Sử dụng trái phép chất ma túy có thể bị phạt tù đến 5 năm

Các đối tượng bị bắt giữ về tội Tàng trữ và tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy tại phường Tứ Liên cũ, nay thuộc phường Tây Hồ, Hà Nội. Ảnh: CACC

Tác hại của ma túy

Liên quan đến hành vi sử dụng trái phép chất ma túy, tại Luật 86/2025/QH15 sửa đổi, bổ sung một số điều Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) có hiệu lực từ 1/7/2025 đã bổ sung tội “Sử dụng trái phép chất ma túy”.

Về tội danh này, luật sư Đỗ Thị Thanh Nhàn, Đoàn Luật sư TP Hà Nội cho biết, trước đây, tội "Sử dụng trái phép chất ma túy" từng được quy định tại Điều 199 Bộ luật Hình sự năm 1999. Theo đó, người nào sử dụng trái phép chất ma túy dưới bất kỳ hình thức nào, đã được giáo dục nhiều lần và đã bị xử lý hành chính bằng biện pháp đưa vào cơ sở chữa bệnh bắt buộc mà còn tiếp tục sử dụng trái phép chất ma túy, thì bị phạt tù từ 3 tháng đến 2 năm. Tái phạm tội này thì bị phạt tù từ 2 năm đến 5 năm.

Tuy nhiên đến Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017 lại chỉ quy định các tội phạm về ma túy tại Chương XX, như: tội "Sản xuất trái phép chất ma túy" (Điều 248), "Tàng trữ trái phép chất ma túy" (Điều 249), "Vận chuyển trái phép chất ma túy" (Điều 250)... mà không có tội "Sử dụng trái phép chất ma túy".

Hành vi sử dụng trái phép chất ma túy chỉ thấy quy định tại khoản 1 Điều 23 Nghị định 144/2021/NĐ-CP ngày 31/12/2021 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội; phòng, chống tệ nạn xã hội; phòng cháy, chữa cháy; cứu nạn, cứu hộ; phòng, chống bạo lực gia đình. Theo đó, người có hành vi sử dụng trái phép chất ma túy có thể bị phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 2.000.000 đồng; tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm hành chính; người nước ngoài nếu vi phạm sẽ bị trục xuất.

Luật sư Đỗ Thị Thanh Nhàn cho rằng, tác hại của ma túy là điều không thể bàn cãi, người nghiện ma túy rất khó có thể kiểm soát hành vi của mình khi đã sử dụng ma túy. Nhất là các loại ma túy tổng hợp có thể gây ảo giác mạnh, người nghiện vào trạng thái này có thể gây những hậu quả vô cùng nghiêm trọng.

Luật sư Đỗ Thị Thanh Nhàn dẫn ra một số vụ án nghiêm trọng do người sử dụng ma túy gây ra thời gian gần đây. Cụ thể, tại Đà Nẵng, tháng 7/2024, Võ Thanh Hận (trú tại Đà Nẵng) đến nhà Võ Nguyễn Quang Vũ, lúc này Nguyễn Văn Đông Khánh cũng đang ở đây chơi (Vũ là anh em cô cậu ruột với Khánh).

Tại đây, các đối tượng đã mua ma túy đá về nhà để cùng sử dụng. Sau khi chơi ma túy, Khánh vào phòng ngủ của Vũ nằm nghỉ và bị ảo giác nghe tiếng người đàn ông nói bên tai "Ra đây, ra đây", sau đó nghe tiếng bước chân. Khánh lấy con dao Thái Lan dài khoảng 20cm ở phòng bếp bỏ vào túi quần đi ra trước nhà. Đi bộ theo đường bê tông cách nhà 40m, Khánh thấy anh H.B.H (SN 1980) trú tại TP Tam Kỳ, đang dừng xe máy. Khánh không nói gì, đi đến cầm dao đâm liên tiếp bốn nhát trúng vào cổ, ngực, vai anh H khiến anh H tử vong tại chỗ.

Hoặc trước đó, 1 nhóm bị cáo ở tỉnh Kiên Giang (cũ) đã sát hại chính đồng bọn của mình trong cơn phê ma túy. Theo đó, 6 đối tượng cùng đi tàu cá chung, cả nhóm đã đến nhà 1 bị cáo trong nhóm để cùng nhau sử dụng ma túy.

Trong quá trình sử dụng ma túy, một đối tượng có biểu hiện phê ma túy, mất kiểm soát hành vi nên vùng vẫy, la hét. Thấy vậy, những người còn lại cùng nhau lấy dây, áo thun tay dài, quần tây dài, khăn bông trói chân tay đối tượng đang la hét lại. Đồng thời nhét vải vào mồm rồi đánh đối tượng với mục đích khiến người kia ngừng la hét… Những hành vi trong lúc phê ma túy của cả nhóm đã khiến đối tượng bị đánh, nhét giẻ vào mồm tử vong trên đường đi cấp cứu.

Theo luật sư Đỗ Thị Thanh Nhàn, có nhiều vụ án ghi nhận những đối tượng trong cơn phê ma túy còn giết cả người thân. Vậy nên, khi đã nghiện ma túy, thì mức phạt tiền không đủ để răn đe. Đồng thời việc cai nghiện cũng không hề dễ dàng. Hành trình cai nghiện cần phải được sự hỗ trợ đầy đủ về chuyên môn, nghiệp vụ cũng như việc người nghiện cần có một ý chí mạnh mẽ để vượt qua. Mặt khác, với sự xuất hiện của các loại ma túy tổng hợp như hiện nay, để người nghiện tự nguyện cai nghiện, dùng ý chí của mình để vượt qua là điều khó thực hiện được.

Tội “Sử dụng trái phép chất ma túy”

Vì vậy, việc hình sự hóa hành vi sử dụng trái phép chất ma túy là điều vô cùng cần thiết. Và Luật 86/2025/QH15 sửa đổi, bổ sung một số điều Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017 có hiệu lực từ 1/7/2025, đã bổ sung tội “Sử dụng trái phép chất ma túy”.

Theo đó, từ ngày 1/7/2025, người sử dụng trái phép chất ma túy khi đang trong quá trình điều trị, cai nghiện; hoặc sử dụng ma túy đang trong thời gian quản lý sau thời gian điều trị, cai nghiện... thì sẽ bị xử lý hình sự tội "Sử dụng trái phép chất ma túy". Cụ thể, khoản 20 Điều 1 luật 86/2025/QH15 bổ sung điều 256a vào sau Điều 256 Bộ luật Hình sự 2015, dấu hiệu cấu thành tội "Sử dụng trái phép chất ma túy" như sau:

Người nào sử dụng trái phép chất ma túy thuộc một trong các trường hợp: đang trong thời hạn cai nghiện ma túy hoặc điều trị nghiện các chất ma túy bằng thuốc thay thế theo quy định của luật Phòng, chống ma túy; đang trong thời hạn quản lý sau cai nghiện ma túy theo quy định của Luật Phòng, chống ma túy; đang trong thời hạn 2 năm kể từ ngày hết thời hạn quản lý sau cai nghiện ma túy và trong thời hạn quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy theo quy định của Luật Phòng, chống ma túy; đang trong thời hạn 2 năm kể từ khi tự ý chấm dứt cai nghiện ma túy tự nguyện hoặc điều trị nghiện các chất ma túy bằng thuốc thay thế theo quy định của Luật Phòng, chống ma túy thì bị phạt tù từ 2 - 3 năm; tái phạm về tội này thì bị phạt tù từ 3 - 5 năm.

Theo Tổ chức Liên Hợp Quốc, ma túy là các chất có nguồn gốc tự nhiên hay tổng hợp, khi xâm nhập vào cơ thể sẽ làm thay đổi trạng thái tâm sinh lý của người sử dụng. Ma túy được đưa vào cơ thể qua các đường: hút, hít, nhai, nuốt, tiêm chích... gây ra trạng thái nhiễm độc, lú lẫn tâm trí, phản ứng loạn thần, tổn thương lên hệ thống thần kinh trung ương gây nên những trạng thái tâm lý không ổn định, làm mất đi một số chức năng cơ bản vốn có của cơ thể, tạo thành những ảo giác, cảm giác mới lạ...

Minh Dương