Sau khi Lưu Bị qua đời, tại sao Gia Cát Lượng bắc phạt đều thất bại? Nghe câu nói của Khương Duy trước khi qua đời là biết ngay

Năm 221 sau Công nguyên, nhằm báo thù cho Quan Vũ, Lưu Bị phát động cuộc chiến tại Di Lăng nhằm đánh Ngô, nhưng kết cục lại thất bại và phải rút quân. Tại Thành Bạch Đế, sau khi giao lại trọng trách cho Gia Cát Lượng, Lưu Bị qua đời. Dưới sự lãnh đạo của Gia Cát Lượng, nhà Thục Hán tạm thời ổn định, nhưng sau đó liên tục thất bại trên chiến trường. Liệu Thục Hán khi đó thực sự không thể đối đầu với Ngụy và Ngô? Sự thật đã được Khương Duy hé lộ qua một câu nói trước lúc lâm chung.

Thục Hán mà Lưu Bị để lại là một quốc gia kiệt quệ. May mắn thay, Gia Cát Lượng với tài năng xuất chúng đã khôi phục đất nước, phát triển dân sinh, kinh tế, quân sự. Chỉ trong vài năm, Thục Hán lấy lại thế ổn định và xây dựng đội quân "Vô Đương phi quân" đáng gờm, đủ sức thực hiện các chiến dịch bắc phạt. Tuy nhiên, các cuộc bắc phạt của Gia Cát Lượng liên tiếp gặp khó khăn, gây tổn thất lớn về binh lực và cuối cùng, ông phải bỏ mạng trên chiến trường.

Ảnh minh họa

Thất bại của Gia Cát Lượng qua từng lần bắc phạt

Trong lần bắc phạt đầu tiên, Gia Cát Lượng bất ngờ tấn công khiến Tào Ngụy không kịp trở tay. Ba trong năm quận tại Lũng Hữu đã đầu hàng Thục Hán, mở ra cơ hội chiếm toàn bộ Lương Châu. Nhưng Mã Tắc, đi ngược với kế hoạch của Gia Cát Lượng, đóng quân trên núi thay vì gần nguồn nước, dựa vào chiến lược "Trên núi đánh xuống". Trương Cáp, dưới sự chỉ đạo của Tư Mã Ý, bao vây quân Mã Tắc, cắt đứt nguồn nước, khiến quân Thục hỗn loạn và tan rã. Nhai Đình thất thủ, kế hoạch của Gia Cát Lượng bị phá vỡ, buộc ông phải rút về Hán Trung.

Trong lần bắc phạt thứ hai, Gia Cát Lượng đối đầu với Tào Chân. Nhận định rằng quân Thục sẽ tấn công Trần Thương, Tào Chân giao trọng trách phòng thủ cho Hác Chiêu và Vương Sanh. Đúng như dự đoán, vào mùa xuân năm 229, Gia Cát Lượng dẫn quân tấn công Trần Thương. Nhưng quân phòng thủ Ngụy đã chuẩn bị kỹ lưỡng, giữ vững thành trì. Không thể phá được Trần Thương, Gia Cát Lượng đành phải rút quân khi viện binh của Tào Ngụy kéo đến.

Ở lần bắc phạt thứ ba, Gia Cát Lượng chọn thời điểm Tào Chân qua đời để tấn công từ Càn Sơn. Ông không chỉ cắt đứt nguồn lương thực của quân Ngụy mà còn đánh bại Tư Mã Ý tại trận Lục Thành, tiêu diệt 3.000 quân địch. Tuy nhiên, khi chuẩn bị tấn công Hứa Xương, Lưu Thiện bất ngờ ra lệnh rút quân vì nghe Lý Nghiêm báo thiếu lương. Trở về, Gia Cát Lượng phát hiện lương thực vẫn đủ và cách chức Lý Nghiêm.

Gia Cát Lượng tiếp tục bắc phạt lần thứ tư, nhưng sức khỏe suy kiệt, ông qua đời tại Ngũ Trượng Nguyên, khép lại những nỗ lực dang dở.

Lời cuối của Khương Duy và trách nhiệm của Lưu Thiện

Năm 263, Khương Duy chống lại Tư Mã Chiêu, nhưng Đặng Ngải của Tào Ngụy đã tiến vào Thành Đô từ Âm Bình. Dù viện binh Thục Hán đã sẵn sàng, Lưu Thiện mở cổng thành đầu hàng, khiến Khương Duy giận dữ nhưng buộc phải giả vờ quy phục. Về sau, Khương Duy cùng Chung Hội tạo phản Tư Mã Chiêu nhưng thất bại. Trước khi tự sát, ông thốt lên: "Ngô kế bất thành, nãi Thiên mệnh dã" (Kế ta không thành, cũng là do Thiên mệnh).

Câu nói này ẩn ý hai điều: sức mạnh của Thục Hán không thể sánh với Tào Ngụy, và trách nhiệm của Lưu Thiện trong việc từ bỏ kháng chiến, dẫn đến sự sụp đổ của Thục Hán. Lưu Thiện cũng là nguyên nhân gián tiếp khiến các cuộc bắc phạt của Gia Cát Lượng thất bại, bởi nếu không có sự can thiệp từ ông, Gia Cát Lượng có thể đã đạt được những thắng lợi lớn hơn.

Dung (t/h)