Siết trách nhiệm pháp lý người livestream bán hàng

Trong thời đại 4.0 như hiện nay, công nghệ số đang len lỏi trong mọi ngóc ngách của đời sống: từ công việc, giải trí, giáo dục đến cách chúng ta giao tiếp và sinh hoạt hàng ngày. Theo đà phát triển, thói quen mua sắm cũng đã thay đổi, từ các cửa hàng, chợ truyền thống dần thay bằng các phiên livestream. Điều này mang lại sự tiện lợi cho cả người bán và khách hàng, tuy nhiên, nó cũng kéo theo nhiều vấn đề đặt ra như quảng cáo quá sự thật, buôn bán sản phẩm không rõ nguồn gốc, trốn thuế… Trước thực trạng này, rất cần siết chặt trách nhiệm pháp lý đối với người livestream bán hàng, đảm bảo quyền lợi của người tiêu dùng.

Chỉ cần một chiếc điện thoại có kết nối internet, bất kỳ ai cũng có thể mở một “quầy hàng online”. Sự dễ dàng này đã đưa thị trường livestream trở thành mảnh đất màu mỡ cho hàng trôi nổi, hàng nhái. Chỉ trong một thời gian ngắn, không ít KOL, KOC đã vướng vòng lao lý bởi quảng cáo những sản phẩm kém chất lượng, được thổi phồng, thao túng niềm tin người mua… Mới đây nhất, sáng ngày 13/11, Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu (C03 - Bộ Công an) phối hợp với công an các địa phương đã đồng loạt tiến hành khám xét nhiều cơ sở thuộc hệ thống Thẩm mỹ viện Mailisa trên toàn quốc. Hiện cơ quan chức năng chưa công bố thông tin về những sai phạm tại chuỗi cơ sở thẩm mỹ viện Mailisa, thế nhưng, ít ngày trước đó, đại diện cơ sở này đã lên tiếng đính chính, phủ nhận tin đồn “câu view, câu like” và khẳng định toàn bộ mỹ phẩm của hệ thống hoàn toàn an toàn, minh bạch trong kiểm nghiệm trong một phiên livestream.

Luật sư Đặng Văn Cường - Trưởng Văn phòng luật sư Chính Pháp cho rằng: "Đã đến lúc chúng ta phải thực hiện đồng bộ các giải pháp phòng ngừa tội phạm. Công tác phòng chống tội phạm công nghệ cao không chỉ là trách nhiệm của các cơ quan bảo vệ pháp luật mà cần có sự chung tay của toàn xã hội. Đặc biệt, đòi hỏi trách nhiệm và sự tham gia của các đơn vị trung gian, đơn vị cung cấp nền tảng số, mạng xã hội, dịch vụ trung gian thanh toán, ngân hàng và các tổ chức tín dụng".

Trung tá Nguyễn Tiến Cường - Trưởng phòng 3 - Cục An ninh mạng và Phòng chống tội phạm công nghệ cao - Bộ Công an cho biết: "Hệ thống lực lượng an ninh mạng, phòng chống tội phạm công nghệ cao và công an các địa phương sẽ tăng cường nắm tình hình để kịp thời phát hiện và xử lý những trường hợp lợi dụng uy tín nhằm trục lợi hoặc thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật khác. Chúng tôi nhận thấy công tác phòng ngừa từ sớm, từ xa có vai trò hết sức quan trọng trong việc bảo vệ an ninh. Vì vậy, bên cạnh việc đấu tranh với các vi phạm, chúng tôi cũng sẽ thúc đẩy nhận thức cộng đồng và tăng cường vai trò của các KOL tích cực cùng các nền tảng số trong việc định hướng, dẫn dắt và điều chỉnh hoạt động của họ đi đúng hướng".

Trong phiên thảo luận của Quốc hội về dự án Luật Thương mại điện tử vào chiều 13/11, nhiều đại biểu đã đưa ý kiến góp ý nội dung liên quan đến livestream bán hàng, quảng cáo sản phẩm trên kênh thương mại điện tử của người nổi tiếng. Cần bổ sung cơ chế kiểm soát đối với các phiên livestream quảng cáo, phân loại người livestream có ảnh hưởng lớn hoặc phiên livestream có doanh thu lớn, từ đó áp dụng cơ chế kiểm soát chặt hơn.

Bà Hoàng Thị Thanh Thúy - Đại biểu Quốc hội tỉnh Tây Ninh nêu quan điểm: "Để đảm bảo dự thảo luật phù hợp hơn với thực tiễn livestream, cần bổ sung cơ chế kiểm soát chặt chẽ đối với các phiên livestream quảng cáo công dụng đặc biệt, nhất là các sản phẩm ảnh hưởng đến sức khỏe như thực phẩm chức năng, mỹ phẩm. Theo đó, người bán hoặc người livestream cần cung cấp hồ sơ sản phẩm cho nền tảng thương mại điện tử để rà soát có điều kiện. Đồng thời, cần làm rõ trách nhiệm liên đới của người livestream nếu đưa thông tin sai lệch hoặc vượt quá hồ sơ hàng hóa, kèm theo các điều khoản xử lý bổ sung như cấm livestream trong thời gian nhất định. Cuối cùng, có thể xem xét phân loại người livestream có ảnh hưởng lớn hoặc phiên livestream có doanh thu cao để áp dụng cơ chế kiểm soát chặt chẽ hơn, tương tự như mô hình quản lý của một số quốc gia khác".

Livestream là xu hướng thương mại hiện đại, nhưng muốn phát triển bền vững thì cần phải có những quy định, chế tài rõ ràng: từ trách nhiệm pháp lý, nghĩa vụ thuế đến việc xử phạt hành vi lừa đảo, tất cả đều cần phải minh bạch.

Bá Đức