Tại sao Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump muốn mua vùng đất Greenland?

Người dân cho chó ăn thịt hải cẩu ở Qaanaaq, Greenland. (Nguồn: The Washington Post)

Kể từ nhiệm kỳ đầu tiên của mình, Tổng thống đắc cử Donald Trump đã luôn khẳng định rằng Mỹ nên mua Greenland, điều này đã khiến các trợ lý của ông bối rối khi được yêu cầu tìm hiểu về vấn đề này, bất chấp những lời phủ nhận liên tục của các quan chức cấp cao ở Greenland và Đan Mạch, cho rằng hòn đảo này là một lãnh thổ tự trị, không phải để bán dù với bất kỳ giá nào.

Giờ đây, khi chuẩn bị nhậm chức Tổng thống Mỹ, ông Trump đã quay trở lại với ý tưởng này.

Trên Truth Social, nền tảng truyền thông xã hội của mình vào cuối tuần qua, cùng với việc tuyên bố lựa chọn nhân sự cho vị trí đại sứ tại Đan Mạch, ông Trump viết: "Vì mục đích An ninh Quốc gia và Tự do trên toàn Thế giới, Mỹ cảm thấy rằng quyền sở hữu và kiểm soát Greenland là điều hoàn toàn cần thiết".

Kenneth Howery, người mới được công bố bổ nhiệm làm đại sứ Mỹ tại Đan Mạch, cũng là đồng sáng lập của PayPal.

Hòn đảo Bắc Cực Greendland có diện tích lớn gấp khoảng ba lần Texas, với dân số khoảng 57.000 người. Hòn đảo này nằm trên lục địa Bắc Mỹ, về phía đông bắc của Canada, nhưng trên thực tế lại là một phần của châu Âu và là lãnh thổ tự trị của Đan Mạch, quốc gia đã cai trị hòn đảo trong hơn 200 năm và vẫn duy trì một số quyền kiểm soát thông qua chính sách đối ngoại của mình.

Thủ tướng Greenland, Múte Egede, đã nhắc lại những tuyên bố trước đây của các nhà lãnh đạo Greenland đối với những lời đề nghị từ Trump trong nhiệm kỳ Tổng thống Mỹ đầu tiên: "Greenland không phải để bán và sẽ không bao giờ để bán".

Tại sao Trump lại muốn có Greenland?

Ông Trump nói rằng việc sở hữu hòn đảo này là mục tiêu an ninh quốc gia của Mỹ. Quân đội Mỹ có một căn cứ trên đảo - Căn cứ Không gian Pituffik, một địa điểm chiến lược cho các nhiệm vụ phòng thủ tên lửa và giám sát không gian. Căn cứ này được xây dựng vào những năm đầu của giai đoạn Chiến tranh Lạnh.

Với diện tích hơn 800.000 dặm vuông, Greenland rất lớn và giàu tài nguyên thiên nhiên bao gồm dầu mỏ và khoáng sản đất hiếm như neodymium và dysprosium, các nguyên liệu mà theo Hội Hóa học Hoàng gia, vốn phân bố chủ yếu ở Trung Quốc và Nga.

Ý tưởng mua vùng lãnh thổ này của Donald Trump trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông đã được Thượng nghị sỹ Tom Cotton (R-Arkansas) hưởng ứng. Ông Tom từng viết một bài xã luận trên tờ New York Times vào năm 2019 về những lợi ích chiến lược của việc mua Greenland, viện dẫn những nỗ lực năm 2016 của Trung Quốc nhằm mua một căn cứ hải quân cũ của Mỹ tại đó và xây dựng sân bay trên hòn đảo này.

Ai sở hữu Greenland?

Greenland là một phần của Đan Mạch, quốc gia cũng duy trì Quần đảo Faroe ở phía bắc Đại Tây Dương như một lãnh thổ tự trị. Theo website của chính phủ Đan Mạch, hòn đảo này do Đan Mạch cai trị từ đầu thế kỷ 18 cho đến năm 1979 và hiện Greenland chủ yếu là tự quản, ít nhất là đối với các vấn đề địa phương.

Greenland đã thông qua Đạo luật Tự quản vào năm 2009, cho phép tự quản nhiều hơn, nhưng để lại quyền kiểm soát các vấn đề quốc phòng và chính sách đối ngoại cho Đan Mạch.

Martin Lidegaard, cựu Bộ trưởng ngoại giao Đan Mạch, và sau đó là Chủ tịch Ủy ban Chính sách đối ngoại của Quốc hội Đan Mạch, đã nói với tờ The Washington Post vào năm 2019 rằng "Người dân Greenland có quyền riêng của họ".

Người Greenland là công dân Đan Mạch và có hai đại diện trong Quốc hội Đan Mạch. Người dân bản địa Greenland chiếm đa số trong cơ cấu dân số của hòn đảo.

Liệu Greenland có bị bán?

Greenland không phải để bán, và các quan chức của Greenland hay Đan Mạch cũng chưa hề đề cập đến khả năng bán vùng đất này.

Mỹ đã từng tìm cách mua Greenland chưa?

Câu trả lời là có. Chính quyền của Tổng thống Andrew Johnson đã ủy quyền đưa ra một báo cáo vào những năm 1860, trong đó phát hiện ra rằng tài nguyên thiên nhiên của Greenland có thể biến nơi này thành một khoản đầu tư chiến lược, nhưng ý tưởng này không được ủng hộ.

Ngay sau khi Thế chiến II kết thúc, Chính quyền Tổng thống Harry S. Truman đã đưa ra lời đề nghị trị giá 100 triệu USD cho hòn đảo

Ý tưởng mở rộng Mỹ bằng cách mua đất không phải là mới. Năm 1803, nước này đã mua 530 triệu mẫu Anh đất từ Pháp với giá 15 triệu đô la, thương vụ được biết đến với cái tên Giao dịch mua Louisiana.

Gần 65 năm sau, Mỹ đã mua Alaska từ Nga với giá 7,2 triệu USD sau các cuộc đàm phán do Bộ trưởng Ngoại giao William Seward dẫn đầu. Trong nhiều năm, những người hoài nghi gọi vụ mua bán này là "Sự điên rồ của Seward", tuy nhiên việc phát hiện ra các mỏ vàng ở Alaska nhiều thập kỷ sau đó đã đảo ngược những quan điểm trên.

Nếu được bán, Greenland đáng giá bao nhiêu tiền?

Trong một phép tính giả thiết, The Post ước tính vào năm 2019 rằng việc mua Greenland có thể tốn tới 1,7 nghìn tỷ USD, xét đến các ngành công nghiệp và tài nguyên thiên nhiên của hòn đảo này.

Tất nhiên, Greenland chẳng có giá nào cả nếu vùng đất lạnh giá này không được bán./.

(TTXVN/Vietnam+)