Tác động hai chiều từ vụ hủy 9 lô trái phiếu của Tân Hoàng Minh

Mới đây, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã ban hành Quyết định số 181/QĐ-UBCK về việc hủy bỏ 9 đợt chào bán trái phiếu với tổng trị giá 10.030 tỷ đồng của nhóm đơn vị thành viên thuộc Tập đoàn Tân Hoàng Minh, bao gồm công ty TNHH Đầu tư Bất động sản Ngôi Sao Việt (công ty Ngôi Sao Việt), công ty cổ phần Cung điện Mùa Đông (công ty Cung điện Mùa đông), công ty cổ phần đầu tư và dịch vụ khách sạn Soleil (công ty Khách sạn Soleil), với lý do cả 3 đơn vị này đều có hành vi công bố thông tin sai sự thật, che giấu thông tin trong hoạt động phát hành trái phiếu riêng lẻ.

Nhiều doanh nghiệp tên tuổi có liên quan

Theo quyết định này, các tổ chức đăng ký, lưu ký trái phiếu có trách nhiệm dừng chuyển quyền sở hữu các trái phiếu của công ty Ngôi Sao Việt, công ty Cung điện Mùa đông, công ty Khách sạn Soleil trong 9 đợt chào bán trái phiếu từ tháng 7/2021 đến tháng 3/2022.

Phối cảnh dự án Hoàng Hải Complex tại Phú Quốc.

Tuy nhiên, theo công bố trên chuyên trang trái phiếu của Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX), nhóm này mới chỉ công khai về 8 lô trái phiếu với tổng trị giá 8.130 tỷ đồng. Như vậy, vẫn còn một đợt phát hành trái phiếu riêng lẻ khác chưa công bố thông tin với giá trị khoảng 1.900 tỷ đồng.

Trong số các lô đã được công bố, công ty Cung điện Mùa Đông huy động được nguồn vốn lớn nhất với 3 đợt phát hành, tổng giá trị trái phiếu là 450 tỷ đồng cùng lãi suất danh nghĩa 11,5%/năm. Trong đó, tháng 11/2021, doanh nghiệp này huy động 2 đợt thông qua trái phiếu lần lượt là 245 tỷ đồng và 196 tỷ đồng, kỳ hạn 3 năm. Tổ chức tư vấn hồ sơ, đại lý đăng ký, lưu ký và đại diện người sở hữu trái phiếu trong đợt phát hành này là công ty chứng khoán KIS Việt Nam, đơn vị quản lý tài khoản là VietinBank.

Đợt 3 vào tháng 12/2021, doanh nghiệp này huy động 3.230 tỷ đồng trái phiếu với kỳ hạn 4 năm, lãi suất danh nghĩa 11%/năm. Tổ chức tư vấn hồ sơ, đại lý đăng ký, lưu ký là Công ty Cổ phần Chứng khoán Everest, quản lý tài khoản là VietinBank.

Trong khi đó, công ty bất động sản Ngôi Sao Việt (đơn vị trực tiếp tham gia đấu giá và bỏ cọc lô đất tại Thủ Thiêm) thực hiện 2 đợt phát hành trái phiếu trị giá 2.700 tỷ đồng trong tháng 7 và tháng 9/2021.

Cụ thể, vào tháng 7/2021, Ngôi Sao Việt huy động 800 tỷ đồng qua kênh trái phiếu với kỳ hạn 4 năm, lãi suất cố định 12%%/năm. Trong đợt phát hành này, tổ chức tư vấn hồ sơ, đại lý phát hành, đăng ký, lưu ký và quản lý chuyển nhượng trái phiếu là công ty cổ phần chứng khoán Bảo Việt (BVSC). Còn đại lý thanh toán, quản lý tài sản bảo đảm là SHB.

Đến tháng 9/2021, Ngôi Sao Việt tiếp tục phát hành 1.900 tỷ đồng trái phiếu với kỳ hạn 5 năm, lãi suất cố định 11,5%/năm. Đại lý phát hành, lưu ký trái phiếu là công ty cổ phần chứng khoán Agribank (Agriseco), còn ngân hàng quản lý tài khoản, tài sản bảo đảm là VietinBank

Cuối cùng là công ty đầu tư và dịch vụ khách sạn Soleil huy động được 3 lô trái phiếu có trị giá 1.750 tỷ đồng với thời gian phát hành từ 6/7 đến 1/1/2021.

Trong tháng 7/2021, Soleil huy động 800 tỷ đồng trái phiếu với lãi suất danh nghĩa 11,75%/năm, kỳ hạn 2 năm. Đơn vị tư vấn, đại lý đăng ký lưu ký trái phiếu, đại diện người sở hữu trái phiếu là công ty chứng khoán An Bình (ABS). Ngân hàng TMCP Sài Gòn Hà Nội quản lý tài sản bảo đảm và tổ chức quản lý tài khoản.

Tháng 8/2021, Soleil phát hành trái phiếu số lượng 450 tỷ đồng, lãi suất 11,5%/năm, cũng kỳ hạn 2 năm. Đợt cuối cùng vào tháng 11/2021, doanh nghiệp này tiếp tục huy động 500 tỷ đồng trái phiếu kỳ hạn 3 năm lãi suất 11,5%/năm. Trong 2 đợt phát hành này, tổ chức tư vấn hồ sơ, đại lý đăng ký, đại diện người sở hữu trái phiếu của Soleil là Agriseco. Đại lý quản lý tài sản bảo đảm là VietinBank.

Nhìn chung, doanh nghiệp công bố thông tin tương đối đầy đủ trong các đợt phát hành sớm nhưng về sau thì thông tin ngày càng sơ sài. Chẳng hạn, trong đợt phát hành ngày 16/12/2021 của Cung điện Mùa Đông không công khai chi tiết về loại hình trái phiếu, lãi suất, tài sản đảm bảo, mục đích phát hành, cơ cấu nhà đầu tư...

Cũng trong 8 lô trái phiếu đã phát hành của nhóm Tân Hoàng Minh cũng chỉ có 7 lô trình bày về mục đích phát hành, trong đó tập trung rót vào dự án Hoàng Hải Complex tại Phú Quốc.

Về cơ cấu nhà đầu tư mua trái phiếu, tất cả các đợt phát hành của các doanh nghiệp trong nhóm Tân Hoàng Minh được các nhà đầu tư tổ chức mua lại. Cụ thể, trong đợt phát hành tháng 9/2021 của công ty Ngôi Sao Việt, kỳ phát hành tháng 7 và tháng 11 của công ty Soleil đều có 1 tổ chức tín dụng đã tham gia mua trái phiếu; còn lại là các nhà đầu tư tổ chức khác. Hiện chưa rõ lượng trái phiếu do các nhà đầu tư tổ chức mua lại có được phân phối thứ cấp đến các nhà đầu tư cá nhân hay không.

Thêm một điểm đáng lưu ý khác là nhóm Tân Hoàng Minh thường đi vay trái phiếu với lãi suất khá cao. Trong khi lãi suất bình quân của các doanh nghiệp bất động sản phát hành dao động trong khoảng 4.5-13%/năm, thì các đợt này của nhóm Tân Hoàng Minh xoay quanh mức 11,5-12%/năm - mức khá cao so với mặt bằng chung của ngành.

Bảo vệ nhà đầu tư và niềm tin thị trường

Trước việc hủy 9 lô trái phiếu của Tân Hoàng Minh, nhiều nhà đầu tư lo ngại việc này ảnh hưởng đến quyền lợi của họ. Song TS. Lê Xuân Nghĩa, Viện trưởng Viện nghiên cứu và phát triển kinh doanh cho rằng, thị trường trái phiếu doanh nghiệp vẫn sẽ phát triển sau sự cố Tân Hoàng Minh, nhà đầu tư có thể yên tâm, không cần quá lo lắng. Bởi lẽ mục tiêu cao nhất của cơ quan quản lý là phải bảo vệ nhà đầu tư, bảo vệ niềm tin thị trường và đã đàm phán, cân nhắc rất thận trọng trước khi đưa ra quyết định.

Cũng trong thông báo đưa ra mới đây, Tân Hoàng Minh cho biết đang tích cực làm việc với đơn vị tư vấn luật và các bên liên quan để rà soát lại toàn bộ hồ sơ phát hành trái phiếu của 9 đợt phát hành như công bố của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước.

Trường hợp một trong các đợt phát hành này phải hủy bỏ theo yêu cầu của cơ quan quản lý nhà nước, Tập đoàn sẽ làm việc với doanh nghiệp phát hành trái phiếu, cơ quan quản lý nhà nước và các bên liên quan để hoàn trả lại toàn bộ số tiền đã huy động từ khách hàng theo đúng quy định pháp luật. Dự kiến tiến trình xử lý hoàn trả tiền đến khách hàng sẽ được Tân Hoàng Minh thực hiện đối với các hợp đồng đến hạn thanh toán, số tiền đầu tư của khách hàng sẽ được hoàn trả trong thời gian sớm nhất.

Đối với các hợp đồng chưa đến hạn thanh toán, Tập đoàn sẽ khẩn trương phối hợp với cơ quan quản lý nhà nước, làm việc với doanh nghiệp phát hành, ngân hàng quản lý tài sản để xử lý và hoàn trả lại khách hàng theo đúng hướng dẫn, chỉ đạo của các cơ quan chức năng trên tinh thần thiện chí và tuân thủ quy định của pháp luật.

Đánh giá về tác động của vụ việc tới thị trường chứng khoán, ông Huỳnh Minh Tuấn, nhà sáng lập FIDT cho rằng sẽ tạo ra các tác động và ảnh hưởng theo cả hai hướng tiêu cực lẫn tích cực.

Trước hết, do hầu hết các doanh nghiệp bất động sản lớn đang niêm yết trên sàn chứng khoán đều huy động vốn qua kênh trái phiếu nên nhóm bất động sản sẽ bị ảnh hưởng tiêu cực đầu tiên.

Nhóm ngân hàng và công ty chứng khoán có các nghiệp vụ tư vấn phát hành, quản lý tài sản đảm bảo cho các thương vụ phát hành trái phiếu của nhóm Tân Hoàng Minh là nhóm tiếp theo bị tác động.

Về mặt tâm lý nhà đầu tư, thị trường chứng khoán sẽ cần vài phiên để phục hồi lại về điểm cân bằng.

Thống kê cho thấy, tính đến cuối năm 2021, tổng dư nợ trái phiếu doanh nghiệp lưu hành tại Việt Nam là trên 1,15 triệu tỷ đồng, tương đương 16,6% GDP. Trong đó, trái phiếu bất động sản chiếm khoảng 36% tổng giá trị phát hành.

Mặc dù có sự tăng trưởng mạnh mẽ trong những năm gần đây, nhưng quy mô thị trường trái phiếu doanh nghiệp trên GDP của Việt Nam vẫn còn khá thấp nếu so với Thái Lan (25%), hay Malaysia (57%).

“Vì vậy, với việc hủy đợt phát hành trái phiếu của Tân Hoàng Minh sẽ không tạo ra quá nhiều biến động lên thị trường trái phiếu Việt Nam”, ông Tuấn nhận xét.

Về tác động tích cực, ông Tuấn cho rằng, việc hủy các đợt phát hành trái phiếu của Tân Hoàng Minh sẽ giúp các doanh nghiệp đang được niêm yết trên sàn sẽ có thêm lợi thế phát hành trái phiếu; thị trường trái phiếu sẽ phát triển lành mạnh hơn, giảm rủi ro cho nhà đầu tư mua trái phiếu…

Luật sư Hà Huy Phong (Giám đốc Công ty Luật Inteco) cho biết, doanh nghiệp phát hành trái phiếu không tuân thủ quy định về phát hành trái phiếu riêng lẻ tùy theo tính chất và mức độ vi phạm sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính từ 400 triệu đồng đến 1,5 tỷ đồng hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự với mức phạt tù có thể lên đến 5 năm.

Hải Giang