Siết chặt quản lý hoạt động giết mổ động vật

Thực trạng đáng lo ngại

Thống kê từ Chi cục Chăn nuôi và Thú y (Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh), toàn tỉnh hiện chỉ có 2 cơ sở giết mổ được cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh, đủ điều kiện về vệ sinh thú y, an toàn thực phẩm. Tuy nhiên, số lượng điểm giết mổ nhỏ lẻ, hoạt động tự phát và không có địa điểm cố định lại lên đến khoảng 1.000. Cụ thể, có gần 750 cơ sở giết mổ lợn, số còn lại là giết mổ gia cầm và trâu, bò. Trong số này, chỉ có 54 cơ sở đăng ký kinh doanh và 46 cơ sở cam kết bảo đảm an toàn thực phẩm. Số còn lại chủ yếu là các điểm giết mổ không cố định, tại nhà của hộ chăn nuôi hoặc tại các chợ...

Trâu, bò được người dân giết mổ ngay trước cửa nhà, vỉa hè. Ảnh chụp lúc hơn 1 giờ 30 phút ngày 24/6/2025.

Việc giết mổ động vật không qua kiểm soát tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn thực phẩm, gây ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng. Điển hình như việc giết mổ trâu, bò tại phường Nếnh (thị xã Việt Yên). Theo lãnh đạo phường Nếnh, trên địa bàn hiện có 14 điểm giết mổ trâu, bò tự phát, tập trung tại tổ dân phố Phúc Lâm. Mỗi đêm, hàng chục con trâu, bò được giết mổ tại đây (hộ ít mổ từ 2-3 con, hộ nhiều gần chục con). Các điểm này đều thiếu điều kiện cơ sở vật chất và không bảo đảm vệ sinh thú y, vệ sinh an toàn thực phẩm.

Đến một số điểm giết mổ trâu, bò thuộc tổ dân phố Phúc Lâm đêm 24/6 vừa qua, phóng viên đã chứng kiến nhiều trường hợp vi phạm quy định về vệ sinh an toàn thực phẩm, vệ sinh thú y. Khu vực giết mổ bừa bộn, với những dụng cụ thô sơ, không tiệt trùng, chất thải và nước thải xả ra không được thu gom, xử lý.

Tại điểm giết mổ nằm cạnh đường tỉnh 295B, sau khi người dân mổ xong 3 con bò, thịt, da, đầu, chân, nội tạng được bày la liệt trên nền gạch, xi măng. 5-6 lao động đang lọc, phân loại thịt. Cách đó không xa, trên đoạn phố nhỏ nối từ tỉnh lộ 295B đi qua đường sắt có đến 4-5 hộ dân đang mổ thịt trâu, bò ngay trước cửa nhà, vỉa hè. Toàn bộ nước thải đều chảy xuống hệ thống thoát nước chung, thậm chí tràn ra đường phố.

Ông Ngô Duy Dũng, Phó Chủ tịch UBND phường Nếnh thừa nhận trên địa bàn có tình trạng các cơ sở giết mổ không bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm và vệ sinh thú y. Nguyên nhân do phường chưa có quy hoạch chi tiết các điểm giết mổ động vật tập trung. Điều này dẫn đến các cơ sở giết mổ nhỏ lẻ hoạt động tự phát, khó quản lý. Thêm vào đó, từ tháng 12/2024, phường không còn cán bộ chuyên trách chuyên môn về thú y và vệ sinh an toàn thực phẩm, trong khi các điểm giết mổ chủ yếu hoạt động vào ban đêm, sáng sớm, gây khó khăn cho công tác kiểm tra, giám sát.

Tình trạng giết mổ động vật không bảo đảm vệ sinh, an toàn thực phẩm và môi trường tại phường Nếnh cũng xảy ra ở các điểm giết mổ nhỏ lẻ tự phát khác trên địa bàn tỉnh. Hoạt động này không chỉ ảnh hưởng đến môi trường sống mà còn đe dọa trực tiếp đến sức khỏe người tiêu dùng và sự phát triển bền vững của ngành chăn nuôi tại địa phương.

Cần những giải pháp đồng bộ

Thông tin từ Chi cục Chăn nuôi và Thú y, hiện toàn tỉnh chỉ có 2 cơ sở giết mổ tập trung có giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh và đã được cấp chứng nhận đủ điều kiện vệ sinh thú y, an toàn thực phẩm. Việc triển khai xây mới cơ sở giết mổ tập trung tại các địa phương của tỉnh còn gặp nhiều rào cản do thiếu nhà đầu tư, khó khăn trong quy hoạch đất đai, chi phí xây dựng lớn, thủ tục hành chính phức tạp.

Hệ thống thú y cấp huyện cũng đang bị "đứt gãy" do các trạm chăn nuôi và thú y trước đây được sáp nhập về trung tâm dịch vụ kỹ thuật nông nghiệp cấp huyện, không còn thuộc sự quản lý trực tiếp của Chi cục Chăn nuôi và Thú y. Việc ủy quyền kiểm soát giết mổ cho tuyến huyện chưa thực hiện được...

Chi cục Chăn nuôi và Thú y hiện chỉ bố trí được 6 kiểm dịch viên phụ trách kiểm soát giết mổ tại cơ sở, không thể phủ kín khoảng 1.000 điểm giết mổ nhỏ lẻ trên toàn tỉnh. Sự chênh lệch giữa nhu cầu và năng lực hiện tại là rất lớn.

Trong khi đó, chính sách hỗ trợ đối với công tác này còn hạn chế. Được biết, ngày 14/7/2023, HĐND tỉnh đã ban hành Nghị quyết 26/2023/NQ-HĐND về hỗ trợ phát triển nông, lâm nghiệp, thủy sản giai đoạn 2023–2030 trên địa bàn tỉnh Bắc Giang. Song theo ông Hoàng Văn Dư, Phó Chi cục trưởng Chi cục Chăn nuôi và Thú y, chính sách hỗ trợ vẫn chưa khuyến khích được các tổ chức, cá nhân đầu tư xây dựng cơ sở giết mổ tập trung.

Mức phí kiểm soát giết mổ theo Thông tư 101/2020/TT-BTC của Bộ Tài chính cũng chưa hợp lý, mang tính cào bằng giữa giết mổ tập trung và nhỏ lẻ (7.000 đồng/con lợn, 14.000 đồng/con trâu bò, 200 đồng/con gia cầm) khiến hoạt động giết mổ tập trung khó cạnh tranh. Ngoài ra, yêu cầu về khoảng cách trong xây dựng cơ sở giết mổ tập trung (theo QCVN 01-150:2017/BNNPTNT) tối thiểu 500m với khu dân cư, trường học, bệnh viện, quốc lộ, nguồn nước..., cũng là rào cản lớn về mặt quy hoạch. Vì thế để đưa hoạt động này trên địa bàn tỉnh vào nền nếp cần những giải pháp đồng bộ.

Được biết, để nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động giết mổ động vật trên địa bàn, năm 2024, ngành Chăn nuôi và Thú y đã báo cáo, đề xuất tỉnh thành lập lại các trạm chăn nuôi thú y trực thuộc Chi cục. Đồng thời, quan tâm xây dựng, đưa vào vận hành phần mềm quản lý giết mổ động vật theo định hướng tại Đề án "Tăng cường năng lực hệ thống cơ quan quản lý chuyên ngành thú y các cấp, giai đoạn 2021-2030" của Thủ tướng Chính phủ.

Nhiều ý kiến cho rằng, về lâu dài, tỉnh cần có chính sách hỗ trợ cụ thể, thực chất hơn trong mời gọi doanh nghiệp đầu tư cơ sở giết mổ tập trung. Quan tâm đào tạo, nâng cao năng lực chuyên môn cho lực lượng làm công tác kiểm soát giết mổ và vệ sinh thú y. Kiến nghị, đề xuất các bộ, ngành Trung ương thiết kế lại biểu phí giết mổ hợp lý, tăng mức phí với cơ sở nhỏ lẻ, giảm phí cho giết mổ tập trung để khuyến khích phát triển quy mô lớn, dễ kiểm soát.

Bài, ảnh: Tuấn Dương