Tại sao ngày càng nhiều người trẻ bị đột quỵ?

Trước đây, đột quỵ thường được xem là bệnh của người cao tuổi. Trong đó, bệnh nhân có độ tuổi trung bình từ 55 trở lên. Tuy nhiên, những năm gần đây, đột quỵ ngày càng trẻ hóa tại Việt Nam, nhiều bệnh viện thậm chí tiếp nhận những trường hợp bị đột quỵ khi mới 18, 20 tuổi.

Phó giáo sư, tiến sĩ Mai Duy Tôn, Giám đốc Trung tâm Đột quỵ, Bệnh viện Bạch Mai, cho biết chỉ sau 20 ngày đi vào hoạt động, đơn vị này đã tiếp nhận 750 ca bệnh đột quỵ. Trong số đó, 60 người có độ tuổi từ 18 đến 44, chiếm tỷ lệ xấp xỉ 10%. Điều đáng tiếc cho những ca đột quỵ ở người trẻ là đến viện muộn. Kết quả, họ mất đi cơ hội vàng để phục hồi và để lại những hệ lụy đáng tiếc.

"Bệnh nhân trẻ chiếm gần 10% là con số không nhỏ và có xu hướng ngày càng gia tăng. Điều đáng nói, phần lớn bệnh nhân nhập viện muộn và mất đi cơ hội hồi phục trong giờ vàng. Lý do của việc đến cơ sở y tế muộn là chủ quan, không nhận diện rõ các dấu hiệu điển hình của đột quỵ. Hơn thế, họ không nghĩ là đột quỵ có thể xảy ra ở người trẻ tuổi", Phó giáo sư Mai Duy Tôn chia sẻ.

Theo vị chuyên gia này, nhiều yếu tố liên quan đột quỵ như bệnh tăng huyết áp, đái tháo đường, béo phì, mỡ máu, hút thuốc, lối sống ít vận động, không lành mạnh, làm việc căng thẳng,…

Số liệu của Hội Tim mạch Việt Nam cho thấy cứ 4 người từ 25 đến 49 tuổi thì có một trường hợp tăng huyết áp. Đây là nguyên nhân chính gây nên đột quỵ ở người trẻ. Ngoài ra, bệnh nhân đột quỵ trẻ còn liên quan yếu tố di truyền, có bất thường về mạch máu, tình trạng đông máu, dẫn đến nguy cơ vỡ hoặc tắc mạch máu gia tăng.

Nam giới bị đột quỵ cao gấp 4 lần phụ nữ

Đột quỵ (hay tai biến mạch máu não) xảy ra khi việc cung cấp máu lên não bị ngưng đột ngột, khiến vùng não đó bị thiếu oxy và chất dinh dưỡng. Chỉ cần vài phút, các tế bào não sẽ bắt đầu chết đi, cơ thể người bệnh dần mất các chức năng được tế bào não đó điều khiển. Tai biến mạch máu não thường xảy ra đột ngột và ít khi có triệu chứng báo trước, bệnh nhân có thể tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời.

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC), 2 nguyên nhân chính dẫn đến đột quỵ là thiếu máu cục bộ và xuất huyết. Trong đó, thiếu máu cục bộ là nguyên do của 85% các trường hợp. Đây là trường hợp xảy ra khi các cục máu đông gây tắc động mạch, gián đoạn quá trình đưa máu lên não. Nó xảy ra khi chất béo lắng đọng trong động mạch vỡ ra và di chuyển đến não hoặc lưu lượng máu kém do nhịp tim không đều, tạo thành các cục máu đông.

Đột quỵ là nguyên nhân gây tử vong thứ 3 trên thế giới. Ảnh: Freepik.

Tổ chức Y tế Thế giới thống kê đột quỵ là nguyên nhân gây tử vong đứng hàng thứ 3 sau bệnh lý tim mạch và ung thư. Số liệu từ Sở Y tế TP.HCM, 20 năm qua, tỷ suất đột quỵ ở Việt Nam tăng đáng kể từ 213,58/100.000 người/năm (1990) lên đến 254,78/100.000 người/năm (2010).

Mỗi năm, Việt Nam có hơn 200.000 ca đột quỵ mới mắc, 11.000 người tử vong. Năm 2017, trong tọa đàm “Đột quỵ: Có thể phòng ngừa?”, diễn ra tại TP.HCM, bác sĩ Nguyễn Huy Thắng, Phó chủ tịch Hội đột quỵ Việt Nam, tiết lộ tỷ lệ tử vong của người Việt Nam khi mắc đột quỵ là hơn 30%. 70% người "thoát khỏi cửa tử" sau cơn đột quỵ phải sống chung với các di chứng về thần kinh và vận động.

Bác sĩ Phạm Văn Cường, Trung tâm Đột quỵ não, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, Hà Nội, cho biết tại Việt Nam, tỷ lệ người trẻ mắc đột quỵ tăng trung bình 2% một năm. Trong đó, số lượng nam giới bị đột quỵ não cao gấp 4 lần so với phụ nữ. Thậm chí, trong năm nay, cơ sở y tế này đã ghi nhận và điều trị trường hợp nhỏ tuổi nhất là 12, nhiều trường hợp khác trong độ tuổi thanh thiếu niên bị đột quỵ não.

Dấu hiệu bệnh

Theo bác sĩ Cường, nguyên nhân khiến người trẻ tuổi tại Việt Nam bị đột quỵ ngày càng nhiều là: Bệnh lý dị dạng mạch máu não; hút thuốc lá; rối loạn chuyển hóa mỡ máu; béo phì và lười vận động; tiểu đường, tăng huyết áp; uống rượu bia.

Từ các nguyên nhân trên, đột quỵ ở người trẻ có thể được đẩy lùi nhờ thói quen sinh hoạt lành mạnh như tập thể dục, hạn chế đồ ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵn, không uống rượu bia, hút thuốc lá.

Ngoài ra, người trẻ không nên chủ quan, cho rằng đột quỵ chỉ xảy ra ở người cao tuổi mà bỏ qua việc thăm khám sớm tại các cơ sở y tế khi có biểu hiện của bệnh (yếu liệt tay chân, méo miệng, nói khó).

Chúng ta có thể kiểm tra người bị đột quỵ qua nguyên tắc F.A.S.T. Ảnh: Freepik.

Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC) cảnh báo chúng ta có thể nhận biết người bị tai biến mạch máu não thông qua nguyên tắc F.A.S.T.

Khuôn mặt (Face): Miệng của người bị đột quỵ thường lệch sang một bên, nếp nhăn mũi - má mờ, mắt sụp. Nhiều trường hợp bị liệt cơ mặt, không thể cười, méo miệng. Do đó, bạn nên yêu cầu người đó mỉm cười để kiểm tra.

Cánh tay (Arm): Yêu cầu người đó giơ cả hai cánh tay lên cao. Người bị đột quỵ thường không thể nhấc cả hai tay lên do yếu, liệt cơ tay.

Lời nói (Speech): Biểu hiện thứ 3 của người bị đột quỵ đó là rối loạn ngôn ngữ, nói khó, nói lắp. Người nhà nên kiểm tra bằng cách yêu cầu bệnh nhân lặp lại một cụm từ đơn giản.

Thời điểm (Time): Khi gặp những triệu chứng trên, cần gọi cấp cứu ngay. Người bệnh cần ghi nhớ thời điểm phát bệnh để thông báo với nhân viên y tế.

NHS Trust lưu ý nếu bạn gặp một trong các triệu chứng trên, tuyệt đối không tự lái xe đến bệnh viện hoặc để người khác chở. Bệnh nhân cần được gọi hỗ trợ y tế và sơ - cấp cứu theo chỉ dẫn của bác sĩ.

Thiên Nhan