Sự nghiệp chính trị đầy biến động của tân Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae-myung

Ông Lee Jae-myung (trái) mừng chiến thắng sau khi đắc cử Tổng thống Hàn Quốc, tại Seoul, ngày 4/6/2025. Ảnh: YONHAP/TTXVN

Tuy nhiên, thách thức lớn vẫn đón chờ nhà lãnh đạo 60 tuổi này.

Theo hãng tin AP, chiến thắng của ông Lee Jae-myung vấp phải nhiều ý kiến tranh cãi. Trong khi những người ủng hộ cho rằng ông là một nhà lãnh đạo có năng lực, có thể hoàn thành mọi việc và khắc phục tình trạng bất bình đẳng kinh tế và tham nhũng ăn sâu vào đất nước, thì phe chỉ trích lại cho rằng ông Lee có khả năng sẽ đàn áp các đối thủ chính trị và làm gia tăng sự chia rẽ trong nước.

Tuổi thơ cơ cực

Sau khi học xong tiểu học, ông Lee Jae-myung phải làm việc tại nhiều nhà máy ở Seongnam, một thành phố gần Seoul, vì gia đình không đủ khả năng chi trả học phí cho những cấp học tiếp theo.

Khi làm việc tại nhà máy sản xuất găng tay bóng chày, Lee đã gặp tai nạn. Tay trái của ông bị máy ép đè bẹp, khiến cánh tay bị thương tật vĩnh viễn. Ông Lee chia sẻ cũng từng bị bạo hành khi làm việc trong các nhà máy lúc nhỏ.

Trong cơn tuyệt vọng, Lee đã từng tìm cách kết thúc cuộc đời hai lần, nhưng đều không thành công. Sau đó, ông vượt qua và vào Đại học Chung-Ang với học bổng toàn phần, trước khi trở thành một luật sư nhân quyền.

"Hy vọng và thử thách luôn đi đôi với nhau. Vai trò của thử thách không phải là khiến mọi người đầu hàng, mà là thử thách mức độ tuyệt vọng và hy vọng của mỗi người", ông Lee viết trong cuốn hồi ký xuất bản năm 2017.

Sau này, ông Lee tham gia chính trường và trở thành thị trưởng Seongnam, thống đốc tỉnh Gyeonggi. Tuy là một người ngoại đạo trên trường chính trị song danh tiếng của ông Lee bất ngờ gây tiếng vang vào năm 2016 sau khi ông có một loạt bài phát biểu trên đường phố gay gắt chỉ trích Tổng thống bảo thủ khi đó là Park Geun-hye, người sau đó đã bị cách chức vì bê bối tham nhũng.

Kể từ đó, nhiều phát ngôn của ông đã khiến người dân Hàn Quốc dậy sóng. Ông chỉ trích giới bảo thủ của Hàn Quốc là "những người giả mạo" tham lam. Ông chỉ trích hệ thống phòng thủ tên lửa của Mỹ tại Hàn Quốc là nguồn gốc gây căng thẳng và coi việc củng cố mối quan hệ Mỹ-Nhật Bản tương tự thỏa thuận Washington-Tokyo năm 1905 mà ông cho rằng đã giúp Nhật Bản xâm chiếm Bán đảo Triều Tiên.

Năm 2022, trong cuộc bầu cử tổng thống gây tranh cãi, ông đã thua trước ứng viên đối thủ Yoon Suk-yeol. Năm 2024, ông Lee bị một người đàn ông tấn công bằng dao vào cổ và nói với các điều tra viên rằng hung thủ muốn giết ông để ngăn ông trở thành tổng thống.

Thách thức chính sách đối ngoại

Gần đây, trong chiến dịch tranh cử, ông Lee đã đưa ra một số phát ngôn gây tranh cãi về chính sách đối ngoại và các vấn đề an ninh. Ông cam kết theo đuổi chính sách ngoại giao thực dụng.

Ông đã nhiều lần mô tả liên minh của Hàn Quốc với Mỹ là nền tảng cho chính sách đối ngoại của đất nước và nhấn mạnh đến nhu cầu duy trì quan hệ đối tác an ninh ba bên Seoul-Washington-Tokyo.

Các vấn đề chính mà tân Tổng thống Hàn Quốc sẽ phải đối mặt ngay lập tức là cuộc chiến thương mại của Tổng thống Mỹ Donald Trump và các chính sách "Nước Mỹ trên hết" khác, chương trình hạt nhân của Triều Tiên. Cả hai đều là những vấn đề quan trọng đối với Hàn Quốc, nhưng nhiều chuyên gia cho rằng không có nhiều không gian ngoại giao để Hàn Quốc có thể xoay xở để tạo ra những thay đổi lớn có lợi cho mình trong cả hai vấn đề.

Paik Wooyeal, Giáo sư tại Đại học Yonsei ở Seoul, cho biết Tổng thống Trump "quá áp đảo", vì vậy bất kỳ ai nắm quyền lãnh đạo Hàn Quốc, cách ứng phó của nước này với Mỹ sẽ không khác biệt nhiều. Trong khi đó, các cố vấn chính sách đối ngoại của ông Lee cũng tự nhận ra rằng Triều Tiên sẽ không tự nguyện từ bỏ vũ khí hạt nhân.

Tân Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae-myung chào người dân khi rời nhà riêng ở Incheon để tới lễ nhậm chức, ngày 4/6/2025. Ảnh: Yonhap/TTXVN

Rắc rối pháp lý

Ông Lee đắc cử trong bối cảnh ông bị bủa vây bởi những vụ kiện tụng pháp lý. Ông bị cáo buộc trong 5 phiên tòa xét xử về tội tham nhũng và các cáo buộc khác. Đã có lúc một số cuộc chiến pháp lý đe dọa đến nỗ lực tranh cử tổng thống của ông.

Hồi tháng 3, đội ngũ của ông Lee đã ăn mừng khi Tòa án cấp cao Seoul lật ngược bản án tù treo đối với ông vì vi phạm luật bầu cử trong cuộc đua năm 2022. Đến tháng 5, Tòa án tối cao hủy bỏ phán quyết đó và chuyển vụ án trở lại tòa án cấp cao, với lý do có khả năng cao là ông có tội. Các phiên điều trần tại tòa án cấp cao cuối cùng đã bị hoãn lại cho đến sau cuộc bầu cử.

Ngoài ra, trong các vụ kiện khác, ông bị cáo buộc có vai trò trong các dự án phát triển đáng ngờ và chuyển tiền bất hợp pháp cho Triều Tiên, cũng như cáo buộc ông sử dụng sai mục đích tiền quỹ chính thức và thuyết phục nhân chứng khai man.

Tuy nhiên, 5 phiên tòa xét xử ông Lee có khả năng sẽ dừng lại vì hiến pháp Hàn Quốc ngăn một tổng thống đương nhiệm bị buộc tội về hầu hết các tội danh. Song các đối thủ của ông có thể lên tiếng phản đối, vì hiến pháp không nêu rõ liệu một tổng thống có thể bị kết án vì những tội mà bản cáo trạng đã được đưa ra trước khi nhậm chức hay không.

Đảng Dân chủ, hiện nắm giữ đa số trong Quốc hội, đã thúc đẩy việc sửa đổi luật tố tụng hình sự để đình chỉ các phiên tòa hình sự đang diễn ra liên quan đến một tổng thống đương nhiệm cho đến khi kết thúc nhiệm kỳ.

Quốc gia bị chia rẽ

Trong chiến dịch tranh cử tổng thống, ứng viên Lee đã cam kết sẽ không trả thù những người bảo thủ. Tuy nhiên, ông cũng đã kêu gọi một cuộc điều tra kỹ lưỡng về người tiền nhiệm Yoon Suk-yeol và nhóm thân cận của ông về các cáo buộc nổi loạn.

Trước đó, quyết định thiết quân luật của cựu Tổng thống Yoon Suk-yeol đã làm gia tăng sự chia rẽ trong nước.

Khi tuyên bố thiết quân luật, ông Yoon đã mô tả đảng Dân chủ là lực lượng "chống nhà nước" chịu ảnh hưởng của Triều Tiên và Trung Quốc. Ông cũng đã tán thành các lý thuyết gian lận bầu cử vô căn cứ để làm mất uy tín của phe đa số trong cơ quan lập pháp, khiến những người ủng hộ tức giận của ông đổ ra đường.

Các nhà hoạt động phản đối Tổng thống Yoon cũng đã tuần hành trong nhiều tuần để yêu cầu ông từ chức ngay lập tức.

Với việc phe tự do vẫn nắm quyền kiểm soát cơ quan lập pháp, ông Lee được cho là có một môi trường thuận lợi hơn nhiều để thúc đẩy các chính sách của mình. Tuy nhiên, những người bảo thủ đã lên tiếng lo ngại tân Tổng thống và đảng Dân chủ sẽ nắm giữ quyền lực gần như không bị kiểm soát để thông qua luật trước đây bị chính quyền của ông Yoon chặn lại, bao gồm các dự luật nhằm tăng cường bảo vệ cho những người lao động trong công đoàn trước các vụ kiện của công ty và bảo vệ nông dân khỏi giá gạo biến động.

Bảo Hà/Báo Tin tức và Dân tộc