Sửa đổi Luật, khắc phục tình trạng lạm dụng đối với yêu cầu cấp phiếu lý lịch tư pháp

Trình bày tờ trình Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Lý lịch tư pháp, Thứ trưởng Bộ Công an Nguyễn Văn Long cho biết, việc xây dựng Dự án Luật nhằm hoàn thiện hành lang pháp lý, đẩy mạnh thể chế hóa đường lối, chủ trương của Đảng, Nhà nước về công tác lý lịch tư pháp. Ứng dụng hiệu quả thành tựu khoa học, công nghệ trong quản lý Cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp hướng tới xây dựng, quản lý, quản trị tập trung hệ thống Cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp, liên thông, đồng bộ với hệ thống dữ liệu quốc gia về dân cư, khắc phục tình trạng phân tán hiện nay.

Đồng thời, là cơ sở quan trọng triển khai thực hiện tiếp nhận yêu cầu, cấp Phiếu lý lịch tư pháp toàn trình trên môi trường điện tử, cải cách thủ tục hành chính, tạo điều kiện thuận lợi để người dân thực hiện dịch vụ mọi lúc, mọi nơi, góp phần thực hiện hiệu quả chủ trương đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, hội nhập quốc tế.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định điều hành phiên họp. Ảnh: Phạm Thắng

Về phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng của Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Lý lịch tư pháp cơ bản được giữ nguyên so với Luật Lý lịch tư pháp năm 2009. Dự án Luật sửa đổi, bổ sung 26/57 Điều; bãi bỏ 2/57 Điều của Luật Lý lịch tư pháp năm 2009. Trong đó, đã có những sửa đổi, bổ sung tập trung vào những nội dung cơ bản, đó là sửa đổi theo hướng mở rộng mục đích quản lý lý lịch tư pháp và quyền yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp, cung cấp thông tin lý lịch tư pháp…

Báo cáo thẩm tra sơ bộ Dự án Luật do Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng trình bày nêu rõ, Thường trực Ủy ban nhận thấy, các quy định của Dự án Luật đã bám sát và cụ thể hóa các yêu cầu, chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về cải cách thủ tục hành chính, đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo trong hoạt động của các cơ quan trong hệ thống chính trị, nâng cao chất lượng dịch vụ công.

Về Phiếu lý lịch tư pháp (Điều 41), để khắc phục tình trạng lạm dụng đối với yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp số 1 và Phiếu lý lịch tư pháp số 2, Thường trực Ủy ban đề nghị nghiên cứu, bổ sung vào dự thảo luật quy định mang tính nguyên tắc về các trường hợp được yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp. Đồng thời, tiếp tục cân nhắc, chỉnh lý quy định về mục đích quản lý lý lịch tư pháp tại khoản 4, Điều 3 của dự thảo luật cho phù hợp với tình hình thực tiễn và chủ trương cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng trình bày Báo cáo thẩm tra sơ bộ dự án luật. Ảnh: Phạm Thắng

Thường trực Ủy ban cho rằng, việc tiếp tục duy trì quy định về cấp Phiếu lý lịch tư pháp số 2 cho cá nhân để họ biết được nội dung về lý lịch tư pháp của mình là cần thiết. Để hạn chế việc lạm dụng yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp số 2, đề nghị nghiên cứu, bổ sung vào Dự án Luật quy định nghiêm cấm các cơ quan, tổ chức, đơn vị yêu cầu cá nhân phải cung cấp Phiếu lý lịch tư pháp số 2 khi thực hiện các thủ tục hành chính thông thường hoặc trong các quan hệ dân sự, lao động...

Qua thảo luận, đa số ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội tán thành việc ban hành Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Lý lịch tư pháp và cho rằng, các nội dung cơ bản phù hợp với yêu cầu thực tiễn, đáp ứng yêu cầu đặt ra về đổi mới tổ chức bộ máy, đổi mới phương pháp quản lý, xây dựng cơ sở dữ liệu từ 2 cấp thành 1 cấp, quy định rõ quyền và nghĩa vụ của các chủ thể.

Một số ý kiến đề nghị, cần quy định rõ hơn để khắc phục tình trạng lạm dụng đối với yêu cầu cấp phiếu lý lịch tư pháp. Dự án Luật đã sửa đổi theo hướng quy định các cơ quan, tổ chức chỉ có quyền yêu cầu cấp thông tin lý lịch tư pháp, không được yêu cầu cấp phiếu lý lịch tư pháp. Tuy nhiên, nếu các cơ quan, tổ chức không thực hiện quyền yêu cầu cấp thông tin mà lại chuyển hóa thành yêu cầu cá nhân đương sự phải nộp phiếu lý lịch tư pháp để bổ sung hồ sơ giải quyết thủ tục hành chính, thì tình trạng lạm dụng phiếu này vẫn có thể xảy. Do đó, đề nghị nghiên cứu bổ sung vào Khoản 3, Điều 7 nội dung quy định rõ ràng hơn về việc các cơ quan, tổ chức không yêu cầu cá nhân phải nộp phiếu lý lịch tư pháp, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác. Đồng thời, cân nhắc kỹ quy định việc sử dụng phiếu lịch tư pháp phải được sự đồng ý của người được cấp phiếu lý lịch tư pháp theo quy định của pháp luật về bảo vệ dữ liệu cá nhân tại đoạn 2, khoản 1, Điều 41 để ngăn ngừa, hạn chế khả năng lạm dụng yêu cầu người dân phải nộp phiếu lý tư pháp.

Thứ trưởng Bộ Công an Nguyễn Văn Long báo cáo tại phiên họp. Ảnh: Phạm Thắng

Phát biểu kết luận nội dung làm việc, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nêu rõ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ghi nhận sự cố gắng khẩn trương của cơ quan chủ trì soạn thảo và cơ quan chủ trì thẩm tra; nêu rõ, hồ sơ dự án luật bảo đảm đầy đủ điều kiện để trình Quốc hội cho ý kiến và thông qua tại Kỳ họp thứ 10 theo trình tự, thủ tục rút gọn.

Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị, Chính phủ khẩn trương hoàn thiện hồ sơ Dự án Luật, trong đó lưu ý tiếp tục rà soát, bảo đảm tính thống nhất của luật này với các luật có liên quan và các chủ trương của Đảng về sắp xếp tổ chức bộ máy trong hệ thống chính trị. Đồng thời, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế, tạo thuận lợi cho người dân trong thực hiện các quan hệ giao dịch với nước ngoài…

Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội phối hợp chặt chẽ với cơ quan chủ trì soạn thảo để hoàn chỉnh hồ sơ và tiến hành thẩm tra chính thức Dự án Luật để báo cáo Quốc hội theo quy định.

Nguyễn Vũ