Soi sức mạnh dòng xe tăng T-80BVM Nga trên chiến trường

Sức mạnh T-80BVM

Khi Uralvagonzavod và Omsktransmash công bố gói nâng cấp T-80BVM vào giai đoạn 2017-2019, Moskva kỳ vọng đây sẽ là câu trả lời cho các nhiệm vụ tác chiến vùng cực, nơi nhiệt độ xuống sâu khiến động cơ diesel thông thường khó lòng khởi động.

T-80BVM được trang bị động cơ tuabin khí GTD-1250TF khoảng 1.250 mã lực, cho tỷ lệ công suất/khối lượng lý tưởng và khả năng tăng tốc vượt trội, giúp xe đạt tốc độ tới 70 km/h trên đường bằng và khoảng 50 km/h địa hình phức tạp. Khi mang theo thùng nhiên liệu ngoài, xe có thể hoạt động liên tục 500 km, nhờ vậy mà T-80BVM nhanh chóng được kỳ vọng trở thành mũi đột kích tốc độ cao của lục quân Nga.

Xe tăng T-80BVM của Nga. Ảnh NI

Hỏa lực cũng được nâng lên đáng kể khi khẩu pháo nòng trơn 2A46M-4 cỡ 125 mm dùng hệ nạp đạn tự động có thể bắn cả đạn xuyên giáp, nổ lõm, nổ phá mảnh cùng tên lửa chống tăng 9M119 Refleks, mở rộng tầm tiêu diệt mục tiêu tới 5 km và tạo ưu thế đáng kể trước công sự hoặc mục tiêu bọc thép ở trung xa.

Phối hợp với hỏa lực pháo là súng máy đồng trục 7,62 mm PKT và súng máy phòng không 12,7 mm NSVT, cho phép kíp ba người gồm trưởng xe, pháo thủ và lái xe xử lý nhiều nhóm mục tiêu khác nhau trong môi trường chiến trường hiện đại.

Những nâng cấp về cảm biến và điều khiển hỏa lực với hệ thống ngắm Sosna-U có khả năng ảnh nhiệt ngày đêm, mạng thông tin cải tiến cùng thiết bị hiển thị kỹ thuật số giúp T-80BVM đạt mức độ tác chiến theo mạng cao hơn.

Ngoài ra, lớp giáp phản ứng nổ cải tiến được bố trí dày đặc trên thân và tháp pháo cũng được Moskva quảng bá như một lớp áo mới giúp xe tăng sống sót tốt hơn, trước các loại đạn xuyên hiện đại mà Ukraine và phương Tây đang sử dụng.

Khoảng cách giữa lý thuyết và thực tế

Tuy nhiên, từ khi xuất hiện trên chiến trường Ukraine từ năm 2022, T-80BVM lại cho thấy một thực tế hoàn toàn trái ngược. Dù được đánh giá cơ động tốt hơn T-72 và có hỏa lực mạnh, mẫu tăng này vẫn đối mặt nguy cơ cao khi bị tập kích.

Cấu trúc nạp đạn tự động đặt ngay phía dưới tháp pháo khiến nếu xe bị xuyên giáp, nguy cơ kích nổ khoang đạn là rất lớn, dẫn tới xe mất hoàn toàn khả năng chiến đấu hoặc nổ tung ngay lập tức - điểm yếu tồn tại suốt nhiều thế hệ tăng chủ lực của Nga.

Một vấn đề khác nằm ở động cơ tuabin khí, thứ vốn là ưu thế trong điều kiện cực lạnh nhưng lại biến thành bất lợi khi tác chiến mùa xuân và mùa thu tại Ukraine, nơi bùn lầy sâu khiến lực kéo giảm mạnh. Dù công suất lớn, động cơ tuabin tiêu hao nhiên liệu rất lớn và tạo tiếng ồn đặc trưng dễ bị phát hiện, làm giảm khả năng ẩn giấu - yếu tố sống còn trong một chiến trường nơi UAV trinh sát xuất hiện dày đặc.

Những phản ánh gần đây từ phía binh sĩ Nga càng cho thấy sự chênh lệch giữa xe tăng trên giấy tờ và xe tăng ngoài thực địa. Một số lính Nga mô tả T-80BVM là “một chiếc xe được quảng cáo quá mức”. Họ cho rằng chất lượng hoàn thiện của T-80BVM kém, nhiều bu lông làm từ hợp kim mềm dễ biến dạng, hệ thống thủy lực rò rỉ thường xuyên và động cơ quá ồn để có thể giữ bí mật khi cơ động.

Thậm chí, khả năng vận hành trong bùn còn kém hơn cả một số dòng T-72 cũ, điều gây ngạc nhiên vì T-80BVM vốn được kỳ vọng sẽ thích ứng tốt hơn với điều kiện phức tạp.

Xe tăng T-80BVM của Lực lượng Vũ trang Nga. Ảnh Militarnyi

Tình trạng thiếu giáp phản ứng nổ cũng là vấn đề nghiêm trọng. Theo một số nguồn tin, nhiều chiếc T-80BVM chỉ lắp một phần số lượng khối ERA và cách lắp đặt mang tính tạm bợ, khiến khả năng phòng vệ bị giảm sút đáng kể.

Thiếu bảo vệ trên tháp pháo và giáp hông biến chiếc xe tăng hiện đại thành mục tiêu dễ tổn thương trước tên lửa chống tăng thế hệ mới mà Ukraine liên tục triển khai trên nhiều hướng.

Việc Moskva ưu tiên số lượng để duy trì sức ép chiến thuật có thể khiến nhiều khâu sản xuất bị rút ngắn, dẫn tới chất lượng không đồng đều. Khoảng cách giữa xe tăng nguyên bản trong nhà máy và xe tăng thực sự lăn bánh tại chiến trường vì thế ngày càng rộng.

Dẫu vậy, không thể phủ nhận T-80BVM vẫn sở hữu những ưu điểm nhất định. Tốc độ cao, hỏa lực đa dạng và khả năng tác chiến tầm xa, đủ tạo ra mối đe dọa lớn với xe tăng Ukraine nếu được vận hành trong điều kiện phù hợp. Việc xử lý tốt bài toán bảo dưỡng và hoàn thiện hệ thống bảo vệ có thể giúp mẫu tăng này phát huy đúng vai trò “mũi nhọn cơ động” mà Moskva đặt ra.

Nga có xu hướng nâng cấp dần dần qua các lô sản xuất, đặc biệt khi kinh nghiệm thực chiến cung cấp dữ liệu trực tiếp về điểm mạnh - điểm yếu.

Trong tổng thể cục diện, dù T-80BVM chưa đạt kỳ vọng, điều đó không ngăn cản Nga duy trì ưu thế trước Ukraine. Với chiến lược hao mòn và áp lực liên tục trên toàn tuyến, Moskva không cần một cỗ xe tăng hoàn hảo, mà chỉ cần một hệ thống đủ mạnh để duy trì đà tấn công và tiêu hao lực lượng đối phương.

Lê Hưng (National Interest)