Sợi dứa, bã cà phê 'mở cửa' cho thời trang sinh thái Việt

Thời trang sinh thái (eco fashion), hay còn gọi là thời trang bền vững (sustainable fashion), là một xu hướng thiết kế, sản xuất và tiêu dùng thời trang có trách nhiệm với môi trường và xã hội.

Mục tiêu là giảm thiểu tác động tiêu cực đến hệ sinh thái, tài nguyên thiên nhiên và con người thông qua việc sử dụng vật liệu thân thiện, quy trình sản xuất sạch.

Việc làm chủ công nghệ sản xuất sợi dứa tại Việt Nam không chỉ giúp các thương hiệu trong nước nâng tầm hình ảnh sinh thái mà còn tạo lợi thế khi tham gia thị trường quốc tế.

Những năm gần đây, nghiên cứu và phát triển vật liệu sinh thái, vật liệu tái chế được coi là bước đột phá quan trọng. Không chỉ các thương hiệu quốc tế, nhiều doanh nghiệp Việt cũng mạnh dạn tiên phong trong việc tận dụng phế phẩm nông nghiệp để tạo nên sợi, vải, da nhân tạo phục vụ thời trang bền vững.

Một ví dụ tiêu biểu là sợi dứa Ananas. Từ những chiếc lá dứa tưởng chừng bỏ đi sau vụ thu hoạch, doanh nghiệp đã biến chúng thành sợi vải tự nhiên bằng công nghệ sản xuất đại trà. Đây được xem là cột mốc quan trọng khi lần đầu tiên Việt Nam làm chủ quy trình sản xuất sợi dứa quy mô lớn.

Từ những chiếc lá dứa tưởng chừng bỏ đi sau vụ thu hoạch, doanh nghiệp đã biến chúng thành sợi vải tự nhiên.

Hay sợi dứa Pina Lina hiện được quan tâm bởi các đặc tính vượt trội, nhẹ, thoáng khí, chống tia UV, khử mùi và hoàn toàn phân hủy sinh học. Sản xuất 1 tấn sợi dứa cần 60 tấn lá tươi, nhưng mức tiêu thụ điện và nước vẫn thấp hơn so với sợi tổng hợp truyền thống. Có thể thấy, sợi dứa vừa mang lại nguồn thu nhập mới cho nông dân, vừa bổ sung thêm chất liệu phong phú cho ngành thời trang xanh.

Chị Nguyễn Thu Thủy (Phương Liệt, Hà Nội) chia sẻ: "Hiện tôi đang mặc một số bộ quần áo được may từ sợi dứa. Tôi thấy vải được làm từ sợi dứa có cường lực cao, bền bỉ và có tính kháng khuẩn tự nhiên, thích hợp cho người có làn da nhạy cảm như tôi. Chất liệu lại nhẹ, mát, phù hợp với thời tiết nóng nực mùa hè. Không những vậy, sử dụng sợi lá dứa làm nguyên liệu sản xuất vải giúp xử lý hiệu quả phế phẩm nông nghiệp, giảm lượng rác thải ra môi trường".

Với mức giá hơn 500.000 đồng cho một bộ trang phục làm từ sợi dứa, chị Thủy cho rằng không đắt, còn những sản phẩm thiết kế cao cấp hơn có giá tới vài triệu cũng là phù hợp vì đó đều là những mặt hàng được thiết kế riêng. Chị cho rằng các doanh nghiệp thời trang cần lan tỏa chất liệu sinh thái để dệt nên những sợi vải thân thiện với môi trường, giá cả phải chăng, lại phù hợp với thời tiết ở Việt Nam.

Sợi dứa...

Đại diện Faslink cho biết những sản phẩm được may từ vải sợi dứa có giá từ vài trăm đến vài triệu đồng tùy thiết kế kiểu dáng. Mỗi năm doanh nghiệp này sản xuất khoảng 14.000 - 15.000 tấn xơ dứa, tương đương với khoảng từ 50.000 - 60.000 tấn sợi, làm được ra hàng trăm triệu sản phẩm.

Công nghệ sinh học là nền tảng chính trong hành trình biến lá dứa thành sợi vải. Ecosoi - đơn vị chuyên nghiên cứu tái chế phụ phẩm nông nghiệp cho biết đã phát triển công nghệ xử lý xơ dứa bằng phương pháp cơ học không hóa chất, giữ trọn cấu trúc cellulose và độ bền vốn có trong từng sợi vải. Ecosoi cũng chia sẻ đã kết nối với hàng trăm hợp tác xã trồng dứa khắp cả nước, đảm bảo nguồn nguyên liệu sản xuất.

... được biến thành sợi vải bằng công nghệ sinh học

Bên cạnh sợi dứa, nhiều chất liệu sinh thái khác cũng đang góp phần định hình diện mạo thời trang bền vững tại Việt Nam. Công ty Thời trang Faslink đã đưa vào sản xuất hàng loạt dòng sợi từ bã cà phê, vỏ hàu, sợi sen, vỏ bắp... Trong đó, vải từ bã cà phê được tạo ra nhờ nghiền nhỏ phần bã, sau đó pha trộn với hạt nhựa PET tái chế để cho ra chất liệu co giãn, thoáng khí và khử mùi hiệu quả.

Không chỉ doanh nghiệp, nhiều nhà thiết kế thời trang Việt cũng tích cực đưa vật liệu sinh thái lên sàn diễn quốc tế.

Tại Paris Fashion Week và London Fashion Week 2024, nhà thiết kế Phạm Ngọc Anh đã giới thiệu bộ sưu tập làm từ sợi lá dứa, gai xanh, gai dầu. Nhà thiết kế Trần Hùng thì thử nghiệm với chất liệu độc đáo từ giấm nuôi. Trong khi đó, nhà thiết kế Lan Hương gây chú ý tại London với áo dài từ vải gai xanh, góp phần quảng bá chất liệu Việt đến bạn bè thế giới.

Thời trang sinh thái không chỉ là giải pháp công nghệ mà còn là công cụ xây dựng thương hiệu thời trang Việt Nam.

Điều này cho thấy, vật liệu sinh thái không chỉ là giải pháp công nghệ mà còn là công cụ xây dựng thương hiệu thời trang Việt Nam trên bản đồ quốc tế.

Ông Phạm Hồng Quất, Cục trưởng Cục Phát triển thị trường và doanh nghiệp KH-CN (Bộ KH-CN), cho biết việc các hợp tác xã nông nghiệp tham gia liên kết cung cấp nguyên liệu, như trong mô hình trồng dứa ở Thanh Hóa, Nghệ An, cũng cho thấy sự gắn kết chặt chẽ giữa nông nghiệp - công nghiệp - thương mại.

"Có thể thấy, sự bùng nổ của các chất liệu như sợi dứa, tơ sen, gai xanh, bã cà phê... đang mở ra cánh cửa mới cho ngành thời trang Việt Nam. Đây không chỉ là câu chuyện sáng tạo, mà còn là bài toán kinh tế, thương mại, nơi Việt Nam có thể tận dụng lợi thế nông nghiệp để bước vào chuỗi cung ứng thời trang xanh toàn cầu", ông Quất nói.

Thành phẩm cuối cùng là những tấm vải

Theo ông Quất, sợi sinh thái từ lá dứa, gai xanh, bã cà phê, tơ sen... không chỉ góp phần bảo vệ môi trường, tận dụng phế phẩm nông nghiệp mà còn tạo động lực cho ngành thời trang Việt phát triển bền vững. Để bứt phá, cần sự chung tay từ doanh nghiệp, nhà thiết kế, nông dân đến người tiêu dùng trong việc lựa chọn và lan tỏa giá trị xanh.

Những tấm vải "xanh" góp phần bảo vệ môi trường

Tuyết Nhung