Sửa đổi, bổ sung Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước đáp ứng tình hình mới

Ngày 18/11, tại Hà Nội, Bộ Tư pháp tổ chức Hội thảo “Thực tiễn thi hành Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước năm 2017 và những vấn đề cần sửa đổi, bổ sung nhằm đáp ứng yêu cầu trong tình hình mới”.

Cần thiết sửa đổi, bổ sung Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước

Phát biểu khai mạc, Cục trưởng Đăng ký giao dịch bảo đảm và bồi thường Nhà nước (Bộ Tư pháp) Cù Thu Anh cho biết, sau gần 8 năm thi hành, hoạt động quản lý Nhà nước, giải quyết yêu cầu bồi thường, xem xét trách nhiệm hoàn trả đã được thực hiện bài bản, đồng bộ và hiệu quả, góp phần bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của người bị thiệt hại, đồng thời nâng cao trách nhiệm công vụ của đội ngũ công chức.

Cục trưởng Đăng ký giao dịch bảo đảm và bồi thường Nhà nước (Bộ Tư pháp) Cù Thu Anh phát biểu khai mạc hội thảo. (Ảnh: TL)

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, qua quá trình triển khai thi hành Luật cũng đã bộc lộ một số hạn chế, vướng mắc cần phải khắc phục. Đồng thời, trước những bối cảnh và yêu cầu mới đặt ra hiện nay cần phải thể chế hóa quy định về quyền được bồi thường của người đấu tranh chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực tại Quy định số 231-QĐ/TW ngày 17/01/2025 của Bộ Chính trị về bảo vệ người đấu tranh chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, bảo đảm phù hợp việc sắp xếp tổ chức bộ máy hệ thống chính trị, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền và cải cách thủ tục hành thì việc sửa đổi, bổ sung Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước là hết sức cần thiết.

Tại hội thảo, đại diện Cục Đăng ký giao dịch bảo đảm và bồi thường Nhà nước đã trình bày đánh giá tình hình thi hành Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước năm 2017 và nêu một số đề xuất để hoàn thiện pháp luật về trách nhiệm bồi thường của Nhà nước đáp ứng yêu cầu trong tình hình mới.

Trong đó, để thể chế hóa Quy định số 231-QĐ/TW ngày 17/01/2025 về bảo vệ người đấu tranh chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, Cục Đăng ký giao dịch bảo đảm và bồi thường Nhà nước sẽ nghiên cứu, bổ sung các quy định về trách nhiệm bồi thường của Nhà nước đối với người đấu tranh chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực hoặc người thân bị thiệt hại khi không áp dụng hoặc áp dụng không kịp thời biện pháp bảo vệ tại Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước, bảo đảm phù hợp, thống nhất với các quy định về việc Nhà nước bồi thường trong các lĩnh vực khác, phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế-xã hội của đất nước và khả năng chi trả của ngân sách Nhà nước.

Đồng thời, sửa đổi các quy định của một số Bộ luật, luật có liên quan tại Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước.

Để bảo đảm phù hợp với việc sắp xếp tổ chức bộ máy hệ thống chính trị, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền và cải cách thủ tục hành chính, dự kiến việc sửa đổi, bổ sung Luật tập trung vào các nhóm quy định sau: Nhóm quy định về cơ quan giải quyết bồi thường; nhóm quy định về trình tự, thủ tục giải quyết yêu cầu bồi thường tại cơ quan trực tiếp quản lý người thi hành công vụ gây thiệt hại; nhóm quy định về quản lý nhà nước về công tác bồi thường….

Cụ thể hóa các quy định về phân cấp, phân quyền, bảo đảm tính thống nhất

Tại Hội thảo, các ý kiến đã tập trung thảo luận nhằm đánh giá những kết quả đã đạt được; nhìn nhận, phân tích về những hạn chế, vướng mắc trong quá trình tổ chức triển khai thi hành Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước; đồng thời thảo luận, đề xuất các nội dung sửa đổi, bổ sung Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước đáp ứng yêu cầu trong tình hình mới, góp phần nâng cao hiệu quả công tác bồi thường Nhà nước trong thời gian tới.

Thứ trưởng Tư pháp Nguyễn Thanh Tú phát biểu tại hội thảo. (Ảnh: TL)

Phát biểu bế mạc hội thảo, Thứ trưởng Tư pháp Nguyễn Thanh Tú ghi nhận ba nhóm vấn đề lớn cần tập trung giải quyết để chuẩn bị cho việc sửa đổi, bổ sung Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước.

Thứ nhất, về việc thể chế hóa quy định liên quan đến bảo vệ người tố cáo, chúng ta cần cụ thể hóa Quy định 231 về bảo vệ người tố giác trong chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, đặc biệt là xác định trách nhiệm bồi thường của Nhà nước trong trường hợp không bảo vệ được các chủ thể liên quan.

Thứ hai, về việc đồng bộ hóa luật với công tác sắp xếp bộ máy và phân cấp, phân quyền, Thứ trưởng cho biết, trong thời gian qua, việc sắp xếp lại bộ máy, tổ chức lại chính quyền địa phương và thực hiện chủ trương phân cấp, phân quyền đã làm cho nhiều nội dung của Luật không còn phù hợp. Do đó, lần sửa đổi này sẽ kế thừa các quy định về phân cấp, phân quyền đã được nêu trong Nghị định 120 và 121 để cụ thể hóa vào Luật, bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật.

Thứ ba là giải quyết những bất cập, vướng mắc của Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước. Theo Thứ trưởng, đây là vấn đề khó khăn và phức tạp nhất.

Riêng đối với các quy định cần sửa đổi, Thứ trưởng ghi nhận một số vấn đề trọng tâm. Trong đó, về phạm vi bồi thường, hiện tại, phạm vi của Luật chưa bao gồm các quy định liên quan của Quy định 231. Vấn đề đặt ra là có nên thu hẹp phạm vi hiện hành hay không? Nếu giữ lại những quy định không có tính khả thi thì có thực sự cần thiết? Hay về thiệt hại được bồi thường, Thứ trưởng lưu ý, cần bảo đảm sự tương thích với Bộ luật Dân sự, nhưng cũng phải thừa nhận tính đặc thù của quyền lực Nhà nước. Về thời gian, kinh phí và nguồn lực, đây là yếu tố quan trọng cần được quy định rõ ràng để đảm bảo tính khả thi của Luật…

Dự kiến, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước sẽ trình Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 2, Quốc hội khóa XVI (tháng 10/2026).

VY ANH