Sinh viên trước thách thức thời đại công nghệ: Cần học cách làm chủ bản thân

Công nghệ mang lại cơ hội nhưng cũng chất chứa áp lực

Theo TS Tịnh, so với thế hệ trước, sinh viên ngày nay có điều kiện học tập và phát triển thuận lợi hơn nhờ công nghệ. Chỉ với một chiếc điện thoại hay máy tính kết nối Internet, sinh viên có thể tiếp cận kho tri thức khổng lồ, tham gia các khóa học từ xa của những trường đại học hàng đầu thế giới, hay kết nối với cộng đồng quốc tế để trau dồi kỹ năng.

TS Lê Thị Thanh Tịnh - giảng viên Khoa Ngữ văn – Truyền thông (trường ĐH Sư phạm, ĐH Đà Nẵng). Ảnh: DƯƠNG TRIỀU

Tuy nhiên, công nghệ cũng tạo ra áp lực vô hình. “Các bạn vừa phải học tập, vừa phải cập nhật xu hướng, vừa đối mặt với áp lực thể hiện bản thân trên mạng xã hội. Điều đó dễ khiến nhiều sinh viên rơi vào trạng thái căng thẳng, lo âu, thậm chí khủng hoảng tinh thần nếu không được trang bị kỹ năng thích ứng”, TS Tịnh phân tích.

Một vấn đề nổi bật khác là sự so sánh trên môi trường mạng. Hình ảnh bạn bè đạt học bổng, tham gia cuộc thi, du học… xuất hiện dày đặc khiến nhiều sinh viên cảm thấy tự ti, nghi ngờ bản thân. “Công nghệ có thể mang đến kết nối, nhưng nếu sử dụng thiếu kiểm soát, nó lại tạo ra sự cô đơn và áp lực tâm lý”, TS Tịnh nói.

Sinh viên cần học cách “sống chậm”

Để ứng phó với những thách thức đó, TS Tịnh cho rằng sinh viên cần học cách “sống chậm”. Theo chị, sống chậm không phải là tụt hậu, mà là biết lắng nghe bản thân, biết dừng lại đúng lúc để sắp xếp nhịp sống hợp lý.

TS Tịnh cũng nhấn mạnh, các bạn trẻ nên thiết lập ranh giới khi sử dụng thiết bị số, chẳng hạn không để điện thoại chiếm trọn thời gian học tập, hạn chế kiểm tra thông báo liên tục, hay ưu tiên giấc ngủ thay vì thức khuya lướt mạng. “Những điều nhỏ bé ấy sẽ tạo ra khác biệt lớn về lâu dài”, chị nói.

Quản trị cảm xúc – kỹ năng không thể thiếu

Một khía cạnh khác được TS Tịnh đề cập là quản trị cảm xúc trong môi trường số. Sinh viên tiếp xúc với lượng thông tin khổng lồ, bao gồm cả tin giả, bình luận tiêu cực hay tranh luận gay gắt. Nếu không đủ bản lĩnh, họ dễ bị cuốn theo, dẫn đến căng thẳng hoặc mất niềm tin.

“Đây là lý do giáo dục đại học phải chú trọng trang bị kỹ năng mềm, không chỉ kiến thức chuyên môn. Kỹ năng quản trị cảm xúc, quản lý thời gian, làm việc nhóm, giao tiếp đa văn hóa đều cần thiết để sinh viên trưởng thành toàn diện”, TS Tịnh nhấn mạnh.

Theo chị, nhà trường có thể mở các lớp kỹ năng, tổ chức buổi tư vấn tâm lý, xây dựng môi trường thân thiện để sinh viên sẵn sàng chia sẻ khó khăn. Gia đình cũng đóng vai trò quan trọng trong việc đồng hành, lắng nghe và động viên con cái.

Công nghệ “vũ khí hai lưỡi” của thế hệ trẻ

Khi được hỏi, công nghệ là cơ hội hay rào cản, TS Tịnh cho rằng, vấn đề nằm ở cách sử dụng.

Sinh viên ĐHQG Hà Nội tham gia nghiên cứu khoa học.

Công nghệ giúp sinh viên học tập hiệu quả, tiếp cận cơ hội khởi nghiệp, làm việc từ xa, sáng tạo nội dung và phát triển bản thân. Nhưng đồng thời, nó cũng khiến không ít bạn trẻ mải chạy theo trào lưu, mất hàng giờ để lướt mạng thay vì tập trung cho mục tiêu lâu dài.

“Công nghệ không có lỗi. Quan trọng là sinh viên có biết sử dụng nó một cách chủ động, nhân văn và sáng tạo hay không. Nếu biến công nghệ thành công cụ, nó sẽ mở ra cánh cửa tri thức. Nếu để công nghệ điều khiển, nó sẽ trở thành gánh nặng tâm lý”, chị nói.

Vai trò của nhà trường và xã hội

TS Tịnh nhấn mạnh, việc giúp sinh viên thích ứng với thời đại số không chỉ là trách nhiệm cá nhân mà còn là nhiệm vụ của nhà trường và xã hội. Đại học cần tạo môi trường học tập thân thiện, khuyến khích sinh viên chia sẻ và tìm kiếm sự hỗ trợ. Doanh nghiệp và tổ chức xã hội có thể mở rộng cơ hội thực tập, trải nghiệm để sinh viên thấy rõ giá trị thực tiễn của việc học.

TS Tịnh gửi gắm: “Các em hãy học cách sống chậm, biết yêu thương và thấu hiểu bản thân. Khi giữ được sự cân bằng giữa công nghệ và đời sống thực, sinh viên sẽ phát huy tối đa tiềm năng, biến công nghệ thành người bạn đồng hành thay vì gánh nặng”.