Tài trợ chuỗi cung ứng là mô hình phù hợp cho IFC Việt Nam?

Thị trường tài trợ thương mại toàn cầu đang chứng kiến một cuộc dịch chuyển lớn từ mô hình truyền thống dựa trên thư tín dụng (Letter of Credit - L/C) sang mô hình Thanh toán Ghi sổ (Open Account). Sự dịch chuyển này làm tăng nhu cầu về các giải pháp vốn lưu động linh hoạt, trong đó có mô hình SCF.

SCF phù hợp với doanh nghiệp vừa và nhỏ

Tại buổi tọa đàm về IFC diễn ra sáng nay (6-11) tại Đà Nẵng, ông Lin Hui, Giám đốc Khu vực Châu Á của FCI (tổ chức quốc tế hoạt động trong lĩnh vực tài trợ khoản phải thu và SCF) nhận định rằng, tài trợ truyền thống dựa trên chứng từ chỉ còn khoảng 20% tổng lượng tài trợ. Trong khi đó, tỷ trọng của SCF, dựa trên khoản phải thu và công nghệ, dự kiến sẽ đạt 80% trong tương lai.

Một góc TP. Đà Nẵng - nơi sẽ hình thành trung tâm tài chính quốc tế. Ảnh: TL

“SCF là một giải pháp tài chính dựa trên tài sản giúp các nhà cung cấp, chủ yếu là doanh nghiệp vừa và nhỏ, nhận được tiền mặt ngay lập tức bằng cách chuyển nhượng khoản phải thu (hóa đơn) của họ cho một tổ chức tài chính”, ông Lin Hui cho biết.

Ông giải thích thêm cơ chế hoạt động của SCF dựa trên sự tham gia của một hệ sinh thái chặt chẽ. Người mua là doanh nghiệp lớn, có uy tín tín dụng cao, họ là người tạo ra “sức mạnh tín dụng" cho toàn chuỗi. Người bán (chủ yếu doanh nghiệp vừa và nhỏ) là người cần vốn lưu động. Trong khi đó, tổ chức tài chính, bao gồm ngân hàng hoặc tổ chức tài chính phi ngân hàng, là bên cung cấp vốn. Cuối cùng, nền tảng kỹ thuật số đóng vai trò cầu nối, xác minh dữ liệu và kiểm soát tài sản.

Về bản chất, theo vị chuyên gia này, người bán cung cấp hàng cho người Mua (theo điều khoản ghi sổ), sau đó chuyển nhượng hóa đơn đó cho tổ chức tài chính qua nền tảng số. Tổ chức tài chính sẽ ứng trước một phần tiền, và khi hóa đơn đáo hạn, người mua sẽ thanh toán trực tiếp cho tổ chức tài chính.

Giải pháp này cho phép các doanh nghiệp vừa và nhỏ tận dụng xếp hạng tín dụng tốt của người mua lớn để huy động vốn, thay vì chỉ dựa vào tài sản thế chấp cứng truyền thống.

Tuy nhiên, thách thức lớn nhất của SCF không nằm ở vốn mà là ở cơ sở hạ tầng pháp lý hiệu quả. Ông Jinchang Lai, chuyên gia đến từ Tổ chức tài chính quốc tế thuộc Ngân hàng thế giới, phân tích, việc xây dựng SCF đòi hỏi phải đảm bảo quyền của nhà tài trợ vốn được bảo vệ ngay cả khi bên vay phá sản. Điều này tạo niềm tin cho các tổ chức tài chính quốc tế.

Để thu hút dòng vốn SCF xuyên biên giới, theo ông Lai, hệ thống pháp lý quốc gia cần tiệm cận với các chuẩn mực như quy định của Ủy ban Liên Hợp Quốc về Luật Thương mại Quốc tế (United Nations Commission on International Trade Law – UNCITRAL) về giao dịch bảo đảm. Quy định này yêu cầu sự thống nhất trong khái niệm lợi ích bảo đảm và cho phép tài sản bảo đảm là tài sản hình thành trong tương lai và khoản phải thu luân chuyển. Đặc biệt, các quốc gia cần có một cơ quan đăng ký công khai cho phép các tổ chức tài chính đăng ký thông báo về quyền bảo đảm một cách dễ dàng và công khai, giúp xác định tính hiệu lực và thứ tự ưu tiên của khoản nợ.

Hướng đi chiến lược cho IFC Việt Nam

Từ những phân tích trên, các chuyên gia cho rằng, thay vì cố gắng trở thành một trung tâm tài chính đa năng ngay lập tức, TPHCM và Đà Nẵng nên chọn một lĩnh vực “ngách” chiến lược cho IFC của mình. Đó là mô hình SCF, kết hợp với xu hướng tài chính xanh. Chiến lược này tận dụng lợi thế Việt Nam là mắt xích “Trung Quốc + 1” trong chuỗi cung ứng toàn cầu, mà theo ông Lin Hui, tạo ra nhu cầu vốn lưu động khổng lồ, ước tính khoảng 30 tỉ đô la tài trợ có bảo đảm mỗi năm.

Ông Lin Hui ủng hộ Đà Nẵng nên tạo ra một khuôn khổ thử nghiệm có kiểm soát (Sandbox) để thí điểm các quy định pháp lý đặc thù và các giao dịch SCF dựa trên Fintech, tập trung vào lĩnh vực tài trợ Xanh. SCF xanh là cơ chế tài trợ thưởng cho các nhà cung cấp có hiệu suất ESG cao bằng các ưu đãi về lãi suất hoặc phí, tạo động lực tài chính để chuyển đổi chuỗi cung ứng. Việc này không chỉ giúp Việt Nam thu hút các nguồn vốn đầu tư xanh từ quốc tế mà còn hỗ trợ doanh nghiệp đáp ứng các yêu cầu xuất khẩu ngày càng khắt khe.

Một góc Cần Giờ - "lá phổi xanh" của TPHCM. Ảnh: Lê Vũ

Và theo các chuyên gia, trong khi IFC Đà Nẵng tập trung vào mô hình SCF xanh cho lĩnh vực dịch vụ, sản xuất và xuất khẩu, thì IFC TPHCM có thể khai thác mô hình tài chính xanh ở quy mô rộng hơn, phù hợp với vai trò là trung tâm kinh tế đa ngành.

Thành phố có thể tập trung vào phát hành trái phiếu xanh/xã hội quy mô lớn; tài trợ dự án hạ tầng xanh và phát triển các dịch vụ tư vấn ESG cho các công ty niêm yết và FDI. Bằng cách định hướng này, cả hai IFC sẽ bổ sung cho nhau, tạo nên một hệ sinh thái tài chính bền vững và chuyên biệt, dặc biệt dành cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ, chiếm 97-98% trong số 800.000 doanh nghiệp tại Việt Nam.

Nhân Tâm