Sôi động làn sóng khởi nghiệp từ dừa, nhiều sản phẩm độc đáo xuất hiện

Ngày 6-11, Báo Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật và Trường Đại học Trà Vinh tổ chức Diễn đàn “Truyền thông quản lý sức khỏe cây dừa Việt Nam đáp ứng yêu cầu sản xuất gắn với người tiêu dùng”.

PGS.TS Nguyễn Minh Hòa, Hiệu trưởng Trường Đại học Trà Vinh cho biết Việt Nam nằm trong nhóm 10 quốc gia có diện tích và sản lượng dừa lớn nhất thế giới, trong đó vùng ĐBSCL chiếm hơn 80% diện tích trồng dừa cả nước. Cây dừa không chỉ mang lại sinh kế cho hàng triệu hộ dân mà còn là nguồn nguyên liệu chiến lược cho ngành chế biến, xuất khẩu và phát triển kinh tế xanh.

PGS.TS Nguyễn Minh Hòa, Hiệu trưởng Trường Đại học Trà Vinh

Vĩnh Long hiện có gần 120.000 ha dừa, chiếm hơn 50% diện tích dừa cả nước

Tuy nhiên, ngành dừa đang đối mặt nhiều thách thức: biến đổi khí hậu, sâu bệnh hại, chất lượng giống, tiêu chuẩn sản xuất và yêu cầu truy xuất nguồn gốc từ các thị trường quốc tế. Theo ông Hòa, Viện Dừa ĐBSCL thuộc Trường đang được xây dựng, hướng tới mục tiêu trở thành trung tâm tri thức, công nghệ và đào tạo nhân lực chất lượng cao cho ngành dừa Việt Nam.

Vĩnh Long – trung tâm phát triển cây dừa của vùng

Theo ông Văn Hữu Huệ, Phó Giám đốc Sở NN&MT tỉnh Vĩnh Long, tỉnh hiện có gần 120.000 ha dừa, với khoảng 22 triệu cây, chiếm hơn 50% diện tích dừa cả nước. Cây dừa đóng vai trò chủ lực trong phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, mang lại thu nhập ổn định 100–150 triệu đồng/ha/năm cho khoảng 270.000 hộ dân.

Ông Văn Hữu Huệ, Phó Giám đốc Sở NN&MT tỉnh Vĩnh Long

Dừa sáp sản phẩm đặc trưng tỉnh Vĩnh Long

Cây dừa không chỉ là nguồn thu nhập chính, giải quyết việc làm cho hàng triệu lao động nông thôn mà còn đóng vai trò then chốt trong việc bảo vệ môi trường sinh thái, hình thành các vành đai xanh chắn sóng, chống xói lở và thích ứng với tình trạng biến đổi khí hậu

Đến năm 2024, kim ngạch xuất khẩu sản phẩm dừa và chế biến từ dừa đã tiến sát mốc 1 tỷ USD

Giá trị sản xuất từ cây dừa năm 2025 ước đạt khoảng 11.000 tỷ đồng theo giá hiện hành, chiếm gần 10% giá trị ngành trồng trọt. Tốc độ tăng giá trị sản xuất giai đoạn 2020–2025 đạt 4,2%/năm. Tỉnh đặt mục tiêu diện tích khoảng 132.000 ha vào năm 2030.

Thời gian tới, Vĩnh Long xác định ngành dừa tỉnh sẽ tập trung vào 3 "trụ cột" chính: phát triển vùng nguyên liệu bền vững thích ứng với biến đổi khí hậu (BĐKH), đẩy mạnh chế biến sâu và tăng cường quản lý, liên kết chuỗi giá trị

Ứng dụng công nghệ sinh học vào sản xuất

Ông Nguyễn Ngọc Trai, đại diện Viện Dừa ĐBSCL, cho biết nhóm nghiên cứu Trường Đại học Trà Vinh đã chứng minh hiệu quả vượt trội của mô hình dừa sáp cấy phôi – sau 7 năm trồng cho lợi nhuận khoảng 925 triệu đồng/ha, cao gấp 4,9 lần so với dừa sáp thường và gần 10 lần so với các giống khác.

Công tác giống hiện là thách thức lớn của ngành dừa do thời gian sinh trưởng dài, thiếu kỹ thuật nhân giống nhanh và chất lượng. Hiện nay, 2 phương pháp nhân giống dừa sáp phổ biến nhất là ươm từ quả không sáp theo cách truyền thống và nuôi cấy phôi hữu tính từ quả dừa sáp.

Dừa sáp cấy phôi cho lợi nhuận cao gấp 4,9 lần so với dừa sáp thường và gần 10 lần so với các giống khác

Định hướng phát triển ngành dừa thời gian tới, ông Trai cho rằng cần ưu tiên ứng dụng công nghệ sinh học trong chọn tạo giống dừa chất lượng cao, thích ứng xâm nhập mặn; Ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong phát hiện sâu bệnh và dự báo môi trường phục vụ canh tác dừa bền vững...

Hướng tới ngành dừa xanh và bền vững

Theo bà Nguyễn Thị Kim Thanh, Chủ tịch Hiệp hội Dừa Việt Nam để xây dựng một hệ sinh thái nông nghiệp dừa an toàn, cần có sự phối hợp của 4 chủ thể:

Nhà nước giữ vai trò hoạch định chính sách, ban hành tiêu chuẩn và hỗ trợ tín dụng xanh. Viện, trường nghiên cứu và chuyển giao công nghệ, phát triển giống kháng bệnh và mô hình canh tác thích ứng. Hiệp hội Dừa Việt Nam điều phối chiến lược, phản biện chính sách và thúc đẩy thương hiệu quốc gia. Doanh nghiệp và hợp tác xã tổ chức vùng nguyên liệu, truy xuất nguồn gốc, chế biến sâu và tạo việc làm bền vững.

Định hướng này được kỳ vọng sẽ góp phần xây dựng thương hiệu “Dừa Việt Nam xanh và an toàn”, tạo vị thế cạnh tranh quốc tế.

Theo bà Thanh, đến năm 2024, kim ngạch xuất khẩu sản phẩm dừa và chế biến từ dừa đã tiến sát mốc 1 tỷ USD. Làn sóng khởi nghiệp từ dừa đang sôi động hơn bao giờ hết, với những sản phẩm độc đáo như: mật hoa dừa hay dừa sáp, một loại dừa hiếm có trên thế giới, góp phần làm phong phú thêm danh mục sản phẩm “Made in Vietnam”.

Tại diễn đàn, các cơ quan, doanh nghiệp đã ký kết biên bản ghi nhớ hợp tác nhằm thúc đẩy chuỗi giá trị ngành dừa phát triển bền vững, thích ứng và hội nhập sâu rộng.

HẢI DƯƠNG