Sau thí điểm sẽ là đại trà?

Ảnh minh họa

Cần thêm những chuyên gia kinh tế, tài chính

Đảm bảo được chi 100% thường xuyên mới là giai đoạn đầu của tự chủ BV về tài chính. Tiếp sau đó, BV sẽ phải thực hiện được các mục tiêu về đầu tư lớn cho cơ sở hạ tầng, trang thiết bị, nghiên cứu phát triển…

Cho dù Nghị quyết 33/NQ-CP vừa ban hành ngày 19/5 đã mở ra cơ chế Hội đồng quản lý để giúp các BV tự chủ hoàn toàn có thể được định hướng tốt hơn trong các quyết định lớn nhưng chắc chắn đội ngũ lãnh đạo BV vẫn sẽ phải đối mặt với áp lực trách nhiệm không nhỏ, nhất là khi phần đông đội ngũ quản lý BV hiện nay vốn có xuất phát điểm là nhà khoa học - bác sĩ - nhà giáo.

“Nhà chuyên môn làm quản lý cũng có mặt tích cực nhất định, nhưng với BV tự chủ hoàn toàn, có thêm nhà quản lý am hiểu kinh tế - tài chính thì sẽ tốt hơn nhiều”, Phó Giám đốc BV Ung bướu TPHCM TS. BS Đặng Huy Quốc Thịnh nhận xét.

“Tự chủ hoàn toàn nói thì dễ, làm thì không đơn giản. Một mình giám đốc BV nhiều khi cũng rất sợ, không dám quyết. Do đó cần Hội đồng quản lý với nhiều chuyên gia đúng nghĩa, am hiểu nhiều lĩnh vực liên quan, chứ không phải tìm người vô ngồi Hội đồng cho đủ số lượng!”, Phó Giám đốc Sở Y tế TPHCM Tăng Chí Thượng cùng chia sẻ quan điểm.

TS Trần Du Lịch - chuyên gia Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng - tin rằng BV muốn tự chủ tốt phải có người quản trị tài chính tốt, có giám đốc tài chính giỏi. “Nếu vẫn yêu cầu các bác sĩ phải quản lý dự án hoặc những kế toán lâu nay quen với ‘sự nghiệp công’ tự xoay sở thì sẽ có nguy cơ gây ra nhiều lôi thôi”.

Vậy nếu một BV công tự chủ hoàn toàn và được trang bị đội ngũ quản trị tốt thì có trở nên hấp dẫn hơn trong mắt nhà đầu tư không?

Giám đốc Điều hành Công ty Quản lý Quỹ VinaCapital Andy Ho - người từng có nhiều “món” đầu tư vào khu vực y tế tư nhân - cũng từng khẳng định “so với các ngành như xây dựng và hàng tiêu dùng, lợi nhuận đầu tư vào lĩnh vực y tế dù thấp hơn nhiều nhưng rủi ro cũng được giảm thiểu vì đây là dịch vụ mà ai cũng cần. Với dân số ngày càng lớn, nhu cầu chăm sóc sức khỏe chắc chắn sẽ ngày càng tăng lên”.

Thực tế, từ hàng chục năm trước, cùng với sự hỗ trợ lãi suất từ ngân sách, nhiều BV công tại TPHCM đã vay vốn đầu tư máy móc, thiết bị tại các ngân hàng thông qua “người đánh giá - giới thiệu” là Quỹ Đầu tư Phát triển Đô thị TPHCM (nay là Công ty Đầu tư tài chính Nhà nước TPHCM - HFIC). Và cũng chưa hề có BV nào mất khả năng chi trả dù vào thời điểm đó những cơ sở khám chữa bệnh này còn chưa có hạ tầng đầy đủ như bây giờ. Thế nên, trong điều kiện hiện nay, chuyên gia kinh tế Trần Du Lịch tin rằng các quỹ đầu tư có thể sẽ cho BV vay bằng kênh trái phiếu hoặc ngân hàng thương mại cũng sẵn sàng cho vay lãi suất thấp vì đây là những khoản đầu tư có tính an toàn cao.

Lộ trình tự chủ: Mỗi nơi mỗi khác

Sau khi 4 BV tuyến trung ương hoàn tất giai đoạn thí điểm theo Nghị quyết 33/NQ-CP, liệu tự chủ hoàn toàn có nên triển khai đại trà trong ngành y tế hay không?

Cũng theo TS Trần Du Lịch, 2 năm thí điểm tự chủ hoàn toàn như Nghị quyết là hơi ngắn nên khó đánh giá hết hiệu quả - “nếu được thí điểm từ 3-5 năm sẽ tốt hơn”. Còn hiện tại, TPHCM cũng đang có nhiều BV đủ thực lực để tự chủ toàn phần, ví dụ như BV 115, hoặc Viện Tim TPHCM…

Ông Tăng Chí Thượng cũng thống nhất tự chủ là xu thế tất yếu nhưng theo cách nào đó cần phải phân tích được thực lực của mỗi BV trước khi cho tự chủ hoàn toàn. BV đa khoa có đặc thù khác với BV chuyên khoa. Vì vậy, mỗi cơ sở khám chữa bệnh cần có điểm khởi đầu tự chủ phù hợp. “Có những nơi vẫn cần nguồn hỗ trợ chi thường xuyên một vài năm để kịp vững vàng hơn. Nếu ‘buông’ ra hết thì có chỗ ‘đi’ được, nhưng cũng sẽ có nơi ‘khập khiễng’, lại còn đáng lo hơn”, Phó Giám đốc Sở Y Tế TPHCM nêu quan điểm.

Thực vậy, ghi nhận từ BV Nhi Đồng TPHCM cho thấy với hơn một năm đi vào hoạt động, nơi này vẫn đang được cấp bù ngân sách, dự báo tới năm 2025 mới có thể tiến tới tự chủ toàn phần về tài chính. “BV Nhi Đồng TPHCM mới đi vào vận hành chưa lâu. Để hoạt động khám chữa bệnh theo chuẩn của một BV quốc tế thì chi phí bảo dưỡng, duy trì cơ sở hạ tầng là rất lớn. Với nguồn thu hiện tại theo quy định nhà nước thì lộ trình tiến tới tự chủ hoàn toàn của Nhi Đồng TPHCM chắc chắn sẽ lâu hơn nhiều BV khác”, TS. BS Trương Quang Định - Giám đốc BV Nhi Đồng TPHCM dự tính.

Trong khi đó, với đặc trưng của một BV thực hành trực thuộc trường đại học, BV Đại học Y Dược TPHCM lại có mối quan tâm lớn về những điều kiện để đảm bảo vận hành đúng chức năng, tức phải là nơi thực hiện công tác giáo dục và đào tạo nguồn nhân lực y tế cho tương lai. Theo đó, BV thực hành cần được tự chủ và vận hành trong phạm vi quản lý của trường đại học. Nhất là khi các BV không thuộc trường đại học có xu hướng tự chủ tài chính và tập trung vào công tác khám chữa bệnh thì ngành y tế lại càng cần tới vai trò của các BV thực hành. Lúc ấy, đây không chỉ là nơi cung cấp dịch vụ y tế thông thường mà còn phải là nơi đào tạo thực hành, dẫn đầu về chuyên môn sâu, về kỹ thuật cao trong khám chữa bệnh, về giải quyết những ca bệnh khó; đồng thời phải là nơi tập trung cho nghiên cứu khoa học.

“Có thể khẳng định rằng nếu định hướng sai về tự chủ BV thực hành của trường đại học, sẽ dẫn đến sai lầm chiến lược không chỉ trong đào tạo nhân lực y tế, giải quyết các thách thức trong chăm sóc sức khỏe người dân mà còn ảnh hưởng đến sự khai phá và phát triển của nền y học nước nhà”, PGS. TS Trần Diệp Tuấn - Hiệu trưởng Đại học Y Dược TPHCM - nêu tâm huyết.

Ngành y tế TPHCM cũng xác định sẽ có những BV đặc thù vẫn cần sự hỗ trợ lâu dài của ngân sách như mô hình BV Nhân ái (nơi chữa trị cho bệnh nhân HIV/AIDS) hoặc BV Tâm thần…

Có lẽ, sự tự chủ đối với lĩnh vực y tế cần được hiểu theo nghĩa rộng. Bởi ngay tại các nước phát triển thì y tế và giáo dục vẫn luôn là 2 lĩnh vực cần có sự định hướng, hỗ trợ, giám sát của nhà nước, không phân biệt công-tư.

Phương Hiền