'Tái sinh' sơn mài: Bước ngoặt nghệ thuật của Hùng Rô

Trong lịch sử mỹ thuật Việt Nam, sơn mài không chỉ là một chất liệu mà còn là một biểu tượng văn hóa. Nó gắn với truyền thống thủ công tinh xảo, với sự kiên nhẫn và độ bền bỉ của nghệ nhân.

Vào thế kỷ 20, sơn mài từng làm nên tên tuổi cho một thế hệ họa sĩ lớn, góp phần đưa nghệ thuật Việt ra thế giới. Nhưng trong bối cảnh đương đại, khi sơn dầu, acrylic hay nghệ thuật kỹ thuật số chiếm ưu thế, sơn mài dường như ít được chọn lựa hơn bởi sự công phu và khắt khe của nó.

Họa sĩ Hùng Rô tại phòng trưng bày - Ảnh: Tiểu Vũ

Chính trong bối cảnh ấy, quyết định của Hùng Rô quay trở lại với sơn mài mang ý nghĩa như một hành động dấn thân và khẳng định bản sắc. Anh không chỉ muốn sáng tạo cho riêng mình, mà còn mong khơi lại tình yêu đối với dòng tranh truyền thống của dân tộc.

Tựa như cái tên Tái sinh, triển lãm lần này chính là lời khẳng định rằng sơn mài vẫn có thể tồn tại và thăng hoa trong ngôn ngữ nghệ thuật hôm nay.

Triển lãm trưng bày 19 bức tranh, tập trung vào hai chủ đề quen thuộc nhưng đầy sức gợi là thiên nhiên và tôn giáo. Dưới nét vẽ trừu tượng, hoa sen hiện lên không chỉ như một loài hoa, mà còn như biểu tượng cho sự thanh khiết, an trú và gợi mở chiều sâu tâm linh.

Hình tượng Đức Phật trong tranh cũng không nhằm minh họa, mà trở thành cánh cửa dẫn vào một thế giới thiền định, nơi con người tìm thấy sự lặng yên trong tâm hồn. Điểm nhấn đặc biệt là bức Phượng hoàng lửa.

Trong văn hóa phương Đông, phượng hoàng tượng trưng cho sự hồi sinh, cho vòng luân hồi của hủy diệt và tái tạo. Với Hùng Rô, tác phẩm này vừa mang tính biểu tượng vừa là tự sự cá nhân: Thiêu cháy bản thân, vượt qua gian khó, để tái sinh trong diện mạo mới. Nó như một tuyên ngôn cho hành trình sáng tác của anh – một hành trình nhiều thử thách, nhiều đớn đau nhưng cũng đầy quyết liệt để khẳng định dấu ấn riêng.

Không gian triển lãm của Hùng Rô - Ảnh: Tiểu Vũ

Hùng Rô tên thật Nguyễn Mạnh Hùng, sinh năm 1984 tại Phú Thọ, Hùng Rô đến với hội họa trong điều kiện không mấy thuận lợi. Gia đình không ủng hộ, con đường nghệ thuật lắm chông gai, nhưng anh đã chọn cách đi đến cùng.

Sau khi tốt nghiệp Trường Đại học Sư phạm Nghệ thuật Trung ương năm 2008 và Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam năm 2012, Hùng Rô bước vào nghề với tâm thế của một kẻ tự lập, phải tự tạo dựng con đường đi riêng.

Những triển lãm cá nhân trước đây như Nghiêng đêm (2017), Thiên nhiên – Câu chuyện tình yêu (2023) hay Xuân hạ tương duyên (2025) đã lần lượt đánh dấu các chặng đường tìm kiếm ngôn ngữ hội họa.

Năm 2023, anh được thương hiệu Jonnie Walker Blue Label chọn hợp tác trong dự án Made of Depth, đưa tác phẩm hội họa Việt Nam lên phiên bản giới hạn toàn cầu, một dấu mốc cho thấy nghệ thuật cá nhân của anh đã chạm đến sự công nhận rộng rãi.

Video chia sẻ của họa sĩ Hùng Rô với Tạp chí Một Thế Giới.

Ở mỗi giai đoạn, Hùng Rô luôn có xu hướng thử nghiệm, không lặp lại chính mình. Nếu trước đây anh thiên về sơn dầu và acrylic, thì nay anh chọn sơn mài như một cách vừa trở về vừa bước tới.

Về với truyền thống, nhưng đồng thời cũng mở ra cánh cửa cho ngôn ngữ đương đại. Anh chia sẻ rằng sơn mài không chỉ là chất liệu, mà còn là thử thách về sự kiên nhẫn, sự tỉ mỉ và khả năng lắng nghe.

Khác với những chất liệu hiện đại có thể cho kết quả nhanh chóng, sơn mài đòi hỏi một quy trình kéo dài, nhiều lớp, nhiều công đoạn. Mỗi bức tranh là một cuộc đối thoại bền bỉ giữa họa sĩ và chính mình.

Với anh, đó không chỉ là tác phẩm nghệ thuật, mà còn là kết quả của sự bay bổng trong thế giới nội tâm đầy màu sắc, của sự chìm đắm trong cảm hứng bất tận. Chính vì thế, xem tranh của Hùng Rô không chỉ là một trải nghiệm thị giác, mà còn là một hành trình đi sâu vào thế giới bên trong của nghệ sĩ.

012. Tái sinh 200x100

Tác phẩm của Hùng Rô

001. Bốn Mùa Đi Qua 60x120_01

001. Bốn Mùa Đi Qua 60x120_02

001. Bốn Mùa Đi Qua 60x120_03

001. Bốn Mùa Đi Qua 60x120_04

002. Hương Bạch liên 120x120

004. Giai điệu mùa hè 200x100

005. Hương đêm 200x100

006. Giai điệu thiên nhiên 145x105

007. Giai điệu thiên nhiên 80x120

008. Buổi sớm mùa xuân 200x100

009. Mùa xốn xang 200x100

010. Bóng Phật_100x150_01

010. Bóng Phật_100x150_02

010. Bóng Phật_100x150_04

011. Khúc luân vũ 200x100

012. Tái sinh 200x100

013. Tái sinh 100x150

Trong mỹ thuật Việt Nam hiện nay, không ít nghệ sĩ trẻ chọn tiếp cận với các hình thức nghệ thuật quốc tế, đôi khi bỏ quên những giá trị truyền thống.

Hùng Rô, với Tái sinh, lại chọn thái độ khác: Bảo tồn bằng cách làm mới. Anh không chỉ khôi phục những gì xưa cũ, mà còn thổi vào đó hơi thở của thời đại.

Nhờ vậy, tranh sơn mài không còn bị giới hạn trong phạm vi truyền thống, mà trở thành phương tiện để nói về những vấn đề rộng lớn hơn: Sự hiện hữu của con người, sự hòa hợp với thiên nhiên, sự tìm kiếm thanh thản trong đời sống hiện đại.

Tái sinh không chỉ là tên triển lãm, mà còn là một thông điệp: Nghệ thuật chỉ có thể sống còn khi được tái sinh trong tâm thức của những nghệ sĩ hôm nay.

Họa sĩ Hùng Rô trong xưởng vẽ

Nhìn vào 19 tác phẩm của Hùng Rô, có thể nhận ra sự kiên định của một nghệ sĩ muốn biến hội họa thành một phép thiền. Mỗi lớp sơn, mỗi đường nét đều như một hơi thở chậm rãi, một bước đi thong dong. Người xem bước vào không gian tranh cũng như bước vào một cõi tĩnh lặng, nơi sự ồn ào của phố thị tạm lùi lại, để còn lại là những suy tưởng, những câu hỏi về sự sống, về niềm tin và sự tái sinh.

Triển lãm Tái sinh của họa sĩ Hùng Rô khai mạc ngày 9.9 tại B Space Art Gallery (54 đường C1, phường Tân Bình, TP HCM). Không gian mở cửa cho công chúng từ 11.9 đến 30.10.

Tiểu Vũ