Sửa Nghị quyết 98, 'mở thêm cửa' để TPHCM tăng sức cạnh tranh

Metro và đô thị TOD là một hướng phát triển quan trọng trong việc nâng cao sức cạnh tranh của siêu đô thị TPHCM trong chu kỳ tăng trưởng tiếp theo. Ảnh: Lê Vũ

Bức tranh mới, yêu cầu mới

Ngày 3-12, theo nghị trình, Quốc hội sẽ nghe tờ trình, báo cáo thẩm tra và thảo luận ở tổ dự thảo sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 98 ban hành năm 2023 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TPHCM.

Sau hơn hai năm triển khai, Nghị quyết 98 đã mang lại những kết quả tích cực. Tuy nhiên, việc hợp nhất Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu vào TPHCM đã thay đổi căn bản bối cảnh, khiến Nghị quyết ban hành năm 2023 trở nên "chật chội" so với thực tế.

Kế hoạch mới sẽ cần động lực mới. Lãnh đạo Thành phố trước đó nhiều lần ví von việc sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 98 để có"chiếc áo mới" đủ rộng, đủ đẹp, đủ mạnh để phát triển hơn nữa.

Tại Diễn đàn Kinh tế Mùa thu 2025 do TPHCM phối hợp với các bên tổ chức hồi cuối tháng 11, các lãnh đạo thành phố cũng như Chính phủ, cũng chia sẻ nhiều hơn với các nhà đầu tư, doanh nghiệp trong và ngoài nước về tầm nhìn của TPHCM trong bối cảnh mới.

“TPHCM sau sáp nhập đang bước vào một giai đoạn phát triển với tầm nhìn rộng mở và khát vọng lớn lao trở thành một đô thị có tầm quốc tế hiện đại, năng động, đáng sống và có khả năng cạnh tranh toàn cầu”, Bí thư Thành ủy TPHCM Trần Lưu Quang chia sẻ.

Ông Trương Minh Huy Vũ, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển TPHCM, cho biết đến thời điểm này, TPHCM là trung tâm kinh tế lớn nhất qua rất nhiều con số khác nhau, từ thu nhập, thu ngân sách, vốn đầu tư toàn xã hội, cũng như lực lượng doanh nghiệp, khởi nghiệp công nghệ.

So sánh với các thành phố khác như Thượng Hải, Tokyo, Seoul hay Bangkok đều có diện tích đến thời điểm này nhỏ hơn TPHCM, về quy mô dân số chỉ thấp hơn Thượng Hải và xấp xỉ với Tokyo. Tuy nhiên, các đô thị này có quy mô kinh tế khoảng 1.000 tỉ đô la Mỹ. Với quy mô mới của TPHCM, đây là mục tiêu mà Thành phố đang mong muốn hướng tới.

“Khi rà soát lại, với tầm nhìn 2045-2050, TPHCM có đầy đủ tất cả các hoạt động từ công nghiệp, nông nghiệp, dịch vụ đến các ngành công nghệ cao, cũng như hệ sinh thái đô thị phát triển mạnh mẽ từ nội lực trong thời gian qua”, ông Vũ nhận định.

Theo kế hoạch mới, thành phố sẽ tái cấu trúc không gian phát triển, định hình chiến lược phát triển mới tư duy đa cực, tích hợp kết nối, định hướng hình thành ba vùng, ba hành lang, năm trụ cột, một đặc khu.

Mặc dù bức tranh đã thay đổi, các chuyên gia nhìn nhận thành phố vẫn còn nhiều điểm nghẽn về thể chế và chính sách phát triển, thúc đẩy đầu tư. Thống kê cho thấy trong hơn hai năm thực hiện Nghị quyết 98, TPHCM đã triển khai hiệu quả 36/44 cơ chế, nhưng sáu cơ chế còn tiếp tục và hai cơ chế dừng do quy định mới.

Mặt khác, bối cảnh chính sách hiện nay cũng có sự thay đổi đáng kể khi nhiều Nghị quyết trụ cột ra đời, chẳng hạn như “bộ tứ” Nghị quyết của Bộ chính trị về kinh tế tư nhân, khoa học công nghệ, hội nhập quốc tế và đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật.

Do đó, việc sửa đổi Nghị quyết 98 là cần thiết, đặc biệt là sau sáp nhập, nhằm đồng bộ hóa các chính sách chung. Từ đó tạo khung pháp lý cần thiết để TPHCM thực sự phân cấp, phân quyền, chủ động giải quyết điểm nghẽn hiện tại và tận dụng cơ hội từ sáp nhập, hướng đến mục tiêu trở thành “siêu đô thị”.

Sửa cơ chế, đẩy mạnh thu hút nhà đầu tư chiến lược

Một điểm nổi bật trong lần sửa đổi dự thảo Nghị quyết lần này là nhằm mở rộng hàng loạt cơ chế để thu hút các nhà đầu tư chiến lược. So với Nghị quyết hiện hành, bản dự thảo bổ sung 11 nhóm dự án ưu tiên, trải rộng từ hạ tầng giao thông, hạ tầng đô thị, y tế chuyên sâu, du lịch, văn hóa, thể thao, năng lượng sạch, logistics đến môi trường.

Đáng chú ý, bên cạnh Trung tâm tài chính Quốc tế, một điểm mới trong đề xuất lần này là xây dựng khu thương mại tự do TPHCM thực hiện thí điểm các cơ chế, chính sách đặc thù vượt trội, mang tính đột phá nhằm thu hút đầu tư, tài chính, thương mại, dịch vụ chất lượng cao thúc đẩy xuất khẩu, công nghiệp, hoạt động nghiên cứu và phát triển (R&D), thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao.

Dự thảo còn cho phép chính quyền TPHCM tự thẩm định, chấp thuận chủ trương đầu tư và cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư dựa trên một số quy hoạch cụ thể đã được phê duyệt, giúp rút ngắn thời gian xử lý thủ tục, giảm độ trễ chính sách.

Vấn đề thu hút nguồn lực từ cộng đồng doanh nghiệp, nhà đầu tư quốc tế và trong nước cũng được lãnh đạo Chính phủ, lãnh đạo thành phố đặt ra và nhắc nhiều tại Diễn đàn Kinh tế Mùa thu.

Thủ tướng Phạm Minh Chính cũng giao cho TPHCM sớm ban hành kế hoạch hành động chi tiết nhằm thực hiện các cam kết của diễn đàn; tiên phong triển khai mô hình “phòng thí nghiệm” cho kinh tế xanh, tài chính xanh và đô thị thông minh, gắn với việc đưa Trung tâm tài chính quốc tế vào hoạt động.

Nhiều tập đoàn quốc tế nói về cơ hội hợp tác với TPHCM trong thời gian tới, tại Diễn đàn Kinh tế Mùa thu 2025. Ảnh: BTC.

Một điểm tích cực là trong Diễn đàn năm nay, đại diện nhiều doanh nghiệp quốc tế chia sẻ quan điểm về tầm nhìn của TPHCM phù hợp với bối cảnh mới, cũng như tiềm năng hợp tác rất lớn giữa các bên. Hầu như tất cả lĩnh vực đều được nhắc đến, từ công nghệ như AI, sản xuất bán dẫn, khu công nghiệp, hạ tầng số, giao thông xanh, viễn thông, cho đến lĩnh vực giáo dục, đào tạo nguồn nhân lực…

Ghi nhận chung cũng cho thấy nhiều nhà đầu tư nước ngoài không chỉ mong muốn có cơ hội hợp tác sâu rộng hơn, mà các dự án cũng cần được phê duyệt đầu tư nhanh hơn, khung pháp lý rõ ràng và có khả năng huy động vốn. Ngoài ra, cũng liên quan đến vấn đề quy hoạch quỹ đất chiến lược.

Hiện TPHCM đang kêu gọi, thu hút đầu tư 116 dự án, trong đó có 29 dự án trọng điểm, tập trung vào nhiều lĩnh vực như Trung tâm tài chính quốc tế, lĩnh vực công nghệ cao và đổi mới sáng tạo; hạ tầng, logistics và cảng biển; hạ tầng công nghiệp năng lượng; và quy hoạch mạng lưới đường sắt đô thị khu vực trung tâm với 27 tuyến, tổng chiều dài 1.024 km.

D. Nguyễn