Số hóa công tác giám sát hồ chứa nhà máy thủy điện Sông Ba Hạ

Công nhân kiểm tra quan trắc mực nước hồ tại đập tràn. Ảnh: THỦY TIÊN

Giám sát mực nước hồ

Thủy điện Sông Ba Hạ nằm ở bậc thang cuối cùng của hệ thống các nhà máy thủy điện trên sông Ba. Vì vậy, quá trình vận hành hồ chứa bắt buộc phải đảm bảo yếu tố vận hành nhà máy an toàn, ổn định; tuân thủ các quy định của Nhà nước và đảm bảo an toàn cho vùng hạ du, đặc biệt trong mùa mưa bão.

Theo Công ty CP Thủy điện Sông Ba Hạ, công tác theo dõi, giám sát mực nước hồ chứa, lưu lượng về hồ, lưu lượng xả duy trì dòng chảy tối thiểu, lưu lượng xả qua tràn nhà máy luôn được đơn vị chú trọng thực hiện, đảm bảo phục vụ tốt công tác PCTT&TKCN, cũng như truyền dữ liệu đến các cơ quan quản lý nhà nước theo đúng yêu cầu tại Thông tư 17/2021/TT-BTNMT của Bộ TN&MT quy định về việc giám sát khai thác, sử dụng tài nguyên nước.

Để đáp ứng yêu cầu về việc giám sát mực nước hồ chứa, Công ty CP Thủy điện Sông Ba Hạ đã đầu tư lắp đặt nhiều thiết bị công nghệ nhằm số hóa công tác này như lắp các thiết bị quan trắc, thiết bị truyền thông phụ trợ, thiết bị cảm biến, bộ điều khiển logic lập trình của Programmable Logic Controller để lập trình lấy dữ liệu từ các thiết bị này…

Ông Lê Quang Vũ, Quản đốc phân xưởng vận hành Nhà máy thủy điện Sông Ba Hạ cho biết: Nhà máy là nơi quản lý, vận hành hoạt động của các tổ máy, phục vụ công tác phát điện, điều tiết lũ… của đơn vị.

Vì vậy, việc theo dõi, giám sát mực nước hồ chứa vô cùng cần thiết để có thể giúp nhà máy chủ động được kế hoạch phát điện, đáp ứng yêu cầu công tác PCTT&TKCN trong mùa mưa bão nhằm đảm bảo an toàn hồ chứa cũng như giảm lũ cho vùng hạ du.

Theo ông Vũ, cùng với công tác vận hành các tổ máy, theo dõi các thông số phát điện…, mỗi ca trực đều phân công lực lượng trực tiếp theo dõi, giám sát lưu lượng nước về hồ, lưu lượng nước qua các cửa xả, mực nước hồ… để kịp thời báo cáo, đáp ứng công tác quản lý khai thác, sử dụng tài nguyên nước của các cơ quan chức năng; cung cấp số liệu phục vụ phân tích, lên kế hoạch phát điện cụ thể.

Nhờ vậy, trong suốt thời gian qua, việc vận hành của các tổ máy luôn đạt hiệu suất cao nhất, mang lại hiệu quả trong hoạt động sản xuất kinh doanh của công ty; đồng thời góp phần đảm bảo công tác điều tiết, giảm lũ cho vùng hạ du trong mùa mưa bão tại địa phương.

Hiệu quả từ việc số hóa

Trước đây, khi chưa số hóa công tác giám sát mực nước hồ, nhân viên các ca trực vận hành tại Nhà máy thủy điện Sông Ba Hạ mất nhiều thời gian kiểm tra, thu thập số liệu, tính toán lưu lượng nước về hồ, nhập thông số, xuất file, báo cáo các cơ quan quản lý…

Đội ngũ cán bộ, công nhân kỹ thuật giám sát, theo dõi các thông số về mực nước hồ tại nhà điều hành trung tâm của Nhà máy thủy điện Sông Ba Hạ. Ảnh: THỦY TIÊN

Việc cập nhật báo cáo không nhanh chóng, vì các số liệu cập nhật ngày hôm trước phải sang ngày hôm sau mới báo được cho các cơ quan quản lý. Từ khi lắp đặt các thiết bị hỗ trợ, toàn bộ công tác này đã được số hóa, mang lại sự thuận tiện, nhanh chóng và chính xác hơn rất nhiều.

Hiện nay, tại khu vực đập xả tràn, tín hiệu thiết bị quan trắc mực nước thượng lưu thông qua các bộ chuyển đổi tín hiệu sẽ được kết nối đến các bộ truyền thông datalogger trước khi truyền về đơn vị giám sát.

Khi quan trắc lưu lượng xả qua tràn, 12 thiết bị quan trắc ở mỗi cửa van cung sẽ thu nhận độ mở. Thông số này được bộ điều khiển logic lập trình của Programmable Logic Controller chuyển đổi từ tín hiệu xung sang tín hiệu điện để thực hiện tính toán lưu lượng xả qua cửa van cung bằng phần mềm tính toán.

Từ đó sẽ giúp cho bộ phận chuyên môn có cơ sở để vận hành điều tiết nước qua tràn hợp lý, đảm bảo an toàn cho công trình, thiết bị và khai thác nước hiệu quả. Phía sau cửa tràn, 2 camera liên tục giám sát việc vận hành xả nước của 12 cửa xả. Các tín hiệu này được kết nối về đầu ghi camera ở nhà điều hành nhà máy để lưu trữ thông tin và truyền về đơn vị chức năng giám sát. Hình ảnh camera được theo dõi trực tiếp trên phần mềm giám sát.

Theo ông Nguyễn Văn Công, Trưởng ca phân xưởng vận hành, những tín hiệu của hệ thống quan trắc tự động tại các khu vực xuất từ các thiết bị đo và thiết bị phân tích sẽ kết nối trực tiếp với thiết bị tại phòng giám sát của nhà máy.

Các thông số quan trắc được gửi về cơ quan chức năng theo địa chỉ IP tĩnh do cơ quan chức năng cung cấp. Ngoài ra, dữ liệu quan trắc còn được giám sát thông qua ứng dụng trên điện thoại (IOS, Android) thuận lợi cho quá trình quản lý và báo cáo thông tin. Trường hợp phát hiện không tuân thủ quy định thì hệ thống sẽ tự động thông báo, cảnh báo đến phòng chức năng.

Cùng với đó, nhiều năm nay, Công ty CP Thủy điện Sông Ba Hạ còn xây dựng trang web đưa các tín hiệu đã thu thập được từ nhà máy lên mạng internet, đảm bảo truyền dữ liệu về Sở TN&MT theo quy định tại Thông tư 17 của Bộ TN&MT.

Quản đốc phân xưởng vận hành Nhà máy thủy điện Sông Ba Hạ Lê Quang Vũ cho hay: Mặc dù công tác giám sát mực nước hồ đã được số hóa, nhưng nhiều năm nay, chúng tôi vẫn song song thực hiện việc giám sát thủ công. Hằng ngày, tại đỉnh tràn luôn có một công nhân trực 24/24 giờ để quản lý thiết bị và cập nhật mực nước của hồ hàng giờ.

Các số liệu này sẽ được ghi chép vào sổ theo dõi để đối chiếu với mực nước do các thiết bị cập nhật được. Việc này nhằm đảm bảo số liệu thu thập được luôn chính xác nhất; loại bỏ những trường hợp bất trắc như hệ thống tự động gặp trục trặc, hỏng hóc bất ngờ không cập nhật được hoặc những trường hợp thuyền bè cập vào vị trí quan trắc, khiến mực nước các thiết bị thu được cao hơn thực tế…

Theo Phó Tổng giám đốc Công ty CP Thủy điện Sông Ba Hạ Châu Đình Quốc, việc đẩy mạnh chuyển đổi số trong công tác giám sát các thông số mực nước hồ, lưu lượng xả qua nhà máy, lưu lượng xả qua tràn đã mang lại nhiều hiệu quả như: Tăng cường năng lực theo dõi, giám sát các công trình, cung cấp số liệu quan trắc tài nguyên nước phục vụ đánh giá hiện trạng, xu hướng, khả năng khai thác, cảnh báo suy kiệt, ô nhiễm nguồn nước, đảm bảo an toàn cho người dân vùng hạ lưu; đồng thời nâng cao chất lượng kiểm soát các hoạt động khai thác, sử dụng tài nguyên nước, giảm chi phí trong việc quản lý các dữ liệu, thông tin và quản lý tài nguyên nước.

THỦY TIÊN