Số phận của tiêm kích đắt đỏ nhất thế giớ còn rất mờ mịt

Mỹ đã chủ trương phát triển một loại máy bay chiến đấu hạng nhẹ, giá cả phải chăng để thay thế hàng trăm chiếc F-16 thời kỳ Chiến tranh Lạnh, do sau hơn 20 năm nghiên cứu và phát triển, chiến đấu cơ tàng hình F-35 nặng 25 tấn, chưa thể đáp ứng được kì vọng.

Giới quân sự Mỹ thừa nhận ngầm rằng, chương trình tiêm kích F-35, được khởi động vào những năm 1990, sẽ cung cấp hàng nghìn máy bay thế hệ mới để thay thế gần như tất cả các máy bay chiến thuật hiện có của Không quân, Hải quân và Thủy quân Lục chiến Mỹ, đã thất bại.

Đây là một tin mới, bởi Không quân Mỹ từng khẳng định trong nhiều thập kỷ rằng, máy bay tàng hình F-35A Joint Strike Fighter sẽ thay thế F-16, đồng thời, sẽ không bao giờ mua thêm máy bay chiến đấu không tàng hình nữa.

Không quân Mỹ và Tập đoàn Lockheed đã thất bại trong việc cố gắng “bắt F-35 làm quá nhiều việc”, một phiên bản cánh nhỏ (F-35A) cho các hoạt động trên bộ; một phiên bản cánh lớn cho các tàu sân bay được trang bị máy phóng của Hải quân và Thủy quân Lục chiến (F-35C); một kiểu cất, hạ cánh thẳng đứng (F-35B).

Sự phức tạp làm tăng thêm chi phí và vấn đề tăng chi phí gây ra sự chậm trễ, của chương trình trị giá 1,727 nghìn tỷ USD này. Tiêm kích tàng hình F-35 ban đầu được quảng cáo vào năm 2001 có mức giá 50 triệu USD (quy đổi 73,2 triệu USD năm 2021), tuy nhiên giá niêm yết hiện nay khoảng 100 triệu USD/chiếc, bao gồm cả động cơ, là rất đắt.

Giá của chiến đấu cơ F-35 đã giảm đáng kể trong thập kỷ qua, từ gần 300 triệu USD mỗi chiếc đầu tiên xuống còn 77,9 triệu, nhưng chi phí cho mỗi giờ bay vẫn cao, khoảng 44.000 USD.

Phi công của Lực lượng Không quân bay trung bình 200 giờ hoặc 350 giờ một năm, tốn khoảng từ 9-15,7 triệu USD/phi công/năm. Một phi công với 1.000 giờ bay, ngốn 44 triệu USD, hơn một nửa chi phí của một máy bay chiến đấu mới.

Kể từ năm 2019, Không quân Mỹ và Lockheed Martin đã cố gắng giảm chi phí mỗi giờ xuống còn 25.000 USD vào năm 2025, nhưng Lầu Năm Góc từ lâu đã tin khó có thể đạt được. Tàng hình và tràn ngập các cảm biến công nghệ cao cũng tốn nhiều công sức bảo trì, lỗi và không đáng tin cậy.

Việc duy trì các lớp phủ và vật liệu tàng hình của máy bay phản lực là một lý do chính dẫn đến chi phí vận hành cao của F-35. Có kế hoạch mua 1.763 chiếc F-35A, nhưng Không quân Mỹ cũng cảnh báo, nếu chi phí không giảm, họ có thể sẽ mua số lượng F-35 ít hơn.

F-35 được gọi là "máy bay chiến đấu thế hệ thứ 5", chủ yếu là do được tích hợp công nghệ tàng hình. F-35 có rất nhiều ưu thế, nhưng tầm bay không phải là một trong số đó, buộc nó phải được tiếp nhiên liệu từ các máy bay tiếp dầu trên không và mang theo các thùng nhiên liệu bên ngoài, điều khiến nó dễ dàng bị phát hiện hơn nhiều trên màn hình ra đa.

Mặc dù được trang bị công nghệ tiên tiến và các thiết bị hiện đại, nhưng F-35 vẫn gặp phải những sai sót về cấu trúc và hàng loạt thách thức khác. Gần đây nhất là lỗi kết cấu động cơ và sự thiếu hụt về số lượng, không thể bảo trì nhanh khi cần thiết, còn có vấn đề với lớp phủ nhiệt trên cánh quạt của nó, khiến tuổi thọ động cơ bị giảm đáng kể.

Một thách thức khác là phần mềm. Hầu hết các máy bay chiến đấu hiện đại có từ 1 đến 2 triệu dòng mã, trong khi F-35 có trung bình 8 triệu dòng mã trong phần mềm của nó và đang gặp lỗi. Ngoài ra, F-35 hiện vẫn còn 871 khiếm khuyết chưa được khắc phục, chỉ ít hơn năm ngoái 2 khiếm khuyết.

Mười trong số này là các khiếm khuyết loại I nghiêm trọng, có thể gây chết người, thương tật nặng hoặc bệnh nghề nghiệp nghiêm trọng; có thể gây mất mát hoặc thiệt hại lớn cho hệ thống vũ khí; hạn chế nghiêm trọng khả năng sẵn sàng chiến đấu của tổ chức sử dụng.

Chương trình F-35 đã thực hiện một số cải tiến về độ tin cậy trong năm 2020, nhưng vẫn không đáp ứng được các yêu cầu bảo dưỡng và xuất kích. Khi máy bay không thể bay thường xuyên để được huấn luyện đầy đủ, có thể dẫn đến việc giảm kỹ năng của phi công, gia tăng tai nạn thời bình và giảm hiệu quả trong chiến đấu.

Trong nhiều năm, một trong những điểm yếu lớn nhất của chương trình tiêm kích F-35 là mạng máy tính bảo trì và phụ tùng được gọi là Hệ thống thông tin hậu cần tự động (ALIS) có nhiều sai sót. Có thể nói, tương lai chiến đấu cơ tàng hình đắt nhất hành tinh F-35 rất mờ mịt. Nguồn ảnh: Pinterest.

Tiêm kích F-35 bay cơ động ở "Thung Lũng Chết" - nơi trình diễn của mọi chiến đấu cơ Mỹ.

Thái Hòa