Siết chặt công tác quản lý trong lĩnh vực giám định pháp y, pháp y tâm thần

Bộ Y tế yêu cầu tăng cường quản lý, chỉ đạo lĩnh vực giám định pháp y, giám định pháp y tâm thần. Ảnh minh họa

Trong văn bản gửi tới các bệnh viện tâm thần Trung ương, các Viện Pháp y tâm thần và Trung tâm pháp y các khu vực, Bộ Y tế đã chỉ rõ: thời gian gần đây, một số vụ việc tiêu cực đã xảy ra trong lĩnh vực giám định pháp y và điều trị tâm thần bắt buộc. Các hành vi vi phạm bao gồm: đưa và nhận hối lộ, môi giới hối lộ, tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy tại cơ sở giám định, và đặc biệt nghiêm trọng là hành vi làm giả bệnh án tâm thần nhằm giúp đối tượng phạm tội trốn tránh hoặc giảm nhẹ trách nhiệm hình sự.

Trước thực trạng đó, Bộ Y tế yêu cầu các đơn vị thực hiện nghiêm túc Chỉ thị số 07/CT-BYT ngày 9/9/2024, trong đó quy định rõ trách nhiệm của người đứng đầu đơn vị y tế, đảm bảo mọi sai phạm xảy ra sẽ phải bị xử lý nghiêm minh.

Đặc biệt, công tác giám định pháp y tâm thần phải được triển khai khách quan, trung thực, chính xác, đúng quy trình, đúng pháp luật, cụ thể là Luật Giám định tư pháp, các Thông tư chuyên môn của Bộ Y tế, và các quy định liên quan đến biểu mẫu, hồ sơ, quy trình giám định.

Bộ Y tế cũng nhấn mạnh tiêu chuẩn đối với giám định viên pháp y và pháp y tâm thần, yêu cầu các đơn vị nghiêm túc thực hiện các quy định về tiêu chuẩn bổ nhiệm, cấp thẻ, miễn nhiệm hoặc thu hồi thẻ nếu phát hiện sai phạm.

Để đảm bảo chất lượng giám định, các đơn vị phải chủ động phối hợp với cơ quan điều tra, Viện Kiểm sát trong việc cung cấp thông tin, chỉ thực hiện giám định khi hồ sơ hợp lệ, và chỉ bàn giao kết luận cho những cá nhân, tổ chức đúng quy định pháp luật.

Đối với các cơ sở điều trị bắt buộc bệnh nhân tâm thần, Bộ Y tế yêu cầu tăng cường kiểm tra, rà soát quy trình điều trị, đảm bảo đúng quy định chuyên môn và pháp luật. Thực hiện nghiêm các quy định về thi hành biện pháp chữa bệnh bắt buộc, đảm bảo hồ sơ đầy đủ trước khi tiếp nhận đối tượng và tăng cường hội chẩn chuyên môn (kể cả hội chẩn liên viện nếu cần) để xác định thời điểm đình chỉ chữa bệnh đúng luật.

Cơ sở điều trị bắt buộc cũng phải xây dựng quy trình nội bộ, bảng kiểm quản lý và điều trị bệnh nhân, áp dụng các biện pháp giám sát an ninh chặt chẽ như 3 lớp cửa an ninh, hệ thống camera giám sát toàn thời gian, kiểm soát việc thăm gặp và vật dụng mang vào.

Đặc biệt, Bộ Y tế cảnh báo về hiện tượng người bệnh tự ý rời khỏi cơ sở hoặc bỏ trốn. Trong trường hợp xảy ra tình trạng mất trật tự, an ninh, an toàn, cơ sở bắt buộc phải báo ngay cho Công an địa phương để phối hợp xử lý.

Ngoài ra, các cơ sở chuyên khoa tâm thần còn phải nghiêm túc tuân thủ khi cấp giấy khám sức khỏe có nội dung liên quan đến tâm thần, hoặc bản tóm tắt bệnh án, đảm bảo đúng mẫu biểu, đúng quy trình khám bệnh, điều trị bệnh theo quy định của pháp luật. Việc thiết kế mẫu giấy riêng hoặc cấp giấy chứng nhận tâm thần không đúng quy định là vi phạm nghiêm trọng, tiềm ẩn nguy cơ bị lợi dụng để trốn tránh trách nhiệm hình sự.

Một trong những nội dung được Bộ Y tế nhấn mạnh là: nghiêm cấm việc cấp giấy chứng nhận sức khỏe tâm thần hoặc giấy xác nhận tình trạng tâm thần cho các cá nhân không đủ điều kiện, đặc biệt khi cơ sở chưa được công bố là đủ điều kiện khám sức khỏe theo quy định tại Điều 68 và 69 của Nghị định số 96/2023/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của Luật Khám bệnh, chữa bệnh.

Việc cấp giấy xác nhận tâm thần sai quy định có thể trực tiếp làm sai lệch quá trình điều tra, truy tố, xét xử tội phạm. Trên thực tế, đã có những trường hợp bị can, bị cáo xin đi giám định tâm thần để được tạm đình chỉ điều tra, từ đó kéo dài thời gian tố tụng hoặc được miễn giảm trách nhiệm hình sự.

Bộ Y tế yêu cầu người đứng đầu các đơn vị y tế phải chịu hoàn toàn trách nhiệm nếu để xảy ra sai phạm trong quá trình cấp các giấy tờ liên quan đến tình trạng sức khỏe tâm thần.

Lê Mây