Sửa Luật Báo chí: Đề nghị bổ sung chế định độc lập về nền tảng xuyên biên giới

Đại biểu Phạm Trọng Nhân (TP.HCM) phát biểu.

Tiếp tục Kỳ họp thứ 10, chiều 24/11 Quốc hội thảo luận tại hội trường về Dự thảo Luật Báo chí sửa đổi (Dự thảo).

Tán thành cao sự cẩn thiết sửa đổi luật, các vị đại biểu cũng góp ý để hoàn thiện dự thảo trước khi Quốc hội bấm nút vào cuối Kỳ họp này.

Đại biểu Phạm Trọng Nhân (TP.HCM) nói, những gì đang diễn ra trên thế giới từ deepfake lãnh đạo, thao túng bầu cử, tấn công tâm lý xã hội mà các clip, hình ảnh giả mạo từ AI lan truyền trên mạng xã hội trong đợt lũ vừa qua đã gây lo lắng trong cộng đồng. Đó là một trong những ví dụ cho thấy không gian thông tin đã trở thành không gian chủ quyền mới của quốc gia - và trong không gian đó, báo chí chính là "lực lượng giữ tuyến đầu".

“Do đó, tôi đồng tình cao về sự cần thiết phải sửa đổi Luật Báo chí nhưng xin nhấn mạnh rằng, lần sửa đổi này phải tạo ra khung pháp lý đủ mạnh để bảo vệ an ninh tư tưởng, an ninh nhận thức và an ninh xã hội trong kỷ nguyên AI”, ông Nhân phát biểu.

Góp ý về quản lý nền tảng xuyên biên giới, theo ông Nhân, hiện tại dự thảo đề cập đến quản lý dịch vụ thông tin, tuy nhiên chưa có quy định nào ràng buộc các nền tảng xuyên biên giới như Facebook, Youtube hay Tiktok… Trong khi đó, lực lượng chống phá sử dụng chính các nền tảng này để triển khai deepfake, điều khiển thuật toán, tạo xu hướng giả nhằm dẫn dắt tâm lý đám đông.

Vì thế, đại biểu Nhân “kiến nghị Quốc hội bổ sung một chế định độc lập về nền tảng xuyên biên giới bởi lẽ, không phải báo chí, mà chính các nền tảng này mới đang nắm quyền lực thao túng nhận thức xã hội”.

Ông Nhân cho rằng, Dự thảo phải yêu cầu các nền tảng xuyên biên giới có đại diện pháp lý tại Việt Nam; công khai thuật toán đề xuất; gỡ bỏ tin giả trong 24 giờ; định danh tài khoản và hợp tác truy vết chiến dịch thao túng thông tin; kết nối API cảnh báo sớm với Bộ Khoa học và Công nghệ.

Bởi, không có API cảnh báo sớm, chúng ta luôn đi sau sự thật có thể đến 48 giờ. Và trong thời đại AI, chậm 24 phút cũng đủ để gây khủng hoảng nhận thức cho một cá nhân, một tập thể, thậm chí cả xã hội. Mặc dù các quy định này đã nằm rải rác trong dự thảo Luật An ninh mạng (sửa đổi), nhưng đó là quy định nhằm bảo vệ an ninh quốc gia, vị đại biểu TP.HCM phân tích.

Luật Báo chí, theo ông Nhân, trái lại, điều chỉnh một phạm vi hoàn toàn khác, đó là môi trường thông tin, chất lượng thông tin, dòng chảy thông tin và trách nhiệm phân phối thông tin. TikTok, Facebook, YouTube đang trở thành các kênh phân phối thông tin có sức lan tỏa cực lớn, vượt xa mô hình truyền thống và có ảnh hưởng đáng kể tới hành vi tiếp nhận thông tin của công chúng.

“Do đó, Luật Báo chí bắt buộc phải đặt ra nghĩa vụ minh bạch thuật toán, nghĩa vụ cảnh báo sớm, nghĩa vụ phối hợp xử lý thông tin sai lệch và nghĩa vụ đảm bảo ưu tiên cho thông tin chính thống. Đây là những nội dung mà Luật An ninh mạng không bao quát. Nếu không quy định rõ các nghĩa vụ này thì mọi nỗ lực bảo vệ chủ quyền thông tin sẽ chỉ là hình thức”, ông Nhân nêu quan điểm.

Vị đại biểu TP.HCM cho rằng, trong thời đại AI, tấn công truyền thông chính là tấn công an ninh quốc gia. Báo chí hôm nay không chỉ là phương tiện đưa tin mà là lá chắn nhận thức, là “tường lửa tinh thần”, là thiết chế bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, chủ quyền đất nước trước làn sóng thông tin xuyên biên giới. Nếu không có báo chí mạnh, chính xác, có khả năng sử dụng AI thì thông tin xấu độc sẽ lấn át thông tin chính thống, thuật toán sẽ dẫn dắt thay vì sự thật dẫn dắt và chủ quyền thông tin sẽ bị xâm hại ngay trong đời sống hàng ngày.

"Do đó, dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi) phải tạo hành lang để báo chí trở thành năng lực mềm của quốc gia trong cuộc chiến bảo vệ tư tưởng trên không gian mạng. Đây không chỉ là luật của ngành báo chí, mà còn là trụ cột pháp lý trong chiến lược bảo vệ Tổ quốc trên không gian mạng. Khi máy móc có thể dựng hình, tạo tiếng nói, viết bài chỉ trong vài giây thì đạo luật này phải trở thành hàng rào pháp lý, hàng rào đạo đức và hàng rào kỹ thuật bảo vệ sự thật. Sửa đổi Luật lần này không chỉ để ngành báo chí phát triển mà là để quốc gia an toàn, xã hội ổn định, niềm tin nhân dân được bảo vệ", ông Nhân phát biểu.

Nguyễn Lê