Sửa đổi, bổ sung Luật Kiểm toán nhà nước đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới

Phó Tổng Kiểm toán nhà nước Bùi Quốc Dũng đánh giá cao nỗ lực nghiên cứu của Ban đề tài. Ảnh: N.Ly

Phó Tổng Kiểm toán nhà nước Bùi Quốc Dũng làm Chủ tịch Hội đồng nghiệm thu; tham dự cuộc họp có các thành viên Hội đồng nghiệm thu và Ban đề tài.

Theo TS. Đăng Văn Hải, sau gần 10 năm thi hành Luật KTNN (năm 2015) và hơn 5 năm thi hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật KTNN, việc thực hiện nhiệm vụ kiểm toán của KTNN đã có bước chuyển biến tích cực, đổi mới mạnh mẽ toàn diện về nội dung, phương pháp và cách thức thực hiện. Qua đó, hiệu lực, hiệu quả, chất lượng kiểm toán không ngừng được nâng cao, góp phần quan trọng trong việc tăng cường kỷ luật, kỷ cương tài chính, sử dụng hiệu quả nguồn lực quốc gia; đồng thời, góp phần tích cực vào công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí.

Tuy nhiên, qua thực tiễn thi hành một số quy định, Luật KTNN đã bộc lộ một số hạn chế như: Tính đồng bộ về địa vị pháp lý, chức năng của KTNN theo chuẩn mực và thông lệ quốc tế còn hạn chế; nhiệm vụ, quyền hạn của KTNN chưa tương xứng với vị trí, chức năng được giao; quy định về đơn vị được kiểm toán chưa bao quát hết các cơ quan, tổ chức có quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công; việc truy cập cơ sở dữ liệu quốc gia và cơ sở dữ liệu điện tử của đơn vị được kiểm toán gặp nhiều khó khăn do chưa có cơ chế pháp lý rõ ràng… Những hạn chế này đã ảnh hưởng, giảm hiệu lực, hiệu quả hoạt động kiểm toán của KTNN.

Quang cảnh cuộc họp. Ảnh: N.Ly

Kế hoạch số 81/KH-UBTVQH15 ngày 05/11/2021 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội triển khai thực hiện Kết luận số 19-KL/TW của Bộ Chính trị và Đề án định hướng Chương trình xây dựng pháp luật nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV đã xác định: KTNN chủ trì phối hợp với Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội và các cơ quan, đơn vị, tổ chức có liên quan tiến hành nghiên cứu, rà soát Luật KTNN hoàn thành trước ngày 31/12/2024, làm cơ sở trình các cấp có thẩm quyền xem xét, sửa đổi, bổ sung Luật KTNN, đảm bảo các quy định đồng bộ, phù hợp với quy định của Hiến pháp, thông lệ quốc tế, gắn với quá trình chuyển đổi số và khắc phục các bất cập hiện nay, tạo cơ sở pháp lý cho việc tiếp tục nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của KTNN, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.

Trên cơ sở đó, Ban đề tài nghiên cứu, làm rõ cơ sở lý luận của việc sửa đổi, bổ sung Luật KTNN trong điều kiện nhà nước pháp quyền ở Việt Nam; làm rõ cơ sở thực tiễn của việc sửa đổi, bổ sung Luật KTNN; nghiên cứu quan điểm, mục tiêu và đề xuất các chính sách, nội dung cụ thể cần sửa đổi, bổ sung của Luật KTNN; đề xuất Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung Luật KTNN.

TS. Đăng Văn Hải trình bày kết quả nghiên cứu. Ảnh: N.Ly

Đánh giá cao kết quả nghiên cứu của Ban đề tài, Hội đồng nghiệm thu nhận xét: Đề tài đã phân tích, làm rõ khái niệm và đặc điểm của nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa (XHCN) Việt Nam; khái niệm, nội dung, vị trí và vai trò của Luật KTNN; yêu cầu của Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam đối với việc sửa đổi, bổ sung Luật KTNN; nghiên cứu Luật KTNN của một số nước trên thế giới và rút ra bài học kinh nghiệm cho Việt Nam. Đây là cơ sở lý luận cho việc đưa ra những nội dung sửa đổi, bổ sung và biện pháp thực hiện bảo đảm đầy đủ cơ sở khoa học và có tính thuyết phục cao.

Về thực tiễn, Đề tài đã tiến hành phân tích, đánh giá cơ sở thực tiễn của việc sửa đổi, bổ sung Luật KTNN được thể hiện trên các khía cạnh: Kết quả tổ chức thực hiện Luật KTNN năm 2015, Luật KTNN sửa đổi, bổ sung năm 2019; đánh giá thực trạng quy định và thực hiện Luật KTNN. Trên cơ sở đó, phân tích, đánh giá những ưu điểm và hạn chế; chỉ ra nguyên nhân của những hạn chế. Đây là cơ sở thực tiễn để đề ra giải pháp sửa đổi, bổ sung Luật KTNN bảo đảm tính khả thi cao.

Đề tài đã đề xuất 6 quan điểm và giải pháp đề xuất nội dung sửa đổi Luật KTNN theo 5 chính sách, cụ thể:

Chính sách 1: Hoàn thiện quy định về địa vị pháp lý, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của KTNN;

Chính sách 2: Nâng cao tính độc lập của Tổng Kiểm toán nhà nước;

Chính sách 3: Nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động kiểm toán của KTNN;

Chính sách 4: Xác định đơn vị được kiểm toán bảo đảm bao quát hết các cơ quan, tổ chức quản lý, sử dụng tài chính công theo quy định của Hiến pháp;

Chính sách 5: Nâng cao vai trò, trách nhiệm của KTNN trong phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.

Trong mỗi chính sách, nhóm tác giả đều phân tích, làm rõ vấn đề bất cập; mục tiêu sửa đổi, bổ sung; nội dung sửa đổi, bổ sung; đánh giá tác động các phương án.

Ngoài ra, để bảo đảm tính khả thi của các giải pháp, Đề tài đề xuất các điều kiện để thực hiện giải pháp thông qua các kiến nghị đối với Quốc hội và đối với KTNN. Đây là thành công lớn nhất của Đề tài, có giá trị tham khảo quan trọng cho các nhà quản lý, lãnh đạo KTNN, Quốc hội và các cơ quan của Quốc hội, các bộ, ngành, địa phương trong việc hoàn thiện pháp luật về KTNN nói chung và sửa đổi, bổ sung Luật KTNN nói riêng.

Hội đồng nghiệm thu đánh giá, Đề tài đã đưa ra những nội dung sửa đổi, bổ sung và biện pháp thực hiện bảo đảm đầy đủ cơ sở khoa học và có tính thuyết phục cao. Ảnh: N.Ly

Để hoàn thiện Đề tài, Hội đồng nghiệm thu khuyến nghị Ban đề tài phân tích sâu hơn đặc điểm của Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam. Đồng thời, cho thấy sự khác biệt của Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam với các nhà nước pháp quyền khác trên thế giới. Đây là những nguyên tắc và căn cứ rất quan trọng để xác lập vị thế, chức năng, thẩm quyền và quyền hạn của cơ quan KTNN ở mỗi quốc gia.

Vừa qua, Quốc hội đã sửa đổi, bổ sung nhiều luật chuyên ngành liên quan đến hoạt động kiểm toán, nhất là Luật Ngân sách Nhà nước, vì vậy cần rà soát để có sự thống nhất và đồng bộ giữa Luật KTNN với các luật chuyên ngành có liên quan. Ngoài ra, cần làm rõ giới hạn, phạm vi đối tượng kiểm toán của KTNN; việc kế thừa và sử dụng kết quả của KTNN để tránh chồng chéo khi thực hiện thanh tra, kiểm toán.

Hội đồng nghiệm thu đề nghị Ban đề tài nghiên cứu, cân nhắc các nội dung đề xuất liên quan đến kiểm toán trách nhiệm kinh tế, kiểm toán điều tra, kiểm toán thuế… để đảm bảo phù hợp với Luật KTNN, các luật liên quan và thực tiễn hoạt động kiểm toán hiện nay.

Phát biểu kết luận cuộc họp, Phó Tổng Kiểm toán nhà nước Bùi Quốc Dũng đánh giá cao nỗ lực nghiên cứu của Ban đề tài và đồng tình với các khuyến nghị, đề xuất của Hội đồng nghiệm thu. Ban đề tài cần tiếp thu tối đa các ý kiến của Hội đồng nghiệm thu, trong đó lưu ý bổ sung lý luận về nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam tác động đến Luật KTNN; làm rõ nội hàm về KTNN, tài chính công, tài sản công; bổ sung các luận giải, luận cứ trong từng đánh giá; nghiên cứu, xem xét một số đề xuất đảm bảo tính khả thi, phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của KTNN…

Hội đồng nghiệm thu đánh giá đề tài xếp loại Xuất sắc.

MAI LY