Sơ cứu sai cách, 4 trẻ em đuối nước nguy kịch

Theo PGS.TS Tạ Anh Tuấn, tuần vừa qua, Khoa Điều trị tích cực Nội khoa đã tiếp nhận 5 cháu bé bị đuối nước rất nghiêm trọng, nhưng chỉ có một cháu được sơ cứu ban đầu đúng cách nên đã hồi phục tốt, 4 cháu còn lại do không được thổi ngạt, ép tim ngay, mà bị bế dốc chạy, nên vẫn trong tình trạng nguy kịch, nguy cơ tử vong cao hoặc sống cũng thực vật.

PGS.TS Tạ Anh Tuấn chăm sóc bệnh nhi đuối nước đang trong tình trạng rất nặng

Theo PGS.TS Tạ Anh Tuấn, việc vác dốc ngược trẻ chạy đã làm chậm trễ thời gian cấp cứu ngừng tuần hoàn, đồng thời, làm cho bệnh nhân hít ngược các chất tiết từ đường tiêu hóa vào trong phổi, làm cho tình trạng bệnh nặng thêm và đó là thời gian làm cho thiếu oxy não rất nặng nề, nếu có cứu được di chứng cũng rất cao.

Vì thế, các bác sĩ Bệnh viện Nhi Trung ương kêu gọi các phụ huynh, nhân viên cứu nạn ở các bể bơi và mọi người tránh sơ cứu sai cách, để các nạn nhân không phải chịu những hậu quả rất nặng nề, nguy kịch, tổn thương thần kinh nặng thậm chí tử vong.

Ngày 10/8, bé trai 3 tuổi (ở Thái Nguyên) đi bơi cùng anh trai 14 tuổi tại bể bơi. Sau đó, cháu được phát hiện chìm trong bể bơi người lớn trong tình trạng môi tím, da trắng nhợt, không cử động. Cháu được nhân viên tại bể bơi ép tim và thổi ngạt khoảng 2 phút, sắc da hồng trở lại.

Đáng tiếc là lúc này, người cấp cứu lại vác cháu chạy trong 5 phút, đến khi thấy tình trạng không cải thiện, mới chuyển đến trạm y tế gần nhất và bệnh viện huyện.

Các bé đuối nước không được sơ cứu đúng cách đều ở tình trạng nặng

Tại đây, cháu bé được thở oxy, có nhịp tim trở lại, nhưng tiểu tiện không tự chủ, có cơn co cứng nên chuyển bệnh viện tỉnh. Cháu tiếp tục được các bác sĩ đặt nội khí quản và chuyển đến Bệnh viện Nhi Trung ương.

Thời điểm nhập viện, cháu bé hôn mê, suy hô hấp, suy tuần hoàn, suy đa tạng, được điều trị thở máy, ổn định huyết động, lọc máu, kháng sinh và sử dụng biện pháp hạ thân nhiệt chủ động để bảo vệ não. Nhưng sau 3 ngày,, tình trạng của cháu vẫn nặng nề, nguy cơ tử vong cao do suy đa tạng, thiếu oxy não kéo dài vì không được cấp cứu ban đầu đúng cách.

Bé trai 12 tuổi ở Nam Định bị đuối nước ở sông gần nhà. Khi vớt cháu lên, người cấp cứu không rõ cháu có ngừng thở, ngừng tim hay không, mà chỉ thấy cháu bị tím tái nên vác ngược chạy khoảng 10 phút, mặc dù cháu bé nặng 50kg. Khi thấy không hiệu quả, mọi người mới ép tim cho cháu và đưa đi cấp cứu tại bệnh viện huyện và cháu có nhịp tim trở lại sau 15 phút cấp cứu. Tuy nhiên, do thời gian ngừng tim trước đó kéo dài (trên 30 phút) nên mặc dù được áp dụng các biện pháp hồi sức tích cực tại Bệnh viện Nhi Trung ương, cháu vẫn hôn mê sâu, suy hô hấp, tiên lượng di chứng thần kinh nặng nề.

Một bé gái 4 tuổi ở Hà Nội bị đuối nước khi đi tập bơi đã may mắn hồi phục tốt do sơ cấp cứu ban đầu đúng cách. Mẹ của cháu cho biết cháu được bố mẹ cho đi học bơi tại bể bơi gần nhà, trong quá trình bơi trẻ gần như đã biết bơi và được cho sang bể của người lớn tập bơi dưới sự giám sát của bố và cô giáo dạy bơi.

Chỉ 1 tuần đã có 5 cháu đuối nước nhập viện trong tình trạng nguy kịch

Tuy nhiên, khi sang bể người lớn trẻ không thích bơi, không hợp tác nên sau khoảng 5 phút có dấu hiệu bị đuối nước. Khi phát hiện trẻ tím tái, cô giáo và bố vớt trẻ lên và tiến hành sơ cứu ép tim, thổi ngạt liên tục, chứ không làm theo cách sơ cấp cứu đuối nước sai lầm thường mắc là dốc ngược chạy.

Được cấp cứu đúng cách, chỉ khoảng 1 phút, cháu bé có nhịp thở lại và được chuyển tới tới cơ sở y tế. Mặc dù khi cháu vào Bệnh viện Nhi Trung ương trong tình trạng nặng, nhưng chỉ sau 3 ngày, cháu đã cai được máy thở. Hiện tại, trẻ hoàn toàn tỉnh táo và chuẩn bị được xuất viện.

BS Hoàng Ngọc Cảnh (Khoa Điều trị tích cực Nội khoa) cho biết: việc sơ cấp cứu ban đầu cho trẻ đuối nước rất quan trọng vì nguyên nhân chính gây tử vong ở trẻ đuối nước là tổn thương não do thiếu ôxy.

Thời gian chịu đựng thiếu oxy của não tối đa chỉ khoảng từ 4-5 phút, nếu quá thời gian này sẽ dẫn tới tổn thương não không hồi phục, gây tử vong hoặc di chứng thần kinh. Vì thế, khi thấy một trẻ bị đuối nước không tỉnh, không thở, ngừng tim thì cần phải hồi sức tim phổi (thổi ngạt, ép tim) ngay..

Việc nhiều người có thói quen dốc ngược trẻ lên vai rồi chạy sẽ làm cho các dịch ở dạ dày trào ngược hít vào đường thở và làm chậm trễ hồi sức tim phổi (ép tim/thổi ngạt), làm mất thời gian vàng để cấp cứu trẻ, thậm chí gây thêm các tổn thương cho trẻ.

Các bước cấp cứu đuối nước đúng cách

Cách cấp cứu đuối nước đúng cách do các bác sĩ Bệnh viện Nhi Trung ương hướng dẫn (Clip: Bệnh viện Nhi Trung ương)

Đây là cách cấp cứu được Hội Nhi khoa Việt Nam và Bệnh viện Nhi Trung ương khuyến cáo:

Bước 1: Gọi trợ giúp: cần nhanh chóng tìm sự trợ giúp của những người xung quanh khi thấy trẻ bị đuối nước bằng cách gọi to, gọi cấp cứu 115.

Bước 2. Nhanh chóng đưa trẻ ra khỏi nước bằng mọi cách: Đây là bước rất quan trọng, có hai phương pháp là cứu đuối gián tiếp và cứu đuối trực tiếp.

– Cứu đuối gián tiếp: Sử dụng các dụng cụ cứu đuối sẵn có (phao, dây, gậy, quần áo, các vật có thể nổi trên nước,…) để cứu người trẻ đuối nước khi vẫn còn đang tỉnh. Tùy theo tình hình và tính chất của mỗi trường hợp cụ thể mà người cứu đuối lựa chọn phương án cứu để phù hợp, an toàn và hiệu quả.

– Cứu đuối trực tiếp: Là xuống nước, bơi đến cứu nạn nhân; cứu đuối trực tiếp nên dành cho đối tượng cứu hộ chuyên nghiệp, được đào tạo có đủ sức khỏe và năng lực ở thời điểm thực hiện hoặc đối tượng không chuyên có kỹ năng bơi và cứu đuối.

Bước 3. Kiểm tra xem trẻ có thở không và có tỉnh không: Khi trẻ được đưa lên bờ, ngay lập tức xem trẻ có thở không bằng cách: Nhìn lồng ngực của trẻ có di động không? Đặt tai của bạn gần miệng và mũi trẻ có cảm thấy không khí thở ra của trẻ ở trên má của bạn không? (thở ngáp được xem là không thở). Trong khi kiểm tra hơi thở, bạn cũng có thể lay gọi trẻ để xem trẻ có phản ứng không.

Bước 4. Nếu trẻ không thở, hãy bắt đầu hồi sức tim phổi (CPR) ngay:

Cẩn thận đặt trẻ nằm ngửa trên nền cứng.

Nếu nghi ngờ chấn thương cổ: Hãy di chuyển trẻ trẻ bằng cách di chuyển toàn bộ cơ thể (đầu, cổ, cột sống và hông) với nhau, giữ cho tất cả chúng thẳng hàng; không ngửa đầu nâng cằm, chỉ cần ấn góc hàm.

Nếu không nghi ngờ chấn thương cổ: Giữ đầu trẻ ngửa ra sau và nâng cằm để thông đường thở (kỹ thuật ngửa đầu – nâng cằm).

Tiến hành hồi sức tim – phổi (CPR) cho trẻ bằng cách:

– Thổi ngạt: Với trẻ nhỏ, đặt miệng của bạn trên cả mũi và miệng của trẻ để thổi ngạt một cách kín. Với trẻ lớn hơn, một tay ép cánh mũi và đưa miệng của bạn thổi vào miệng của trẻ. Thổi chậm, đều trong 1- 2 giây và ngực của trẻ sẽ phồng lên, thổi ngạt 5 nhịp thở đầu tiên.

– Ép tim ngoài lồng ngực: Ngay sau thổi ngạt 5 nhịp đầu tiên, tiến hành ép tim ngoài lồng ngực. Sử dụng một tay đặt vuông góc với lồng ngực, (trẻ lớn/người lớn có thể dùng hai tay). Vị trí ép tim: 1/2 dưới xương ức, ấn xuống ngực sâu khoảng 1/3 -1/2 lồng ngực theo đường kính trước sau. Tốc độ ép tim 100 -120 lần/phút. Những lần tiếp theo tiếp tục thực hiện theo chu kỳ 30 lần ép tim/2 lần thổi ngạt. Tiếp tục ép tim và thổi ngạt liên tục (cả trong quá trình vận chuyển cấp cứu) cho tới khi trẻ tự thở lại được, hồng hào trở lại.

Bước 5: Sau khi nạn nhân tỉnh, cần đặt nạn nhân ở tư thế an toàn: Nằm nghiêng, kê cao gối hai bên vai, nới rộng quần áo để phòng tránh nguy cơ trẻ bị ngạt thở trở lại. Lau khô người, thay quần áo và ủ ấm bé sau đó nhanh chóng đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất. Trên đường đi người nhà cần chú ý theo dõi hô hấp, tuần hoàn của trẻ. Tốt nhất là có sự trợ giúp vận chuyển của nhân viên y tế.

Thanh Hằng