'Sởn da gà' nghe NSND Thanh Hoài ngâm Kiều

NSND Thanh Hoài tham gia biểu diễn trong "Ngâm Kiều toàn truyện"

Nhà nghiên cứu âm nhạc Nguyễn Quang Long cùng những người yêu mến giá trị truyền thống dân tộc vừa hoàn thành và cho ra mắt dự án Ngâm Kiều toàn truyện. Đây là dự án đầu tiên giới thiệu toàn bộ 3.254 câu trong Truyện Kiều hoàn toàn theo đúng lối ngâm Kiều truyền thống.

Ngâm Kiều toàn truyện nhận được sự ủng hộ của đông đảo nghệ sĩ nhiều thế hệ. Theo đó, các nghệ sĩ đảm nhiệm phần ngâm Kiều có: NSND Thanh Hoài, NSND Thúy Ngần, NSƯT Quốc Khanh, Văn Phương, Thúy Nga. Trong khi dàn nhạc là các nghệ sĩ: Trần Quế Hương (đàn tranh), Phạm Đức Bình (đàn nguyệt), Lê Tiến Trung (sáo, bầu), NSƯT Xuân Hải (nhị). Phần thu âm được thực hiện tại phòng thu cá nhân của nghệ sĩ Chu Cường. Đảm nhiệm phần vẽ tranh minh họa là nhóm của họa sĩ Nguyễn Quỳnh; phần kỹ thuật dựng do Ngọc Tiến (VTVcab) thực hiện.

Sau khi được âm nhạc chắp cánh, toàn bộ 3.254 câu thơ trong tác phẩm Truyện Kiều có tổng thời lượng là 561 phút, tức là tương đương khoảng gần 10 tiếng âm thanh. Để khán giả dễ dàng tiếp cận, nhóm dự án chia thành 12 chương theo nội dung của truyện, mỗi chương có độ dài từ khoảng trên 30 phút cho tới 100 phút. Các chương này sẽ được lần lượt giới thiệu trên kênh Youtube Dân ca & Nhạc cổ truyền do nhà lý luận âm nhạc Nguyễn Quang Long sáng lập, giới thiệu và tôn vinh nhạc truyền thống dân tộc Việt Nam.

Nhà thơ Lữ Mai, nhà thơ Hồng Thanh Quang và nhạc sĩ Nguyễn Quang Long trong buổi ra mắt "Ngâm Kiều toàn truyện"

Chia sẻ trong buổi ra mắt Ngâm Kiều toàn tập được tổ chức tại Hà Nội vào chiều 2/4/2021, nhà thơ Hồng Thanh Quang nói: "Nếu tuổi thơ chúng ta không được tiếp xúc vài câu Kiều thì lớn lên không có tâm hồn người Việt đầy đủ. Tôi nghĩ là như thế. Vì hơn tất cả mọi tác phẩm, Truyện Kiều của Nguyễn Du là một tập đại thành của người Việt, dù cốt truyện mượn của Thanh Tâm tài nhân. Bởi nó không chỉ là một tác phẩm thơ, một tác phẩm văn học mà là nơi tâm hồn Việt nương tựa tâm vào.

Không phải ngẫu nhiên mà người dân ta ru con cũng bằng Truyện Kiều. Khi đang phân vân, khi đang áy náy, khi đang không hiểu điều gì đó thì người ta cũng tìm đến Kiều bằng cách bói Kiều. Khi cần hiểu điều gì tinh tế, tế nhị thì lẩy Kiều, tập Kiều. Như bản thân tôi, khi bất hạnh cũng tìm về Truyện Kiều, tìm sự an ủi trong Truyện Kiều.

Trong dịp tưởng niệm 200 năm ngày mất đại thi hào Nguyễn Du vừa qua, có nhiều tác phẩm liên quan Kiều được ra mắt như điện ảnh, sân khấu, hội họa… Tôi nghĩ Kiều hay nhờ câu chữ Nguyễn Du, còn các thể loại khác là nhờ tài năng người nghệ sĩ hiện đại, cụ Nguyễn Du là truyền cảm hứng. Các loại chuyển thể không liên quan lắm đến Truyện Kiều. Nhưng dự án Ngâm Kiều toàn truyện hoàn toàn tôn trọng cụ Nguyễn Du, không sửa đổi bất cứ từ nào nhưng vẫn truyền đạt cho chúng ta được cảm xúc cá nhân của các nghệ sĩ đương đại. Tôi nghĩ đây là dự án gần với cụ Nguyễn Du nhất trong dịp kỷ niệm này.

Và hôm nay, NSND Thanh Hoài ngâm Kiều đã cung cấp cho chúng ta một cách hiểu Nguyễn Du khác thông qua tài năng của mình. Nghe ngâm Kiều giúp tôi giàu có hơn trong cách cảm nhận Truyện Kiều".

Dự án "Ngâm Kiều toàn truyện" có sự tham gia của nhiều nghệ sĩ các thế hệ

NSND Thanh Hoài bày tỏ: "Tôi rất vui khi một người trẻ như Nguyễn Quang Long mà nghĩ tới ngâm thơ cổ, lẩy Kiều cổ cha ông ta để lại từ xa xưa. Đây cũng là tiếng lòng của mọi người dân Việt Nam khi ru con, khi bồng con… Thời đại nay đã mất dần đi rồi, nên Nguyễn Quang Long muốn khai thác lại, muốn giữ lại vốn cổ của cha ông ta để lại cho các thế hệ sau này mãi mãi.

Tôi nghĩ cần giữ lại vốn cổ của cha ông để truyền lại cho đời con cháu. Mai sau con cháu cần biết thế nào là ru em, lẩy Kiều của các cụ. Tôi nghĩ Truyện Kiều của Nguyễn Du chính là hồn cốt Việt Nam. Tôi muốn tham gia cùng các em để sau này mọi người hiểu thêm về Truyện Kiều, giữ làn điệu dân gian của cha ông ta".

Xưa kia, ngâm Kiều phổ biến như sự phổ biến của Truyện Kiều. Ngâm Kiều như câu cửa miệng của ông bà ta. Nó hiện hữu bất cứ lúc nào, dù vui hay buồn, lúc ru con, cháu ngủ, hay dạy dỗ trẻ con, khuyên răn con người ta một điều gì đó, chiêm nghiệm cuộc đời, hoặc đơn thuần là để có phút giây thư thái sau một ngày làm việc mệt nhọc...

Ngày nay, ngâm Kiều vẫn còn tồn tại ở trong các thể loại kịch hát truyền thống và ca hát dân gian như Chèo, Hát văn, Ca trù, Hát xẩm... Tuy nhiên, nó chỉ tồn tại với tư cách một phần nhỏ nằm trong một tác phẩm. Trong khi ngâm Kiều với tư cách một thể loại, một lối hát riêng được sinh ra từ Truyện Kiều và góp phần đưa Truyện Kiều phổ biến hơn trong lòng người Việt đã gần như không còn được nhắc tới trong đời sống tinh thần.

Minh Anh