Stryker 'miễn phí' đe dọa kế hoạch Rosomak của Ba Lan

Ba Lan được cho là đang cân nhắc tiếp nhận gần 1.000 xe bọc thép chở quân Stryker theo chương trình EDA của Hoa Kỳ để nhanh chóng bù đắp thiếu hụt lực lượng. Nhu cầu hiện tại là 2.000 APC bánh lốp cho các sư đoàn cơ giới theo kế hoạch, trong khi số sẵn có chỉ khoảng một nửa. Đề nghị Stryker “miễn phí” giúp giải quyết tức thời, nhưng đi kèm là chi phí sửa chữa, bảo dưỡng do phía Ba Lan gánh, cùng rủi ro về khả năng sẵn sàng chiến đấu của khí tài dư thừa sau vài năm sử dụng.

Xe bọc thép chở quân Stryker từ Hoa Kỳ: Nguy cơ cho sản xuất Rosomak tại Ba Lan - Ảnh 1.

Tổng quan lựa chọn và ràng buộc

Lập luận ủng hộ phương án Stryker tập trung vào tốc độ bổ sung lực lượng, bối cảnh đe dọa thường trực từ Liên bang Nga khiến yêu cầu “lấp chỗ trống” trở nên cấp bách. Ở chiều ngược lại, giới phê bình cho rằng quyết định này ngắn hạn, vì chi phí khai thác – bảo dưỡng sẽ chuyển về phía Ba Lan, và mức độ sẵn sàng chiến đấu của khí tài EDA có thể giảm dần theo thời gian. Đồng thời, hướng đi này tạo sức ép đáng kể lên chương trình sản xuất Rosomak trong nước.

Số liệu chính theo nguồn

Yếu tố công nghiệp: Rosomak và phụ thuộc cấp phép

Rosomak của Ba Lan dựa trên thiết kế Patria AMV từ Phần Lan. Dù từng tuyên bố 100% sản lượng được thực hiện trong nước, nguồn tin cho biết mức độ phụ thuộc vào nhà chế tạo gốc và chuỗi cung ứng linh kiện Phần Lan vẫn hiện hữu. Khả năng mở rộng sản xuất tại Ba Lan vì thế chưa thể thực hiện như mong muốn, do “trục trặc trong đàm phán” với Patria, đơn vị cấp phép.

Quân đội Ba Lan đã được đề nghị phiên bản nâng cấp của Patria AMV, hiện đang được chế tạo, song vấn đề đến nay chưa được giải quyết. Warsaw được cho là phát triển phương án thay thế riêng, nhưng mới ở mức “trên giấy tờ”, trong khi ưu tiên hiện dành cho xe chiến đấu bộ binh hạng nặng Ratel.

Xe bọc thép chở quân Rosomak của Ba Lan dựa trên thiết kế Patria AMV của Phần Lan.

Lập luận ủng hộ và phản đối phương án Stryker

Ưu điểm: Bổ sung nhanh lực lượng nhờ gần 1.000 khung gầm sẵn có; đáp ứng nhu cầu 2.000 APC khi hiện chỉ có một nửa; phù hợp bối cảnh cần bịt lỗ hổng lực lượng trước mối đe dọa từ Liên bang Nga.
Nhược điểm: Dù “miễn phí” khi tiếp nhận, chi phí sửa chữa và bảo dưỡng sẽ do Ba Lan chi trả; vì là tài sản dư thừa theo EDA, nguy cơ suy giảm khả năng sẵn sàng chiến đấu sau vài năm được dự báo; gây sức ép lên ngành công nghiệp trong nước nếu đơn hàng Rosomak không được bổ sung.

Nguồn tin cũng đề cập đến khả năng huy động vốn từ chương trình SAFE của EU để hỗ trợ đặt hàng nội địa. Tuy nhiên, một giải pháp “đơn giản và nhanh chóng” đã được ưu tiên trong bối cảnh sản xuất Rosomak khó mở rộng do các ràng buộc cấp phép.

Khả năng triển khai và các kịch bản

Theo nguồn tin, hiện có khả năng Ba Lan sẽ đồng ý nhận lô APC cũ từ Hoa Kỳ, đồng thời tiến hành đặt hàng phương tiện thay thế. Khi thiết giáp mới được bàn giao, các phương tiện cũ hơn có thể đưa vào kho hoặc chuyển sang Ukraine. Dẫu vậy, tính khả thi của kịch bản này còn phụ thuộc vào việc tháo gỡ điểm nghẽn sản xuất trong nước.

Một biến số quan trọng là chi phí sửa chữa và vận hành Stryker trong tương lai gần hiện chưa được báo chí xác định, khiến bài toán tổng thể trở nên phức tạp. Mỗi lựa chọn đều có mặt lợi và bất lợi, từ tốc độ bổ sung lực lượng đến duy trì năng lực công nghiệp quốc phòng.

Kết luận

Bài toán APC của Ba Lan nằm giữa hai cực: đáp ứng ngay khoảng trống biên chế bằng Stryker theo EDA, hoặc củng cố năng lực tự chủ với Rosomak nhưng bị giới hạn bởi phụ thuộc cấp phép và chuỗi cung ứng. Trong điều kiện an ninh khu vực leo thang, quyết định cần cân nhắc đồng thời yêu cầu sẵn sàng chiến đấu trước mắt và mục tiêu công nghiệp dài hạn. Theo Defense Express.

CTVX