Shark Thủy đã 'vẽ' mô hình đầu tư ra sao để cuốn 10.000 người vào vòng xoáy?

Những bản hợp đồng cổ phần từng được xem như cơ hội sinh lời an toàn hóa ra là mắt xích trong mô hình xoay vòng vốn, lấy tiền người sau trả cho người trước.

Trong gần một thập kỷ, chuỗi trung tâm tiếng Anh, trường mầm non và hàng chục pháp nhân trong hệ sinh thái Egroup được sử dụng để dựng lên bức tranh tăng trưởng hấp dẫn. Chỉ đến khi dòng vốn mới tắc nghẽn, hàng nghìn nhà đầu tư mới nhận ra mình đã bước vào vòng xoáy rủi ro khó thoát.

Bức tranh tăng trưởng được tô đậm bằng doanh thu ảo

Kết luận điều tra mới công bố đã phác họa cách ông Nguyễn Ngọc Thủy - thường được biết đến rộng rãi với tên gọi Shark Thủy, vận hành mô hình huy động vốn dựa trên việc xây dựng hình ảnh một tập đoàn giáo dục đầy tiềm năng. Cơ quan chức năng đề nghị truy tố ông về hai tội danh: lừa đảo chiếm đoạt tài sản và đưa hối lộ, cùng với đó là hai người em và 26 cá nhân khác.

Shark Thủy từng xuất hiện dày đặc trên truyền thông với hình ảnh doanh nhân thành đạt.

Trong giai đoạn 2015 - 2023, Egroup được giới thiệu như doanh nghiệp đang mở rộng đầu tư trên nhiều lĩnh vực giáo dục. Thông qua pháp nhân Egame, mạng lưới công ty con và các chiến dịch quảng bá, tập đoàn này được mô tả là sở hữu năng lực tài chính mạnh, có nhiều dự án chiến lược. Hình ảnh “tập đoàn nghìn tỷ” được định vị rõ ràng nhằm tạo dựng niềm tin nơi người mua cổ phần.

Theo kết luận điều tra, phần lớn các pháp nhân trong hệ sinh thái chỉ mang tính chất “vỏ bọc”, được sử dụng để tạo doanh thu ảo và duy trì hình ảnh hoạt động ổn định. Việc liên tục mở mới hàng trăm trung tâm tiếng Anh và trường mầm non trên cả nước đã giúp củng cố ấn tượng về tốc độ tăng trưởng, dù bản thân các đơn vị không có nền tảng tài chính bền vững.

Một trong những thủ thuật quan trọng là nâng khống vốn điều lệ và số lượng cổ phần của Egroup. Các số liệu được điều chỉnh từ 32 tỷ đồng lên hơn 960 tỷ đồng, tạo cảm giác về sức mạnh tài chính và cơ hội sinh lời cao. Song song đó, doanh thu không có thật cũng được ghi nhận, chiếm khoảng 70% tổng doanh thu hằng năm, giúp hợp thức hóa bức tranh tài chính “màu hồng”.

Hình ảnh một doanh nhân quen mặt trên truyền hình đã trở thành yếu tố tạo niềm tin mạnh mẽ. Những cam kết về lợi nhuận 15 - 20%/năm, cùng lời hứa mua lại cổ phần với giá cao hơn, khiến các nhà đầu tư tin rằng rủi ro đã được triệt tiêu. Việc yêu cầu nhà đầu tư ủy quyền toàn bộ quyền cổ đông càng giúp doanh nghiệp nắm toàn bộ quyền định đoạt.

Tất cả những yếu tố này tạo nên sức hút đặc biệt. Nhân viên tư vấn được hưởng hoa hồng cao và được đào tạo bài bản, trong khi nhà đầu tư được chi trả lãi đều đặn nhờ dòng tiền của người đến sau. Sự kết hợp giữa quảng bá, chi trả đúng hẹn và hình ảnh phát triển dễ dàng thúc đẩy làn sóng rót vốn không ngừng.

Khi dòng tiền đứt mạch và cú lật mặt 7.677 tỷ đồng

Khi được bóc tách, mô hình vận hành dựa hoàn toàn vào nguồn vốn mới. Tiền của nhà đầu tư thường được chuyển vào tài khoản cá nhân của ông Thủy, rồi phân bổ nội bộ theo tỷ lệ cố định. Khoảng 70% dùng để trả cho các hợp đồng đến hạn, còn lại được sử dụng để chi trả nợ cá nhân hoặc điều chuyển sang các doanh nghiệp khác do ông Thủy kiểm soát.

Các hợp đồng đầu tư nhân lên nhanh chóng. Từ 2015 đến 2023, 26.236 hợp đồng được ký với hơn 10.000 nhà đầu tư, riêng lượng cổ phần bán vượt vốn điều lệ đã lên tới hơn 206 triệu cổ phần. Toàn bộ đều không có tài sản bảo đảm, trong khi nhà đầu tư mất quyền giám sát vì đã ủy quyền điều hành cho lãnh đạo doanh nghiệp.

Đại dịch COVID-19 là bước ngoặt khiến mô hình bắt đầu lộ rõ rủi ro. Khi các trung tâm giáo dục phải đóng cửa, nguồn thu co hẹp đột ngột, trong lúc nghĩa vụ chi trả vẫn tăng, dòng tiền xoay vòng bị chặn lại. Lượng nhà đầu tư mới sụt giảm mạnh khiến mô hình không còn khả năng duy trì đà vận hành như trước.

Thời điểm đó, nhiều biện pháp trì hoãn được đưa ra, như kéo dài kỳ thanh toán, trả nhỏ giọt hoặc chuyển nhượng hợp đồng cho pháp nhân khác. Tuy nhiên, đây chỉ là giải pháp tạm thời, không thể bù đắp cho sự cạn kiệt dòng vốn. Khi vòng xoay tiền đứt gãy, các bất thường trong tài chính lập tức bộc lộ.

Kết luận điều tra cho thấy, toàn bộ số tiền 7.677 tỷ đồng đã được sử dụng hết và không còn khả năng hoàn trả. Đây không chỉ là thiệt hại tài chính lớn với hơn 10.000 nhà đầu tư mà còn là minh chứng cho rủi ro khi các mô hình huy động vốn vận hành ngoài tầm giám sát minh bạch.

Vụ việc cũng đặt ra những câu hỏi về cơ chế quản lý và cảnh báo sớm trong các hoạt động huy động vốn dựa trên thương hiệu cá nhân. Khi ngành giáo dục vốn được xem là lĩnh vực nhân văn đã bị sử dụng như lớp vỏ để triển khai mô hình tài chính rủi ro, nhà đầu tư càng khó phân biệt giữa giá trị thật và hình ảnh được tô vẽ.

Những đề nghị truy tố hàng loạt cho thấy đây là hệ thống hoạt động có tổ chức, với sự phân công và vai trò rõ ràng giữa nhiều cá nhân. Bức tranh toàn cảnh hé lộ một mô hình tận dụng niềm tin cộng đồng, khai thác sự thiếu kinh nghiệm tài chính của nhà đầu tư cá nhân và dựa vào hình ảnh tăng trưởng vay mượn để xoay vòng dòng tiền trong nhiều năm.

Sự sụp đổ của hệ sinh thái Egroup không chỉ gây thiệt hại kinh tế khổng lồ, mà còn nhấn mạnh yêu cầu cấp thiết về minh bạch tài chính và giám sát rủi ro trong các mô hình huy động vốn. Giữa những lời hứa lợi nhuận hấp dẫn, bài học quan trọng nhất với nhà đầu tư vẫn là sự thận trọng và khả năng nhận diện những “hào quang” không phản ánh đúng thực chất.

Tiến Anh