Sự thống trị của tiền ảo Bitcoin ở một làng chài nhỏ

Tiền điện tử đã tồn tại trong nền kinh tế của làng chài nhỏ El Zonte ở El Salvador từ vài năm qua. Khoảng 500 gia đình ngư dân và nông dân ở đây sử dụng tiền ảo Bitcoin để mua hàng tạp hóa, thanh toán các tiện ích.

Nền kinh tế Bitcoin xuất hiện tại El Zonte từ năm 2019 khi một nhà tài trợ ẩn danh hoạt động thông qua một tổ chức phi lợi nhuận địa phương. Những người ủng hộ thay đổi tài chính coi đây là một trường hợp cho thấy tiền kỹ thuật số có thể giúp ích như thế nào ở một quốc gia với 70% người dân không có tài khoản ngân hàng.

Tuần trước, Hilario Gálvez, một công nhân xây dựng, đã đến cửa hàng Tienda María để mua một lon nước ngọt và đồ ăn nhẹ. Thay vì rút ví, anh đã thanh toán thông qua một ứng dụng trên điện thoại và giao dịch chỉ diễn ra trong 2 phút.

"Thao tác thanh toán bằng tiền ảo Bitcoin diễn ra dễ dàng hơn so với thanh toán bằng tiền mặt. Tôi cũng có thể ngồi ở nhà đặt mua hàng và thanh toán bằng ứng dụng Bitcoin Beach", anh tâm sự.

Một bảng hiệu ở lối vào Zonte Beach ở Tamanique, El Salvador. Ảnh: AP

María del Carmen Avilés, chủ cửa hàng, khẳng định cô đã trở thành chuyên gia trong các giao dịch bằng tiền ảo Bitcoin. "Khi một khách hàng đến, tôi hỏi anh ta xem anh ta sẽ thanh toán bằng ứng dụng hay bằng tiền mặt. Phần lớn thanh toán diễn ra nhờ ứng dụng Bitcoin Beach. Không mất quá hai phút", cô chia sẻ.

Nhưng Avilés nhận định rằng biến động giá Bitcoin là một vấn đề. "Khi Bitcoin lên 60.000 USD, tôi đã làm được một kho lạnh cho cửa hàng. Đến khi giá trượt dốc, tôi lại thua lỗ", cô nói.

Román Martínez là người tiên phong trong việc sử dụng Bitcoin ở El Zonte. Anh cho biết nhà tài trợ giấu tên người Mỹ đã nghe về các dự án cộng đồng thông qua tổ chức phi lợi nhuận Hope House. Sau đó, ông cùng một người Mỹ khác El Zonte để bắt đầu dự án Bitcoin. Hope House đặt trụ sở ở cùng tòa nhà với Strike - startup ví điện tử có trụ sở tại Chicago (Mỹ). Strike đang hợp tác cùng chính phủ El Salvador để xây dựng cở hạ tầng tài chính hiện đại sử dụng công nghệ Bitcoin.

El Salvador chọn USD làm đồng tiền chính thức từ năm 2001. Strike nói rằng việc chấp nhận Bitcoin như một đồng tiền hợp pháp sẽ giúp El Salvador giảm bớt sự phụ thuộc vào quyết định của các ngân hàng trung ương nước ngoài.

Còn theo Martinez, người dân El Zonte không có tài khoản ngân hàng, không có khả năng tiếp cận tín dụng và buộc phải xử lý mọi giao dịch bằng tiền mặt. "Bây giờ họ là những nhà đầu tư cá nhân. Cuộc sống của họ thay đổi nhờ Bitcoin", ông kể.

Dù vậy, một số chuyên gia vẫn nghi vấn về mô hình hoạt động của tiền số tại El Zonte. David Gerard, tác giả cuốn "Attack of the 50 Foot Blockchain" cho rằng nền kinh tế Bitcoin ở làng chài này hoạt động không tự nhiên, không thực sự dựa trên công nghệ blockchain. Theo ông, nó dường như được hoạt động nhờ nhà tài trợ liên tục bơm Bitcoin cho làng.

Ban đầu, Bitcoin cũng chậm phổ biến tại El Zonte nhưng đồng tiền này phát triển nhanh hơn khi dịch Covid-19 bùng phát, khiến người dân phải ở nhà. Làng chài này hiện có cả ATM Bitcoin để đổi từ đồng USD sang Bitcoin hay cấp tín dụng bằng Bitcoin.

"Nhà tài trợ đã cho 500 hộ gia đình trong làng Bitcoin và cũng hướng dẫn sử dụng. Nên giờ đây việc mua bán hàng bằng Bitcoin là một điều bình thường", Martínez nói.

Để thúc đẩy việc sử dụng toàn quốc, Tổng thống Nayib Bukele cho biết chính phủ El Salvador sẽ tạo ra một quỹ trị giá 150 triệu USD, để cho phép những người nhận thanh toán bằng Bitcoin có thể chuyển đổi sang đồng USD lập tức. Kế hoạch này nhằm giảm rủi ro khi nắm giữ đồng tiền kỹ thuật số liên tục biến động giá.

Jessica Velis, điều hành doanh nghiệp đặt máy ATM Bitcoin ở El Zonte cho biết một số người dân tại đây đã nhận được tiền gửi từ nước ngoài bằng Bitcoin. Năm ngoái, Salvador đã nhận được khoảng 6 tỷ USD kiều hối, chủ yếu từ Mỹ. Ông Bukele cho rằng việc sử dụng bitcoin có thể tiết kiệm chi phí gửi tiền về nước.

Dù vậy, một bộ phận người dân ở El Zonte không thích Bitcoin. Tại Olas Permanentes, một trong những nhà hàng nổi tiếng nhất trong làng, nhân viên nói họ chỉ chấp nhận tiền mặt. Một số người dân vẫn nghi ngờ vẫn các hoạt động của Bitcoin.

Việc sử dụng ATM Bitcoin cũng mất phí. Edgar Maganã nạp 50 USD để đổi sang Bitcoin bằng ATM nhưng anh ngạc nhiên khi chỉ thấy số Bitcoin trị giá 47 USD hiển thị ở tài khoản trên điện thoại. "Tôi mất phí 3 USD. Như vậy, nó cũng giống như các nhà băng truyền thống", Maganã nói.

Nhã Vy