Sau một năm, Vũ Hán đã trở lại bình thường?

Dịp cuối năm 2020, thành phố Vũ Hán trở rét. Phố Giang Hán tấp nập người mua sắm. Các xe đẩy chen chúc nhau, chất đầy hàng hóa được chuẩn bị cho dịp lễ hội mùa xuân.

Các nhà hàng dọc theo lối đi bộ ở trung tâm thành phố luôn chật kín. Ngay cả vào những đêm lạnh giá với nhiệt độ dưới 3 độ C, người đi đường vẫn nghe thấy tiếng trò chuyện sôi nổi của thực khách.

Tiếng chuông điểm giờ từ tòa nhà hải quan Hán Khẩu gần bờ sông Dương Tử thỉnh thoảng vang lên như nét chấm phá thi vị vào bức tranh nhộn nhịp ở thành phố 11 triệu dân thuộc tỉnh Hồ Bắc của Trung Quốc.

Đường phố Vũ Hán đã trở lại nhộn nhịp. Ảnh: AFP.

Dịp Tết dương lịch đánh dấu tròn một năm kể từ ngày Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) lần đầu đề cập đến bệnh “viêm phổi lạ” bùng phát ở Vũ Hán, về sau được gọi là dịch Covid-19.

Không khí nhộn nhịp, ánh đèn rực rỡ và tiếng ồn ào của phố phường như báo hiệu rằng Vũ Hán đã trở lại nhịp sống bình thường.

Tuy nhiên, một mối xung đột vẫn âm thầm diễn ra giữa người dân và giới chức thành phố xoay quanh cách phản ứng của chính quyền trong giai đoạn dịch Covid-19 khởi phát.

Ký ức khó quên

“Tôi nghĩ mọi người sẽ có đôi chút lo lắng trong những ngày tới”, anh Zhou Xiangning, trú tại Vũ Hán, nói với Guardian.

“Không phải sợ virus quay lại, mà là ám ảnh với những ký ức của thời kỳ đại dịch đó”, người thanh niên 22 tuổi từng mắc Covid-19 hồi tháng 1 chia sẻ.

Trong những tuần đầu tiên của năm 2020, giới chức y tế Hồ Bắc nhiều lần trấn an công chúng rằng bệnh “viêm phổi lạ” mới bùng phát vẫn nằm trong tầm kiểm soát.

Tuy nhiên, rạng sáng 23/1/2020, hơn 11 triệu cư dân Vũ Hán nhận được thông báo rằng thành phố bị phong tỏa để hạn chế sự lây lan của chủng SARS-CoV-2.

Chợ hải sản Hoa Nam ỏ Vũ Hán bị phong tỏa. Đây được cho là nguồn cơn gây khởi phát đại dịch Covid-19. Ảnh: Reuters.

Trong năm qua, mầm bệnh Covid-19 đã lây cho hơn 82,7 triệu người và tước đi mạng sống của 1,8 triệu người trên khắp thế giới, theo thống kê của Đại học Johns Hopkins.

Tại Vũ Hán, giới chức y tế địa phương ghi nhận hơn 50.000 trường hợp mắc Covid-19, trong đó có gần 4.000 ca tử vong.

Ký ức ảm đạm về thời kỳ chết chóc và bị cô lập do ảnh hưởng của đại dịch còn ám ảnh một bộ phận người dân ở Vũ Hán. Nhiều người trong số này thậm chí bị giới hạn về quyền chia sẻ những trải nghiệm của bản thân trong giai đoạn dịch bệnh.

Câu chuyện không hoàn chỉnh

Vũ Hán phong tỏa trong 76 ngày. Hàng nghìn tình nguyện viên địa phương đã hỗ trợ phân phát đồ bảo hộ y tế và thực phẩm đến bệnh viện. Các nhân viên y tế làm việc bất kể ngày đêm để giành giật mạng sống bệnh nhân từ virus corona. Công nhân xây dựng bệnh viện dã chiến với tốc độ thần kỳ để giải tỏa áp lực khỏi hệ thống y tế gần như sụp đổ của Vũ Hán.

Nhờ những nỗ lực không biết mệt mỏi nói trên, Vũ Hán đã khống chế được đại dịch. Vào tháng 4, thành phố 11 triệu dân của tỉnh Hồ Bắc mở cửa trở lại.

Chính quyền Trung Quốc muốn người dân mãi nhớ về quãng thời gian chống dịch nói trên như một thành tựu đáng tự hào.

Một cuộc triển lãm kéo dài ba tháng vào cuối năm 2020 tại Vũ Hán đã tái hiện câu chuyện đẩy lùi dịch bệnh nói trên. Tuy nhiên, không phải phần nào của câu chuyện ấy cũng được kể lại.

Điển hình, bác sĩ Lý Văn Lượng không hề được nhắc đến trong các sản phẩm truyền thông của chính quyền Trung Quốc. Ông là người đã cảnh báo về mức độ nghiêm trọng của mầm bệnh Covid-19 vì nhận thấy chủng virus này có nhiều điểm tương đồng với SARS.

Bác sĩ Lý Văn Lượng qua đời hồi tháng 2. Ảnh: Los Angeles Daily News.

Truyền thông nhà nước Trung Quốc cũng tránh đề cập đến hơn 4.600 bệnh nhân Covid-19 của nước này đã qua đời. Theo Guardian, bất kỳ thông tin nào trên Internet ở Trung Quốc không đồng nhất với câu chuyện mà chính phủ muốn tuyên truyền đều sẽ bị loại bỏ.

Một số cư dân Vũ Hán vẫn cảm thấy không bằng lòng với cách Bắc Kinh tìm cách giảm nhẹ mức độ nghiêm trọng của đại dịch trong giai đoạn bùng dịch, dù đã nhận được cảnh báo từ những chuyên gia y tế như bác sĩ Lý.

Ông Zhang Hai, trú tại Vũ Hán, tin rằng người cha 76 tuổi của mình sẽ không qua đời vào ngày 1/2 vì Covid-19 nếu người dân nắm được thông tin về sự bùng phát của virus corona từ giữa tháng 1.

Ông Zhang đã soạn một bức thư yêu cầu quan chức địa phương phải chịu trách nhiệm vì đã giấu dịch trong khoảng thời gian 31/12/2019 - 23/1. “Tôi sẽ không dừng lại cho đến khi giới chức Vũ Hán phải chịu trách nhiệm”, ông nói.

Nhưng nỗ lực của ông Zhang cùng nhiều gia đình khác tại Vũ Hán hiện vẫn chưa được hồi đáp.

“Chính phủ muốn người ta tin vào câu chuyện rằng họ đã kiểm soát dịch bệnh ở Vũ Hán hiệu quả. Nhưng họ lại không kể gì về nguyên nhân khiến dịch bùng phát”, ông Zhang nói với Guardian.

“Mọi thứ vượt tầm kiểm soát bởi họ che giấu và bưng bít thông tin trong giai đoạn đầu của đại dịch. Rồi họ chỉ tập trung vào kết quả chống dịch. Thành tựu đó đâu thể chữa lành nỗi đau của những người mất người thân vì dịch bệnh”, ông Zhang chua xót.

Nhiều người dân Vũ Hán cho rằng dịch bệnh sẽ không vượt ngoài tầm kiểm soát nếu giới chức Trung Quốc không giấu dịch. Ảnh: AP.

Han, một phụ nữ mất cha vì Covid-19 vào tháng 2, kể câu chuyện của mình nhưng không muốn tiết lộ danh tính vì sợ bị trả đũa. Bà cũng nằm trong số những cư dân Vũ Hán mong muốn sai lầm của giới chức địa phương trong giai đoạn bùng dịch được điều tra và làm sáng tỏ.

Cha của Han phơi nhiễm SARS-CoV-2 vài ngày trước khi chính quyền Bắc Kinh phong tỏa Vũ Hán. Tuy nhiên, ông không được xét nghiệm Covid-19, nên không nằm trong thống kê số người tử vong do dịch bệnh. Bà Han cho rằng các nhà chức trách vốn đã có thể làm tốt hơn để cảnh báo và bảo vệ người dân.

Bà hy vọng một ngày nào đó thế giới sẽ biết câu chuyện thực sự diễn ra ở Vũ Hán trong những ngày dịch bệnh mới khởi phát.

“Trước khi đại dịch Covid-19 xuất hiện, tôi đã tin tưởng vào chính phủ, nhưng giờ thì quả thực là rất khó”, bà Han nói. “Tôi hy vọng nhiều người sẽ lên tiếng và không sợ bị trả đũa”.

Ảnh vệ tinh cho thấy Covid-19 có thể lây lan ở Vũ Hán từ tháng 8/2019 Theo một nghiên cứu từ trường Y Harvard (Mỹ), những bức ảnh vệ tinh chụp bãi đỗ xe của các bệnh viện tại Vũ Hán cho thấy virus corona có thể đã lây lan từ tháng 8/2019.

Đại Hoàng