'Sợi chỉ đỏ' xuyên suốt của Việt Nam tại Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2026-2028

Đại sứ Mai Phan Dũng - Trưởng Phái đoàn thường trực Việt Nam tại Geneva (giữa) phát biểu tại một phiên thảo luận trong khuôn khổ tham dự Phiên đối thoại về Báo cáo quốc gia thực thi Công ước quốc tế về các quyền dân sự và chính trị (Công ước ICCPR) tại Phiên họp thứ 144 của Ủy ban Nhân quyền tại Geneva, Thụy Sĩ tháng 7/2025.

Xin Đại sứ chia sẻ những hoạt động chủ chốt và sáng kiến nổi bật mà Phái đoàn ta đã triển khai trong nhiệm kỳ vừa qua của Việt Nam tại Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc. Những nỗ lực này đã đóng góp như thế nào vào thành công chung của nhiệm kỳ và tạo tiền đề cho việc Việt Nam tái đắc cử Hội đồng trong nhiệm kỳ mới?

Tại Geneva, sự tham gia của Phái đoàn chúng tôi với Hội đồng Nhân quyền luôn được định hướng bởi một phương châm xuyên suốt: mang tính xây dựng, nhất quán và giữ cho Hội đồng tập trung vào các giải pháp thực chất nhằm cải thiện đời sống của người dân.

Thứ nhất, chúng tôi làm việc dựa trên một hệ thống ưu tiên rõ ràng, qua đó bảo đảm sự tham gia của Việt Nam trong suốt nhiệm kỳ thành viên được duy trì một cách ổn định và chủ động.

Thứ hai, chúng tôi đầu tư mạnh mẽ vào hợp tác liên khu vực và các kết quả đạt được trên cơ sở đồng thuận, bởi trong một thế giới bị chia rẽ, niềm tin chỉ có thể được xây dựng khi các quốc gia vẫn có thể thống nhất với nhau về những bước đi thiết thực.

Theo tinh thần đó, Việt Nam đã thay mặt các nhóm nòng cốt liên khu vực đệ trình Nghị quyết kỷ niệm 75 năm Tuyên ngôn Thế giới về Quyền con người và 30 năm Tuyên bố và Chương trình Hành động Vienna, cũng như Nghị quyết về biến đổi khí hậu và quyền con người, tập trung vào chuyển đổi công bằng. Cả hai nghị quyết này đều được thông qua bằng đồng thuận, với sự đồng bảo trợ rộng rãi.

Thứ ba, chúng tôi chủ trì các tuyên bố chung liên khu vực, như tuyên bố về đẩy nhanh việc thực hiện các Mục tiêu Phát triển bền vững (SDGs) nhằm thúc đẩy bình đẳng giới, và tuyên bố về tiêm chủng và quyền con người, qua đó duy trì sự quan tâm đối với hợp tác, tính bao trùm và các nhu cầu thực tiễn của đời sống.

Thứ tư, chúng tôi cũng tham gia thông qua các diễn đàn quốc tế và các hoạt động liên quan khác của Hội đồng nhằm chia sẻ kinh nghiệm và học hỏi từ các đối tác – điều có ý nghĩa then chốt đối với uy tín và tính thuyết phục.

Tổng hòa các nỗ lực đó đã góp phần củng cố niềm tin rằng Việt Nam có khả năng làm việc với các khu vực khác nhau, thu hẹp khác biệt và đóng góp một cách có trách nhiệm vào các ưu tiên chung.

Việc Việt Nam tái đắc cử Hội đồng Nhân quyền nhiệm kỳ 2026–2028, với số phiếu cao nhất trong Nhóm châu Á - Thái Bình Dương, không chỉ là sự ghi nhận đối với những tiến bộ trong nước, mà còn là sự ghi nhận đối với cách tiếp cận của chúng tôi tại Geneva: tôn trọng, thực chất và hợp tác. Chúng tôi coi đây là niềm tin được tạo dựng thông qua nỗ lực bền bỉ, đồng thời cũng là trách nhiệm phải tiếp tục phát huy trong nhiệm kỳ tới. Việt Nam sẽ giữ vững tinh thần hợp tác đó và hoan nghênh các đối tác cùng làm việc với chúng tôi trong những sáng kiến thiết thực.

Đại sứ Mai Phan Dũng đã có nhiều bài phát biểu quan trọng trong suốt Khóa họp 60 Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc.

Nhìn lại chặng đường đã qua, theo Đại sứ, những bài học giá trị nhất mà Việt Nam rút ra được từ nhiệm kỳ trước tại Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc là gì, và những bài học đó sẽ được tiếp tục phát huy, vận dụng như thế nào trong nhiệm kỳ tới?

Nếu phải khái quát những bài học rút ra từ giai đoạn 2023 - 2025, thì tất cả đều được thể hiện trong phương châm đã dẫn dắt hoạt động của chúng tôi: “Tôn trọng và Thấu hiểu – Đối thoại và Hợp tác – Tất cả các quyền con người cho tất cả mọi người.”

Một là, Tôn trọng và Thấu hiểu: niềm tin tại Hội đồng bắt đầu từ cách chúng ta lắng nghe. Ngay cả khi quan điểm khác biệt, việc thể hiện sự tôn trọng, phát biểu với thiện chí và thừa nhận hoàn cảnh cụ thể của mỗi quốc gia sẽ giúp tạo ra không gian để tiến bộ trở nên khả thi.

Hai là, Đối thoại và Hợp tác: tham vấn sớm và ưu tiên các giải pháp có thể gắn kết, thay vì chia rẽ. Trên thực tế, điều này có nghĩa là làm việc xuyên khu vực, duy trì ngôn ngữ cân bằng và thúc đẩy hợp tác kỹ thuật, bởi những kết quả bền vững chỉ có thể được xây dựng thông qua quan hệ đối tác, chứ không phải bằng áp lực.

Ba là, Tất cả các quyền con người cho tất cả mọi người: một cách tiếp cận toàn diện là điều thiết yếu. Các quyền dân sự, chính trị cũng như các quyền kinh tế, xã hội, văn hóa và quyền phát triển bổ trợ cho nhau trong đời sống thực tiễn. Chính vì vậy, chúng tôi coi các cơ chế của Liên hợp quốc, như Cơ chế Rà soát định kỳ phổ quát (UPR), là công cụ cho quá trình cải thiện liên tục, đồng thời tiếp tục tham gia các điều ước và các Thủ tục đặc biệt trên tinh thần cởi mở và trách nhiệm.

Trong nhiệm kỳ 2026 - 2028, chúng tôi sẽ tiếp tục phát huy những bài học này với thái độ khiêm tốn, phối hợp cùng tất cả các đối tác để giữ cho Hội đồng hoạt động hiệu quả và tập trung vào hợp tác thực chất.

Trong nhiệm kỳ 2023 - 2025, Việt Nam theo đuổi tám lĩnh vực ưu tiên. Xin Đại sứ cho biết các ưu tiên này sẽ được tiếp tục duy trì và thúc đẩy như thế nào trong thời gian tới?

Đây là một câu hỏi rất thực tiễn.

Tám ưu tiên này chính là “sợi chỉ đỏ” xuyên suốt cho nhiệm kỳ sắp tới của chúng tôi, bao gồm: nâng cao hiệu quả hoạt động của Hội đồng Nhân quyền song hành với việc thúc đẩy luật pháp quốc tế; giải quyết các vấn đề quyền con người trong bối cảnh biến đổi khí hậu và chuyển đổi số; phòng, chống bạo lực và phân biệt đối xử; tăng cường bảo vệ các nhóm dễ bị tổn thương; thúc đẩy bình đẳng giới; và bảo đảm quyền được chăm sóc sức khỏe, quyền lao động, quyền được giáo dục chất lượng cao và giáo dục về quyền con người.

Liên quan đến hiệu quả hoạt động của Hội đồng và luật pháp quốc tế, chúng tôi sẽ tiếp tục ủng hộ các cách tiếp cận nhằm làm cho Hội đồng trở nên thiết thực hơn, hướng tới kết quả cụ thể, giảm trùng lặp, ưu tiên đối thoại và thúc đẩy hợp tác kỹ thuật khi các quốc gia có nhu cầu.

Đối với biến đổi khí hậu và chuyển đổi số, chúng tôi sẽ thúc đẩy một cách tiếp cận cân bằng: bảo vệ quyền con người trong quá trình chuyển đổi, chia sẻ kinh nghiệm và phối hợp với các đối tác để bảo đảm không ai bị bỏ lại phía sau, đặc biệt là các cộng đồng dễ bị tổn thương hơn hoặc có ít nguồn lực hơn.

Còn về bình đẳng giới, bảo vệ các nhóm dễ bị tổn thương, phòng chống bạo lực và phân biệt đối xử, cũng như các quyền xã hội cốt lõi như y tế, việc làm và giáo dục, chúng tôi sẽ tiếp tục tham gia tích cực, ưu tiên những sáng kiến mang tính bao trùm và có khả năng tạo dựng sự đồng thuận rộng rãi giữa các khu vực.

Đối với chúng tôi, tám ưu tiên này là cam kết đóng góp một cách có trách nhiệm vào những mối quan tâm chung của toàn cầu, trên tinh thần tôn trọng và thấu hiểu, đối thoại và hợp tác, vì tất cả các quyền con người cho tất cả mọi người. Chúng tôi mong muốn hợp tác với tất cả các đối tác để chuyển hóa những ưu tiên này thành hợp tác thực chất và tiến bộ chung.

Thông điệp về quyền con người của Việt Nam là nhất quán: quyền con người mang tính phổ quát, nhưng việc thực thi cần phải thiết thực và gắn với đời sống của người dân. (Ảnh: Lê Thanh)

Xin Đại sứ chia sẻ sự sẵn sàng của Việt Nam cho nhiệm kỳ mới tại Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc. Từ dấu mốc quan trọng này, Đại sứ có thể gửi gắm thông điệp rộng hơn về ngoại giao đa phương của Việt Nam, cũng như cam kết nhất quán của Việt Nam đối với việc bảo vệ và thúc đẩy quyền con người?

Sự sẵn sàng ở đây đồng nghĩa với tính liên tục và tinh thần nghiêm túc.

Chúng tôi không bắt đầu nhiệm kỳ 2026-2028 từ con số không, mà đang xây dựng trên nền tảng kinh nghiệm từ các nhiệm kỳ trước, đồng thời đã tăng cường cơ chế phối hợp để bảo đảm sự tham gia của Việt Nam tại Geneva luôn kịp thời, nhất quán và có trọng tâm.

Về thông điệp rộng hơn, ngoại giao đa phương của Việt Nam hướng tới việc trở thành một đối tác đáng tin cậy và có trách nhiệm. Chúng tôi tin rằng chủ nghĩa đa phương là không thể thiếu, đặc biệt trong bối cảnh hiện nay, khi các tác động của biến đổi khí hậu, y tế công cộng, bất bình đẳng và không gian số đặt ra những thách thức mà không quốc gia nào có thể tự mình giải quyết.

Thông điệp về quyền con người của Việt Nam là nhất quán: quyền con người mang tính phổ quát, nhưng việc thực thi cần phải thiết thực và gắn với đời sống của người dân. Chính vì vậy, chúng tôi tập trung vào những quyền gắn bó mật thiết nhất với cuộc sống hằng ngày của người dân như quyền được chăm sóc sức khỏe, y tế, giáo dục và việc làm bền vững, bởi việc thực thi hiệu quả mới là yếu tố làm cho quyền con người trở nên hiện hữu. Trên bình diện quốc tế, Việt Nam tiếp tục tham gia một cách xây dựng vào các cơ chế của Liên hợp quốc; hiện là thành viên của 7 trong số 9 công ước cốt lõi về quyền con người và đã phê chuẩn 25 công ước của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO).

Vì vậy, việc tái đắc cử Hội đồng Nhân quyền nhiệm kỳ 2026 - 2028 vừa là vinh dự, vừa là trách nhiệm, và chúng tôi quyết tâm củng cố niềm tin đó thông qua những đóng góp mang tính xây dựng. Việt Nam sẽ tiếp tục phối hợp với tất cả các đối tác để thúc đẩy phương châm “tất cả các quyền con người cho tất cả mọi người” thông qua đối thoại và hợp tác thực chất.

Nhân Ngày Nhân quyền, xin Đại sứ chia sẻ thông điệp cốt lõi mà ông muốn nhấn mạnh về quyền con người, cũng như những kỳ vọng của Đại sứ về một thế giới tốt đẹp hơn – nơi Việt Nam sẽ tiếp tục đóng góp tích cực và có trách nhiệm?

Ngày Nhân quyền là lời nhắc nhở rằng quyền con người là khát vọng phổ quát và là giá trị chung của nhân loại, và các quyền đó được bảo vệ tốt nhất khi các quốc gia lựa chọn đối thoại thay vì đối đầu, hợp tác thay vì chia rẽ.

Đối với một thế giới tốt đẹp hơn, kỳ vọng rất giản dị: ít xung đột hơn, nhiều niềm tin hơn và sự đoàn kết thiết thực hơn, đặc biệt dành cho những nhóm dễ bị tổn thương nhất, bao gồm phụ nữ, trẻ em, người khuyết tật và các cộng đồng chịu tác động nặng nề của biến đổi khí hậu.

Đó cũng là lý do vì sao Việt Nam đã ủng hộ và khởi xướng nhiều hoạt động tại Hội đồng nhằm gắn kết quyền con người với các thách thức toàn cầu hiện hữu, trong đó có cách tiếp cận đồng thuận thể hiện qua các nghị quyết như Nghị quyết kỷ niệm 75 năm Tuyên ngôn Thế giới về Quyền con người và 30 năm Tuyên bố và Chương trình Hành động Vienna, cũng như Nghị quyết về biến đổi khí hậu và quyền con người, tập trung vào chuyển đổi công bằng.

Và cuối cùng, việc được bầu làm thành viên Hội đồng Nhân quyền không phải là một danh hiệu, mà là một trách nhiệm to lớn. Việt Nam sẽ tiếp tục đóng góp theo đúng tinh thần mà chúng tôi luôn kiên trì thúc đẩy: tôn trọng và thấu hiểu, đối thoại và hợp tác, và bảo đảm tất cả các quyền con người cho tất cả mọi người.

Trân trọng cảm ơn Đại sứ!

Hà Phương (thực hiện)