Sữa mẹ – nguồn sống đầu đời và vì sao phải cho con bú ngay sau sinh?

Sữa mẹ – nguồn dinh dưỡng vàng cho trẻ sơ sinh

Trong tất cả các loại thực phẩm, sữa mẹ được coi là nguồn dinh dưỡng hoàn hảo nhất cho trẻ nhỏ. Sữa mẹ chứa đầy đủ các chất đạm, chất béo, vitamin, khoáng chất cần thiết để trẻ lớn lên khỏe mạnh. Đặc biệt, sữa mẹ còn có những thành phần mà không loại sữa công thức nào có thể thay thế: các kháng thể, bạch cầu và yếu tố miễn dịch giúp bé chống lại bệnh tật ngay từ những ngày đầu đời

Một ưu điểm nổi bật của sữa mẹ là sự thay đổi linh hoạt để đáp ứng nhu cầu của trẻ. Trong quá trình nuôi con, sữa mẹ có ba giai đoạn:

Sữa non: xuất hiện từ cuối thai kỳ và những ngày đầu sau sinh. Đây là loại sữa đặc biệt giàu kháng thể, vitamin A và protein, giúp trẻ chống nhiễm khuẩn, phòng ngừa bệnh tật.

Sữa chuyển tiếp: từ ngày thứ 3 đến ngày thứ 7 sau sinh, sữa bắt đầu nhiều hơn, giàu năng lượng hơn.

Trong tất cả các loại thực phẩm, sữa mẹ được coi là nguồn dinh dưỡng hoàn hảo nhất cho trẻ nhỏ.

Sữa trưởng thành: từ sau 10 ngày, gồm sữa đầu (nhiều nước, giúp trẻ giải khát) và sữa cuối (giàu chất béo, cung cấp năng lượng để trẻ tăng cân).

Chính nhờ sự đa dạng này, sữa mẹ vừa cung cấp dinh dưỡng, vừa điều chỉnh phù hợp với từng giai đoạn phát triển của bé.

Cho trẻ bú sớm – lợi ích cho cả mẹ và con

Theo khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới và Bộ Y tế, trẻ cần được bú mẹ trong vòng một giờ đầu sau sinh. Đây là thời điểm vàng bởi:

Tận dụng nguồn sữa non quý giá: Sữa non có màu vàng, đặc sánh, chứa nhiều kháng thể và dưỡng chất hiếm có. Nếu trẻ được bú ngay, bé sẽ có "lá chắn miễn dịch" tự nhiên chống lại nhiễm trùng, tiêu chảy, viêm đường hô hấp – những bệnh thường gặp ở trẻ sơ sinh

Giúp tử cung mẹ co hồi, hạn chế băng huyết: Khi trẻ bú, phản xạ tiết oxytocin ở mẹ được kích thích, tử cung co bóp mạnh hơn, nhờ đó giảm nguy cơ chảy máu sau sinh. Đây là một lợi ích đặc biệt quan trọng, góp phần bảo vệ tính mạng người mẹ.

Kích thích sữa về nhanh: Việc bú sớm giúp tuyến sữa hoạt động mạnh, sữa xuống nhanh hơn. Ngược lại, nếu chậm cho bú, sữa có thể về muộn, dễ dẫn tới ít sữa hoặc mất sữa.

Gắn kết tình cảm mẹ con: Tiếp xúc da kề da ngay sau sinh giúp trẻ nhận biết hơi ấm, mùi hương của mẹ, tạo nên mối liên kết gắn bó bền chặt ngay từ đầu. Cảm giác an toàn, gần gũi này có tác động tích cực tới tâm lý cả mẹ và bé.

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra: nếu trẻ được bú mẹ trong vài giờ đầu sau sinh, tỷ lệ tử vong sơ sinh giảm đáng kể so với trẻ không được bú sớm. Đây là minh chứng rõ ràng nhất cho giá trị sống còn của sữa non.

Sai lầm phổ biến: Đợi "xuống sữa" mới cho con bú

Ở nhiều nơi, một số bà mẹ có thói quen chỉ cho con bú khi bầu ngực căng tức, gọi là "xuống sữa". Thực tế, cách làm này không đúng và gây hại. Chậm cho bú khiến sữa về chậm hơn, thậm chí có nguy cơ mất sữa. Trẻ cũng bỏ lỡ cơ hội nhận được nguồn sữa non quý giá.

Một số gia đình còn có tập tục cho trẻ uống nước đường, mật ong hay nước lá ngay sau sinh. Điều này tiềm ẩn nguy cơ nhiễm khuẩn, tiêu chảy, ngộ độc vì hệ tiêu hóa của trẻ sơ sinh còn non yếu. Tài liệu Sổ tay dinh dưỡng cộng đồng nhấn mạnh: trong 6 tháng đầu đời, trẻ chỉ cần sữa mẹ, không cần thêm bất cứ loại thức ăn hay đồ uống nào khác

Không chỉ trong những ngày đầu, nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu mang lại nhiều lợi ích lâu dài:

Đối với trẻ: giảm nguy cơ suy dinh dưỡng, béo phì, tiểu đường; tăng sức đề kháng, phát triển trí não tốt hơn. Trẻ bú mẹ hoàn toàn cũng ít mắc bệnh tiêu chảy, viêm phổi – nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ dưới 5 tuổi.

Đối với mẹ: cho con bú giúp tiêu hao năng lượng, hỗ trợ giảm cân sau sinh, giảm nguy cơ ung thư vú và buồng trứng. Quan trọng hơn, việc cho con bú thường xuyên là biện pháp tránh thai tự nhiên hiệu quả trong 6 tháng đầu, nếu mẹ chưa có kinh trở lại và trẻ được bú hoàn toàn bằng sữa mẹ.

Ngoài ra, sữa mẹ còn mang ý nghĩa kinh tế và xã hội: nuôi con bằng sữa mẹ tiết kiệm chi phí so với dùng sữa công thức, giảm gánh nặng y tế nhờ hạn chế bệnh tật.

Lời khuyên dành cho bà mẹ và gia đình

Để việc nuôi con bằng sữa mẹ thành công, bà mẹ và gia đình cần lưu ý:

Cho trẻ bú ngay trong vòng 1 giờ sau sinh, không chậm trễ.

Bú theo nhu cầu của trẻ, cả ngày lẫn đêm.

Cho trẻ bú hết một bên vú rồi mới chuyển sang bên kia để tận dụng cả sữa đầu và sữa cuối.

Không vắt bỏ sữa non, không cho trẻ bú bình hay dùng núm vú cao su.

Trong 6 tháng đầu, không cho trẻ ăn bổ sung bất kỳ thứ gì ngoài sữa mẹ.

Đặc biệt, sự ủng hộ của chồng và gia đình rất quan trọng. Người thân cần động viên, giúp mẹ nghỉ ngơi, ăn uống đủ chất để có nguồn sữa dồi dào.

Nuôi con bằng sữa mẹ là quyền lợi tự nhiên của trẻ và là trách nhiệm thiêng liêng của người mẹ. Cho trẻ bú ngay sau sinh không chỉ đơn giản là cung cấp dinh dưỡng mà còn là liều vắc-xin đầu đời, là sợi dây gắn kết tình mẫu tử.

Trong những giờ phút đầu tiên của cuộc đời, bé cần nhất không phải là nước đường hay sữa bột, mà chính là giọt sữa non từ bầu ngực mẹ. Đó là khởi đầu tốt đẹp nhất cho một cuộc sống khỏe mạnh, trọn vẹn yêu thương.

PV