Stress và những hệ lụy sức khỏe: Cái giá phải trả cho KPI (Bài 1)
Áp lực công việc, đặc biệt là từ KPI, đang ngày càng gia tăng và trở thành yếu tố thúc đẩy căng thẳng, lo âu trong cuộc sống của nhiều người. Hệ lụy của stress công việc không chỉ ảnh hưởng đến năng suất làm việc mà còn tác động sâu sắc đến sức khỏe tinh thần và thể chất. Việc tìm ra cách thức vượt qua căng thẳng, duy trì sự cân bằng trong cuộc sống và giảm áp lực công việc đã trở thành nhu cầu cấp thiết của nhiều người.
Bài 1: Cái giá phải trả cho KPI
Từ mất ngủ, hoảng loạn đến trầm cảm, suy giảm sinh lý, nhiều người trẻ đang phải đối mặt với hệ quả nặng nề của stress công việc kéo dài. Những ca bệnh liên quan đến rối loạn cảm xúc, rối loạn lo âu hay trầm cảm do áp lực KPI, deadline đang ngày càng gia tăng tại các thành phố lớn như: TP Hồ Chí Minh, Hà Nội...
Chạy đua với KPI
Anh L.T.H. (25 tuổi), kỹ sư phần mềm Công viên phần mềm Quang Trung từng là nhân viên xuất sắc, có khả năng giải quyết vấn đề nhanh và chịu áp lực tốt. Tuy nhiên, những cuộc họp thường xuyên với sự hiện diện của cấp trên khiến anh dần trở nên căng thẳng tột độ. “Mỗi lần họp là tim tôi đập nhanh, hồi hộp không kiểm soát được. Tôi bắt đầu mất ngủ triền miên, đi khám thì không ra bệnh. Sau một thời gian đi khám nhiều nơi, tôi mới biết bệnh của tôi xuất phát từ áp lực công việc”, anh L.T.H kể lại.
Bác sĩ Võ Văn Tân khám bệnh cho người lao động vì bị áp lực công việc đè nặng.
Trong suốt một năm qua, anh L.T.H đã đi khám đủ các chuyên khoa, từ tiêu hóa, tim mạch đến thần kinh nhưng không bác sĩ nào tìm ra tổn thương trong tâm hồn anh. Thậm chí, anh H cũng từng được chẩn đoán rối loạn tiền đình nhưng điều trị không hiệu quả. Các biểu hiện như trào ngược dạ dày, chóng mặt, lo âu, mất ngủ ngày càng trầm trọng. Năng suất lao động giảm, anh né tránh giao tiếp, trở nên tự ti và suy sụp tinh thần.
Trong khi đó, với chị T.N.V. (32 tuổi), nhân viên kinh doanh bất động sản tại phường Thủ Đức thì lại bị cuốn vào vòng xoáy KPI khi công ty ra yêu cầu “chốt đơn” ngay ngày mở bán dự án mới. “Ai không có khách là bị sếp gọi vào phòng riêng mắng chửi, thậm chí đe dọa. Từ đó, tôi thường xuyên mơ thấy cảnh bị la mắng, giật mình giữa đêm”, chị T.N.V tâm sự.
Còn anh N.P.T. (28 tuổi) từng làm việc 12 tiếng mỗi ngày suốt 2 tháng liền để chạy dự án. Sau đó, anh N.P.T. đã sụt 4kg, mất ngủ kéo dài; nhưng điều khiến anh “kiệt quệ tinh thần” nhất là việc lãnh đạo vẫn liên tục nhắn tin vào lúc nửa đêm để giao thêm việc. “Lúc đầu tôi nghĩ chịu được vì thu nhập tốt, nhưng rồi thấy mình như robot, không còn cảm xúc. Tôi quyết định nghỉ việc để về quê ‘chữa lành’", anh T nói.
Một trường hợp khác là một người đàn ông 42 tuổi tại Hà Nội. Thức đêm suốt thời gian dài để chạy deadline khiến ông lâm vào trầm cảm nặng. Biểu hiện lo âu, bi quan đi kèm với rối loạn cương dương đã khiến đời sống vợ chồng ông rạn nứt. Dù không sử dụng chất kích thích, ông vẫn rơi vào trạng thái kiệt sức vì làm việc không ngừng nghỉ và ngủ ít hơn 4 tiếng mỗi ngày trong thời gian dài.
Hiệu suất không đáng đổi bằng sức khỏe tinh thần
Theo TS-BS Võ Văn Tân, Trưởng Khoa Nội thần kinh, Bệnh viện Nhân dân Gia Định, những câu chuyện trên là những biểu hiện điển hình của rối loạn dạng cơ thể, một loại rối loạn tâm thần mà người bệnh có triệu chứng thể chất nhưng không tìm ra nguyên nhân thực thể. “Chúng tôi gặp ngày càng nhiều người trẻ trí thức mắc tình trạng này, đặc biệt ở các ngành như công nghệ, tài chính, marketing, bán hàng, hàng không... là những lĩnh vực có áp lực cao, thời hạn gấp và KPI nặng”, bác sĩ Tân nói.
Thực tế, với nhóm người cầu toàn, có xu hướng kiểm soát và lo xa, việc luôn cố gắng đạt được kết quả hoàn hảo dẫn đến một vòng xoáy tự gây áp lực cho chính mình. Họ không nghỉ ngơi, luôn trong trạng thái căng như dây đàn, về lâu dài dễ dẫn đến lo âu lan tỏa, trầm cảm, rối loạn giấc ngủ hoặc suy giảm chức năng sinh lý.
Để giải quyết vến đề trên, bác sĩ Võ Văn Tân cho biết: “Người bệnh cần được tiếp cận điều trị bằng liệu pháp nhận thức hành vi, kết hợp hướng dẫn điều hòa cảm xúc, kỹ thuật thư giãn và vận động nhẹ như đi bộ. Với những trường hợp lo âu kéo dài, bác sĩ có thể chỉ định thuốc chống trầm cảm liều thấp để ổn định tinh thần. Quan trọng hơn cả, người bệnh cần thiết lập lại cân bằng giữa công việc và nghỉ ngơi. Làm việc 8 tiếng mỗi ngày, ngủ đủ 7 - 8 tiếng, ăn uống đủ chất, giữ mối quan hệ xã hội tích cực và hạn chế tiếp xúc điện thoại, máy tính sau giờ làm những điều tưởng chừng đơn giản nhưng lại giúp cải thiện rõ rệt sức khỏe tinh thần".
Người trẻ ngày càng phải chịu nhiều áp lực từ các công việc hiện đại. Ảnh minh họa
Dưới góc độ chuyên gia tâm lý, bà Nguyễn Thị Hiền cho rằng, KPI là công cụ quan trọng giúp tăng hiệu suất và đổi mới tư duy trong tổ chức. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp hiện đang sử dụng KPI như một gánh nặng để thúc ép mà không đặt vào đó yếu tố nhân văn. Ngoài ra, việc áp KPI mà không đi kèm hỗ trợ tâm lý sẽ dễ khiến nhân viên rơi vào trạng thái “chống đối ngầm” hoặc buông bỏ. Họ tiếp tục “cày” vì sợ mất việc nhưng đồng thời mất dần động lực nội tại, dẫn đến hiệu suất ngày càng giảm.
"Vì vậy, thay vì đẩy nhân viên đến giới hạn cuối cùng, doanh nghiệp nên lắng nghe và điều chỉnh KPI theo giai đoạn, cho phép nhân viên được nghỉ giữa các giai đoạn căng thẳng và tạo ra văn hóa phản hồi hai chiều để người lao động yên tâm làm việc và cống hiến”, bà Hiền đề xuất.
Ngoài ra, theo bà Nguyễn Thị Hiền, một điểm đáng lưu ý nữa là đa phần người trẻ hiện nay không được trang bị đầy đủ kỹ năng đối mặt với stress công việc. Các chương trình đào tạo kỹ năng mềm hiện nay thường tập trung vào thuyết trình, làm việc nhóm nhưng lại thiếu hụt kỹ năng quản trị cảm xúc, yếu tố then chốt để vượt qua áp lực mà không đổ bệnh khi gặp áp lực trong công việc.
