Sự sụp đổ của 'đế chế bất khả chiến bại'

Thomas Cook từng là doanh nghiệp lớn nhất thế giới về lữ hành và du lịch.

Không thể cứu vãn

Tối ngày 23/9/2019, một tuyên bố ngắn trên Hãng tin Reuters làm nhiều người bàng hoàng: “Tôi muốn xin lỗi hàng triệu khách hàng, hàng ngàn nhân viên, nhà cung cấp và đối tác đã ủng hộ chúng tôi trong nhiều năm qua. Đây là một sự việc vô cùng đáng tiếc đối với tôi và toàn thể các thành viên còn lại trong hội đồng quản trị”- Giám đốc điều hành Thomas Cook- ông Peter Fankhauser, cho biết.

Sự sụp đổ của doanh nghiệp này khiến 22.000 lao động của Tập đoàn trên toàn cầu mất việc, bao gồm 9.000 việc làm ở Anh.

Được đặt theo tên của nhà sáng lập, Thomas Cook còn là người có những sáng kiến làm thay đổi hoàn toàn cách thức con người đi du lịch. Vào năm 1841, Thomas Cook đã tổ chức chuyến đi cho 570 người với một đoàn tàu được thuê hành trình từ Leicester đến Longborough.

Đây được cho là viên gạch đầu tiên đặt nền móng cho ngành du lịch trọn gói toàn cầu. Sau đó, năm 1872, Thomas Cook cũng là công ty du lịch đầu tiên trên thế giới tổ chức chuyến đi vòng quanh thế giới trong 200 ngày.

Nhờ sự tiên phong của Thomas Cook, du lịch đã trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của nhiều quốc gia, lãnh thổ. Những sáng kiến của ông như giá vé đoàn, tour du lịch trọn gói... vẫn đang mang lại lợi nhuận cho các doanh nghiệp lữ hành thế giới.

Trước khi “sập tiệm”, Thomas Cook đã tuyên bố thua lỗ hơn 2 tỷ USD bắt nguồn từ vụ sáp nhập năm 2007 với MyTravel. Tháng 8/2019, Fosun cùng công ty khác đề xuất đầu tư 1,1 tỷ USD vào Thomas Cook, để đổi lấy cổ phần kiểm soát mảng du lịch, và cổ phần thiểu số trong mảng hàng không, nhưng thỏa thuận bất thành.

Người khổng lồ gục ngã

Thomas Cook đắt khách nhất vào những năm 1990, bán các tour du lịch trọn gói bao gồm cả chuyến bay, chỗ ở và nhà hàng. Kể từ đó, mô hình kinh doanh của Hãng có nhiều dấu hiệu đi xuống, trong đó những khó khăn tài chính của Thomas Cook cũng góp phần nào.

Hãng hàng không Monarch Airlines chuyên phục vụ các tour du lịch trọn gói của Tập đoàn này phá sản hai năm trước. Các hãng hàng không giá rẻ, vốn không muốn bán vé qua đại lý, cũng lấy mất khách của Thomas Cook.

Tuy vậy, theo tờ Economist, sự suy tàn của Thomas Cook không thể hiện sự lụn bại của ngành du lịch trọn gói. Một nửa số chuyến du lịch của người Anh ra nước ngoài vẫn thuộc loại trọn gói - theo Hiệp hội Các công ty lữ hành Anh.

Các hãng lữ hành mới và thuần túy online như “On the Beach” và “We Love Holidays”, giờ đã trở thành hãng du lịch trọn gói lớn thứ tư và thứ năm ở Anh, dễ dàng đánh bại Thomas Cook về giá.

Các vấn đề của Thomas Cook cần được xem xét lại từ năm 2007 khi Tập đoàn này dưới sự dẫn dắt của thương nhân người Tây Ban Nha gốc Anh Fontenla Novoa, đã sáp nhập Hãng với công ty chuyên tổ chức các kỳ nghỉ là MyTravel của Anh.

Trước đây, Thomas Cook chỉ vận hành bán lẻ các gói kỳ nghỉ du lịch đã có sẵn từ các nhà cung cấp khác và không phải chịu rủi ro nào. Việc sáp nhập với MyTravel đã trở thành gánh nặng trong bảng cân đối kế toán.

Theo một cựu điều hành doanh nghiệp này, sai lầm thứ hai của ông Fontenla Novoa là sáp nhập với Co-operative Travel năm 2010. Việc này đã gắn kinh doanh của Thomas Cook với một doanh nghiệp lữ hành và bán lẻ với 1.400 cửa hàng trên các phố lớn diễn vào thời điểm mà khách hàng bắt đầu hướng tới đặt các chuyến du lịch qua mạng.

Thỏa thuận đó từng được kỳ vọng là sẽ tạo ra một “người khổng lồ” ngành lữ hành ở châu Âu, hứa hẹn giúp Thomas Cook tiết kiệm chi phí 75 triệu bảng mỗi năm và là “bàn đạp” để họ đối phó với những từ các đối thủ mới trong thời đại Internet.

Tuy nhiên, thực tế là Thomas Cook đã đánh giá sai và thỏa thuận này đã khiến Tập đoàn phải gánh một khoản nợ lớn. Khoảng 1/3 doanh số bán hàng của Thomas Cook đã bị dùng để phục vụ cho khoản nợ của mình và không gượng dậy được.

“Món nợ khổng lồ, chính sách sai lầm, sự thay đổi thói quen của khách hàng… là những nguyên nhân chủ yếu khiến đế chế này sụp đổ. Và giờ sự huy hoàng của Thomas Cook chỉ còn là quá khứ”- chuyên gia kinh tế Zane Kerby bình luận.

Đình Tú