Sự hội nhập văn hóa diễn ra như thế nào

Diễn viên Avan Jogia nói mình có dòng máu lai Ấn Độ và Ireland. Ảnh: Hollywood Reporters.

Những cuộc di cư ra nước ngoài không ngừng nghỉ của người châu Á trong tương lai sẽ thay đổi cục diện Trái đất. Những cuộc di cư hàng loạt không chỉ thay đổi nơi chúng ta ở mà còn thay đổi cả việc chúng ta là ai. Mỗi năm đều xuất hiện những nghiên cứu khảo cổ học, nhân chủng học và di truyền học mới cho thấy nhiều bộ tộc trên thế giới đã thực sự kết giao như thế nào trong suốt nhiều thiên niên kỷ, và sự đa dạng di truyền vốn đã thấm nhuần vào gần như tất cả chúng ta.

Xét nghiệm ADN của chính tôi cho thấy có dòng giống Baltic và Địa Trung Hải, vốn thoạt nghe có vẻ kỳ lạ nhưng lại khá hợp lý khi xét về lịch sử bị xâm lược của Ấn Độ. Phần lớn nhân loại có sự di cư trong máu. Đây là lời nhắc nhở rằng tính di động - chứ không phải chủ nghĩa bộ tộc - mới là bản năng gốc của chúng ta, được cài đặt sâu vào việc chúng ta là ai với tư cách là con người hơn bất kỳ lòng trung thành dân tộc hoặc sắc tộc nhân tạo nào.

Thật vậy, những nghiên cứu cổ sinh vật học gần đây cho thấy một lý do khiến người Neanderthal tuyệt chủng là vì họ thiếu sự đa dạng di truyền mà tổ tiên homo sapien di động hơn của chúng ta có. Tính di động đã làm mới và mở rộng nguồn gen của chúng ta.

Tương tự thời tiền sử, tính di động ngày càng cao của thời nay đang làm tăng tốc độ va chạm di truyền của nhân loại. Những cuộc di cư ồ ạt trong tám thập kỷ qua đã tạo nên một xã hội toàn cầu ngày càng hòa trộn và làm xói mòn chính khái niệm “quốc gia dân tộc” đồng nhất về mặt sắc tộc.

Trong khi các quốc gia như Trung Quốc và Bangladesh vẫn bị thống trị bởi một nhóm dân tộc duy nhất, thì các quốc gia nói tiếng Anh lớn - Mỹ, Canada, Anh và Australia - đều có hơn 20% dân số sinh ra ở nước ngoài bên cạnh các dân tộc thiểu số hiện có của họ. Họ đang trên đường trở thành những quốc gia “thiểu số chiếm đa số” nơi các dân tộc thiểu số đại diện cho phần lớn dân số. Các nước này đã đầy rẫy “người Canada gốc Ấn”, “người Mỹ gốc Hoa”...

Một thế kỷ trước, nhóm Ku Klux Klan da trắng thượng đẳng đã dựa vào chữ “gốc” đó để phân định rõ ràng người nhập cư với đa số. Nhưng khi hầu hết mọi người đều là người “gốc” gì đó, thì chính khái niệm “quốc gia dân tộc” đã trở nên lỗi thời theo đúng nghĩa đen.

Tương tự biến đổi khí hậu, sự pha loãng chủng tộc là một quá trình từ từ đã vượt qua một điểm bùng phát. Bắc Mỹ đã trở thành một “nồi lẩu” Âu, Mỹ bản địa, Latin và Á. Tính đến năm 2015, 17% cuộc hôn nhân của người Mỹ là đa chủng tộc, với các cặp vợ chồng da trắng-Á đang xuất hiện nhiều như nấm.

Ngày nay, một số phụ nữ trẻ người Mỹ gốc Á bị quấy rối vì kết hôn với người da trắng, tuy nhiên thế hệ tiếp theo khó có khả năng đối mặt với những thách thức tương tự chính vì họ đã trở nên quá đa chủng tộc. Các xã hội châu Âu cũng đang hòa nhập với người Bắc Phi, Thổ Nhĩ Kỳ, Slav và Ả Rập. Ở London, hơn 10% trẻ em hiện nay được sinh ra từ các cặp vợ chồng pha trộn giữa người châu Phi hoặc Nam Á với người châu Âu da trắng.

Chẳng ai bị ép buộc phải kết hôn ngoài nhóm chủng tộc của mình cả; chúng ta đang làm việc đó một cách tự nguyện và với số lượng ngày càng tăng. Ảo tưởng về sự thuần khiết chủng tộc đã trở thành một lựa chọn chính trị mà bọn phân biệt chủng tộc áp đặt cho những người còn lại.

Do đó, không tồn tại thứ gọi là văn hóa bất biến. Hòa nhập có thể trông như một cuộc đấu tranh khắc nghiệt, nhưng đến cuối cùng sự hợp nhất sẽ thắng thế. Vận mệnh của chúng ta là trở thành một nền văn minh toàn cầu.

Parag Khanna/ NXB Trẻ