với mốc cắm, đất sạt lở đã cuốn mất cột mốc. Người dân phản ánh lên thủy điện thì được trả lời không phải do thủy điện gây ra.

Khu vực sạt lở bờ sông Đăk Bla, đoạn gần vị trí khai thác cát của Công ty Cổ phần Sinh Lợi Kon Tum.

Đâu là nguyên nhân?

Phó Chủ tịch UBND xã Kon Braih Nguyễn Xuân Trung cho biết, trước đây khi xây dựng Thủy điện Đăk Bla 1, chủ đầu tư đã đền bù cho tất cả các hộ bị ảnh hưởng. Tuy nhiên, trong quá trình vận hành, mực nước dâng cao hơn mốc cắm ban đầu nên có thể làm ảnh hưởng đến đất sản xuất của người dân. “Xã đã làm việc với công ty thủy điện, nếu có thực tế như vậy thì phải bồi thường thêm cho người dân”, ông Trung nói.

Theo ông Trung, về phía mỏ khai thác cát của Công ty CP Sinh Lợi Kon Tum, sau khi địa phương và doanh nghiệp làm việc với người dân, đã có biên bản thống nhất hỗ trợ thiệt hại cho 3 hộ dân đến năm 2028. Tuy nhiên, khoản hỗ trợ này cho 3 hộ dân liên quan đến việc cát ở bãi tập kết tràn xuống ruộng lúa, không phải do sạt lở bờ sông.

“Người dân phản ánh sạt lở có thể do quá trình khai thác cát gây ra. Nhưng hiện địa phương chưa xác định được nguyên nhân gây sạt lở. Xã đã yêu cầu thôn theo dõi, nếu phát hiện tàu hút cát gần bờ thì báo ngay để xử lý. Đồng thời, xã sẽ tiếp tục kiểm tra thực tế, làm rõ nguyên nhân sạt lở, khi có kết quả sẽ thông tin lại”, ông Trung nói.

Chính quyền xã Kon Braih cho biết thêm, hiện chưa thống kê đầy đủ số hộ bị ảnh hưởng, nhưng sẽ tổ chức kiểm tra, đánh giá thực tế để tìm nguyên nhân, không để người dân chịu thiệt.

Phó Tổng Giám đốc Công ty TNHH Trung Việt (chủ nhà máy thủy điện Đăk Bla 1) Hồ Thanh Tiến cho biết, trước nay đơn vị chưa nhận được phản ánh nào về sạt lở. Công trình thiết kế dạng đập tràn tự do, không có van xả lũ hay tích nước vượt mức. Có thể do mưa lớn, địa chất yếu hoặc dòng chảy tự nhiên gây ra. Công ty sẽ kiểm tra hiện trạng và làm việc với người dân để làm rõ nguyên nhân.

Bài, ảnh: TRẦN HƯỚNG