Sớm xây dựng nền tảng xúc tiến thương mại số chuyên ngành nông nghiệp và môi trường
Chuyển đổi số trong xúc tiến thương mại không chỉ là định hướng chính sách, mà còn là phản ứng trực tiếp trước sức ép thực tiễn.
Ông Nguyễn Minh Tiến, Giám đốc Trung tâm Xúc tiến thương mại nông nghiệp phát biểu tại diễn đàn. Ảnh: Bích Hồng/Bnews/vnanet.vn
Ngày 18/9 tại Hà Nội, Trung tâm Xúc tiến thương mại nông nghiệp, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã tổ chức Diễn đàn “Chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo trong phát triển nông nghiệp và bảo vệ môi trường”. Đây được xem là sự kiện quan trọng nhằm kết nối các chủ thể trong hệ sinh thái nông nghiệp, môi trường và công nghệ, hướng tới hình thành thị trường công nghệ nông nghiệp, thúc đẩy tài chính xanh và hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo trong lĩnh vực này.
Phát biểu khai mạc, ông Nguyễn Minh Tiến, Giám đốc Trung tâm Xúc tiến thương mại nông nghiệp nhấn mạnh, chuyển đổi số chính là động lực để nâng cao hiệu quả ứng dụng công nghệ cao như trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), Internet vạn vật (IoT), blockchain hay công nghệ vệ tinh trong sản xuất, chế biến và quản lý nông nghiệp. “Thúc đẩy khởi nghiệp đổi mới sáng tạo công nghệ sẽ từng bước hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo trong nông nghiệp và môi trường”, ông Tiến nói.
Theo ông Nguyễn Kim Phúc, Phó Cục trưởng Cục Chuyển đổi số (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), hiện cả nước có khoảng 290 doanh nghiệp nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, chiếm gần 3% tổng số doanh nghiệp nông nghiệp; 690 vùng sản xuất nông nghiệp, trong đó hơn 70% đạt tiêu chí vùng công nghệ cao; gần 2.000 hợp tác xã áp dụng công nghệ tiên tiến. Dù tỷ lệ còn khiêm tốn, song đây là tín hiệu tích cực cho thấy dư địa thị trường công nghệ trong nông nghiệp còn rất lớn.
Đáng chú ý, cơ giới hóa thông minh đang phát triển nhanh với khoảng 3.000 máy bay không người lái (drone) được sử dụng trong sản xuất, tạo nên những “cánh đồng số” đầy triển vọng. Cùng với đó, truy xuất nguồn gốc và quản lý chất lượng cũng có bước tiến quan trọng nhờ blockchain và IoT, hàng nghìn nông sản xuất khẩu đã được gắn mã số vùng trồng, mã QR để đáp ứng yêu cầu khắt khe của các thị trường nhập khẩu.
Tuy nhiên, thực tế cũng bộc lộ nhiều hạn chế. Công nghệ chưa được phổ cập rộng rãi, hạ tầng viễn thông – công nghệ thông tin ở nông thôn, miền núi còn yếu, sóng 4G thiếu ổn định, internet băng thông rộng chưa phủ tới, khiến việc triển khai IoT hay drone gặp khó. Ngoài ra, phần lớn nông dân tuổi cao, trình độ hạn chế nên khó tiếp cận công nghệ hiện đại.
Ông Nguyễn Minh Tiến cho rằng, chuyển đổi số trong xúc tiến thương mại không chỉ là định hướng chính sách, mà còn là phản ứng trực tiếp trước sức ép thực tiễn. Việc kết hợp giữa xúc tiến thương mại truyền thống và số hóa sẽ giúp mở rộng không gian tiêu thụ, nâng cao năng lực cạnh tranh cho nông sản Việt Nam. Xúc tiến thương mại số là chìa khóa để mở rộng quy mô, giảm chi phí, tăng hiệu quả, tiếp cận rộng hơn và phản hồi theo thời gian thực.
Hoạt động livestream, quảng bá sản phẩm OCOP, đặc sản địa phương. Ảnh: Quốc Dũng - TTXVN
Tuy nhiên, các rào cản lớn vẫn nằm ở hạn chế về nhận thức, nguồn lực đầu tư, năng lực công nghệ số của doanh nghiệp, nông dân và cơ quan quản lý. Ở góc độ chính sách, ông Nguyễn Kim Phúc nhận định, dù Chính phủ đã ban hành Chương trình Chuyển đổi số quốc gia, nhưng chính sách hỗ trợ nông nghiệp số vẫn dàn trải, thiếu trọng tâm và chưa có cơ chế tài chính ưu đãi đủ mạnh. Việc áp dụng công nghệ còn manh mún, dữ liệu phân mảnh, thiếu kết nối, kho dữ liệu nông nghiệp quốc gia chưa đồng bộ. Nếu không sớm ban hành chuẩn dữ liệu và giao thức chung, sẽ khó hình thành hệ sinh thái số liên thông từ Trung ương tới địa phương.
Theo các chuyên gia, để thúc đẩy mạnh mẽ ứng dụng công nghệ cần đồng bộ cả thể chế, hạ tầng và con người. Trước hết phải nâng cao nhận thức và kỹ năng số cho lao động nông nghiệp; song song với đầu tư hạ tầng viễn thông – công nghệ thông tin tại nông thôn, miền núi. Đồng thời, cần sớm xây dựng hệ sinh thái dữ liệu nông nghiệp mở, Bộ Nông nghiệp và Môi trường giữ vai trò “nhạc trưởng” trong thiết lập chuẩn dữ liệu chung, hoàn thiện cơ chế chính sách tài chính, thúc đẩy liên kết công tư và hỗ trợ khởi nghiệp nông nghiệp số.
Đối với xúc tiến thương mại số, giải pháp ưu tiên là đầu tư hạ tầng công nghệ đồng bộ, phát triển nhân lực số bền vững, đẩy mạnh hợp tác quốc tế để huy động nguồn lực và chia sẻ kinh nghiệm.
Ông Nguyễn Minh Tiến nhấn mạnh, trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng, các tiêu chuẩn kỹ thuật, yêu cầu phi thuế quan, truy xuất nguồn gốc, kiểm dịch và chứng nhận môi trường ngày càng trở thành “giấy thông hành” bắt buộc. Nếu không sớm xây dựng nền tảng xúc tiến thương mại số chuyên ngành nông nghiệp và môi trường, Việt Nam có nguy cơ tụt hậu, khi hệ thống xúc tiến truyền thống vốn rời rạc, thiếu dữ liệu, không còn đáp ứng được yêu cầu mới.
