Sau thiên tai, du lịch sẽ gieo hy vọng cho một vùng đất

Nếu một điểm đến phải hứng chịu thiên tai như lũ lụt hay động đất, việc phục hồi chắc chắn rất khó khăn. Tại những nơi sinh kế phụ thuộc nhiều vào du lịch, tương lai có thể trở nên ảm đạm bởi tâm lý e ngại từ du khách có thể sẽ lâu dài. Tuy nhiên trong quá khứ, vẫn có những nơi phục hồi mạnh mẽ sau thảm họa nhờ hoạt động du lịch, như tại Nepal hay Maroc, cho thấy lĩnh vực này đóng một vai trò quan trọng trong quá trình phục hồi, nếu được thực hiện đúng cách.

Tại Nepal, một trận động đất mạnh 7,8 độ richter xảy ra gần Kathmandu vào tháng 4/2015 đã phá hủy nhiều làng mạc và cướp đi sinh mạng của hàng nghìn người. Khi đó, Balaram Shrestha - nhân viên một công ty du lịch - đang ở nhà với gia đình. Thay vì thực hiện chuyến tham quan theo kế hoạch đến tháp Dharahara ở Kathmandu, anh đã vội vã đến văn phòng công ty và biết rằng tòa tháp đã sụp đổ do động đất (tòa tháp sau này được xây dựng lại vào năm 2021).

Ngoài thiệt hại lớn về cơ sở hạ tầng và tổn thất nhân mạng, trận động đất còn khiến ngành du lịch của khu vực bị tê liệt. Trong bối cảnh liên lạc gián đoạn, các công ty du lịch phải đưa hàng trăm du khách trở về an toàn. Tất cả các chuyến đi trong các tháng tiếp theo cũng bị hủy, khi khu vực phải đối mặt với sự tàn phá của tuyết lở, sạt lở đất và hỏng hóc về cơ sở hạ tầng.

Tòa tháp Dharara mang tính biểu tượng tại Kathmandu, Nepal được xây dựng lại vào năm 2021, bên cạnh công trình cũ bị sụp đổ sau trận động đất lịch sử năm 2015. Nguồn: Nepali Times

“Ở một quốc gia nhỏ như Nepal, đối với người dân địa phương, du lịch có tầm ảnh hưởng rất lớn,” Balaram nói, "Du lịch không chỉ hỗ trợ các hướng dẫn viên leo núi và khách sạn, mà còn cả tài xế, chủ quán trà, người khuân vác hành lý, thậm chí cả nông dân bán nông sản cho khách sạn và nhà hàng, cùng các gia đình phụ thuộc vào họ. Chỉ riêng một công ty du lịch như Intrepid đã hỗ trợ khoảng 300 nhà cung cấp địa phương".

Sau trận động đất, Quỹ Intrepid (tổ chức phi lợi nhuận của công ty du lịch Intrepid Travel, trụ sở tại Australia) đã phát động một chiến dịch quyên góp khẩn cấp, thu được 400.000 AUD và phân bổ cho các tổ chức phi chính phủ địa phương. Khi công ty du lịch Intrepid khôi phục các tuyến du lịch đến Nepal vài tháng sau đó, họ đã quyên góp toàn bộ lợi nhuận từ các chuyến đi năm 2015 và 2016 cho nỗ lực phục hồi và tái thiết.

Du lịch là động lực cho phục hồi sau thiên tai

Ảnh minh họa. Nguồn: Intrepid

Một tối tháng 9/2023, anh Brahim Hanaoui - người dẫn đoàn của Intrepid vừa kết thúc bữa tối chia tay nhóm du khách tại khu phố cổ Marrakech, Maroc. Một số người sau đó lên quán bar trên tầng thượng, vài người khác chuẩn bị đi ngủ thì mọi thứ bắt đầu rung chuyển. “Tôi nghe thấy tiếng kính vỡ, tiếng đồ đạc rơi, tiếng cửa đập vào tường” - Brahim Hanaoui kể lại, sau đó anh nhìn ra từ ban công và thấy “cảnh tượng hỗn loạn” người dân trên đường phố.

Trận động đất mạnh 6,8 độ richter khi đó đã gây ra thiệt hại trên diện rộng, đặc biệt là ở các vùng hẻo lánh của dãy núi High Atlas, nơi nhóm khách của Brahim đã ở đêm hôm trước. May mắn là sự tàn phá ở Maroc không lan rộng trên diện rộng như ở Nepal, do đó việc đưa du khách quay trở lại sớm hơn sẽ an toàn hơn, đặc biệt là đến các khu vực không bị ảnh hưởng của đất nước.

Vài ngày sau, Brahim đã có mặt ở Casablanca, chào đón một nhóm du khách mới đến Maroc. Sự trở lại nhanh chóng của khách nước ngoài cùng với tấm lòng đồng cảm đã mang theo động lực tích cực, nếu không, người dân Maroc sẽ phải đối mặt với quá trình phục hồi khó khăn hơn nhiều. Vì vậy họ chào đón du khách trở lại và trân trọng sức mạnh phục hồi từ ngành du lịch.

“Thiên tai có thể được ứng phó; mọi người có thể hồi phục trở lại, nhưng sẽ là một cuộc khủng hoảng kinh tế nếu hàng loạt du khách quyết định hủy bỏ các chuyến đi, khiến cho mọi thứ tồi tệ hơn,” Brahim nói, “Thảm họa thiên nhiên sẽ càng trầm trọng thêm, nếu người dân phải đối mặt thêm với thảm họa kinh tế, điều này sẽ ảnh hưởng sâu sắc đến họ trong những năm tới, chứ không chỉ trong vài ngày hoặc vài tháng”.

Khi đó, ngành du lịch tiếp tục phát huy vai trò động lực cho phục hồi sau thiên tai. Quỹ Intrepid đã phát động một lời kêu gọi khẩn cấp sau trận động đất và đã quyên góp được hơn 600.000 AUD để hỗ trợ các tổ chức phi chính phủ địa phương trong các nỗ lực phục hồi và tái thiết. Rất nhiều du khách từng đến Maroc với Intrepid trước đây đã hưởng ứng, vì họ cảm thấy thôi thúc phải đóng góp. “Tôi đã đến Maroc trong một chuyến đi của Intrepid và ở tại dãy núi Atlas. Tôi không thể tưởng tượng được cuộc sống của những người dân bị đảo lộn và nhà cửa bị phá hủy như thế nào”, một nhà hảo tâm chia sẻ.

“Hành động của chúng tôi đã mang lại hy vọng cho người khác. Khi tôi đi du lịch, tiền của tôi được dùng để hỗ trợ hàng chục người, trực tiếp hoặc gián tiếp. Phong trào của các hãng lữ hành như Intrepid tạo điều kiện để mọi người ở đó có một cuộc sống tốt đẹp hơn", Brahim chia sẻ.

Nên chọn thời điểm thích hợp để quay lại

Làm sao để du khách biết khi nào họ được chào đón, tại một vùng đất vừa hứng chịu thiên tai? Ngoài việc giải quyết các vấn đề trước mắt, các dịch vụ khẩn cấp được ổn định và các doanh nghiệp hoạt động trở lại bình thường, cả chính quyền địa phương và công ty du lịch nên cân nhắc liệu khách du lịch sẽ đến và đóng góp cho cộng đồng, hay thay vào đó cản trở công tác khắc phục hoặc gây phản cảm tại nơi mới chịu tổn thất.

Việc du khách xuất hiện sau một thảm họa thiên nhiên và vui đùa trên bãi biển có thể là hình ảnh thiếu tế nhị và gây tổn thương cho người dân địa phương. Như trường hợp của Maui tại đảo Hawaii, sau khi các vụ cháy rừng tàn phá hòn đảo vào năm 2023, thống đốc bang đã mạnh mẽ khuyến cáo du khách không nên đến thăm đảo và nhiều cư dân cũng đồng tình với quan điểm đó.

Cho đến khi các tour du lịch có hướng dẫn viên hoạt động trở lại và các cơ quan du lịch, chính quyền địa phương đang chạy quảng cáo, thực hiện các chiến dịch truyền thông, thì điều đó có nghĩa là một điểm đến đã đánh giá tình hình và quyết định rằng đã đến lúc du khách quay trở lại. Đó là lúc du khách nên tin tưởng và trở lại điểm đến du lịch.

Một đoàn khách trở lại dãy núi Smoky tại Asheville (Bắc Carolina, Mỹ), sáu tháng sau cơn bão Helene vào tháng 10/2024. Nguồn: Intrepid

“Điều quan trọng là du khách phải biết mình sẽ đi đâu, gọi điện trước cho những người quen biết tại địa phương và trao đổi với công ty du lịch liệu chuyến đi của bạn sẽ đóng góp hay làm suy giảm sự an lành của người dân địa phương”, John Pate - một hướng dẫn viên du lịch của công ty Wildland Trekking, Mỹ nhấn mạnh các công ty du lịch và du khách nên ưu tiên sử dụng các cơ sở lưu trú thuộc sở hữu địa phương thay vì các nền tảng cho thuê ngắn hạn - vốn không giúp ích được nhiều cho kinh tế tại chỗ.

Khi quay lại một vùng đất vừa hứng chịu thiên tai, hãy ưu tiên tiêu dùng tại các cửa hàng, quán ăn nhỏ do người dân địa phương tự vận hành, tham gia các tour quy mô nhỏ, đó là cách đóng góp trực tiếp nhanh nhất vào địa phương. Khi đó, du lịch không chỉ là trải nghiệm mà còn là hành động hỗ trợ.

John Pate đã dẫn một đoàn khách trở lại dãy núi Smoky tại Asheville, Bắc Carolina, Mỹ sau cơn bão Helene hồi tháng 10/2024. Đó là chuyến đi đầu tiên mà Wildland Trekking tổ chức, sau khi cơn bão Helene quật đổ hàng chục nghìn cây cối, gây ra hàng chục vụ sạt lở đất, cuốn trôi đường sá và cướp đi nhiều sinh mạng, gần 6 tháng trước đó.

Đối với John và đoàn khách, chuyến đi trở lại Asheville này "cảm giác như một sự trở về". Tại khu cắm trại đêm đó, cả nhóm quây quần bên đống lửa, trò chuyện rôm rả với một số người đi bộ đường dài khác họ gặp trên đường. Sau thiên tai, nhiều thứ sẽ không bao giờ trở lại như cũ, nhưng một chuyến du lịch có thể giúp ích cho địa phương. Du lịch như một hành động của tình yêu thương, ngay cả sau mất mát. Cũng giống như con người, một vùng đất vẫn xứng đáng được nhìn nhận, hơn là chỉ qua những khoảnh khắc tồi tệ nhất mà nó chịu đựng.

Nam Anh/VOV.VN (biên dịch) Theo Intrepid