Sức mạnh của lá phiếu

Trước hết, lá phiếu đưa lại sự chính danh. Có quyền lực và có sự chính danh là hai chuyện khác nhau. Bất kỳ ai, bất kỳ thế lực nào có sức mạnh đều có quyền lực. Nhưng có quyền lực vẫn có thể không có sự chính danh.

Chính danh vì vậy là nền tảng đạo đức của quyền lực, là phép màu biến quyền lực trở thành một giá trị đáng được mong muốn. Nếu ở nước ta “tất cả quyền lực Nhà nước thuộc về nhân dân” (Hiến pháp năm 2013), thì nắm quyền lực chỉ có thể chính danh khi đó là sự ủy quyền của nhân dân. Nhân dân ủy quyền thông qua lá phiếu bầu cử. Có được đa số phiếu mới có được sự chính danh; đa số phiếu càng cao thì sự chính danh cũng càng cao. Đó chính là sức mạnh của lá phiếu.

Thứ hai, lá phiếu bảo đảm sự dự phần của đông đảo người dân vào đời sống chính trị. Khó có thể phủ nhận là vẫn còn một bộ phận những người dân còn thờ ơ với chính trị. Tuy nhiên, không thờ ơ với chính trị, thì tham gia vào đời sống chính trị cũng không phải dễ dàng. Những hạn chế về điều kiện, về kỹ năng nhiều khi là những hạn chế khách quan. Lá phiếu sẽ giúp tất cả cử tri vượt qua những hạn chế đó.

Cầm lá phiếu trên tay để quyết định vận mệnh chính trị của các ứng cử viên, trong đó có cả các ứng cử viên là những lãnh đạo cao cấp của Đảng và Nhà nước, người dân thực sự tham gia vào đời sống chính trị một cách rất thiết thực và trực tiếp. Vị thế của người dân nhờ lá phiếu sẽ được nâng cao; tinh thần trách nhiệm đối với chế độ nhờ lá phiếu cũng sẽ được củng cố. Đó chính là sức mạnh của lá phiếu.

Thứ ba, lá phiếu tạo ra khuyến khích phục vụ. Muốn trúng cử phải có được phiếu của cử tri, muốn có được phiếu của cử tri phải phụng sự lợi ích của cử tri. Đó là lôgic giản dị của dân chủ. Ở đây lá phiếu tạo ra hiệu ứng kép. Lá phiếu tạo ra khuyến khích phục vụ; khuyến khích phục vụ tạo ra sự chính danh. (Sự chính danh được tạo ra bằng hai cách: Cách thứ nhất là qua bầu cử dân chủ; Cách thứ hai là qua sự phụng sự tận tụy của chính quyền). Đó chính là sức mạnh của lá phiếu.

Thứ tư, lá phiếu tạo ra sự bình đẳng. Bất kể bạn là ai, đã là cử tri, bạn đều có một lá phiếu để bầu Quốc hội (và một lá phiếu để bầu mỗi cấp Hội đồng nhân dân). Và mỗi lá phiếu đều có giá trị ngang nhau. Không thể có chuyện người giàu có hơn sẽ có nhiều phiếu hơn. Không thể có chuyện người có chức tước hơn thì phiếu sẽ có giá trị hơn.

Do mỗi cử tri đều ngang quyền và đều quan trọng như nhau, nên khuyến khích đối với những người trúng cử là phải đối xử công bằng với mọi cử tri. Mọi sự phân biệt đối xử chắc chắn sẽ phải trả giá trong lần bầu cử tiếp theo. Các cử tri bị phân biệt đối xử sẽ bỏ phiếu như thế nào là điều hoàn toàn có thể nhìn thấy trước. Tạo ra sự bình đẳng và khuyến khích đối xử bình đẳng cũng là sức mạnh của lá phiếu.

Cuối cùng, sức mạnh của lá phiếu cũng chính là sức mạnh của cử tri. Sử dụng sức mạnh của lá phiếu để thúc đẩy tiến bộ và trách nhiệm giải trình, cử tri chắc chắn sẽ làm cho thể chế nhà nước của chúng ta trở nên ngày một tốt đẹp hơn. Suy cho cùng một Nhà nước do dân mới có thể vì dân.

TS. Nguyễn Sĩ Dũng-Nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội