Tám điểm 'mờ' cần được cấp phúc thẩm soi xét

Mua bán "bí mật", giá rẻ bất ngờ?

Theo hồ sơ ông Diệp Thanh Tùng khởi kiện, được TAND H.Bình Chánh thụ lý ngày 17/7/2020. Nguyên đơn đột ngột qua đời ngày 18/12/2020, bà Lê Thị Tuyết Vân trở thành người kế thừa quyền lợi và nghĩa vụ của ông Tùng, cũng là "người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan" trong vụ án.

Tại đơn khởi kiện và quá trình tố tụng, nguyên đơn trình bày: Nhà đất số A11/270E (ấp 1 xã Tân Nhựt, H.Bình Chánh) của vợ chồng ông Tùng - bà Vân, theo giấy chứng nhận (GCN) số CH04046 ngày 18/9/2014 do UBND H.Bình Chánh cấp. Theo đó, khu đất diện tích 2.881m2 (đất ở 765,6m2; đất trồng cây lâu năm 2.115,4m2), trên có căn nhà cấp 3, diện tích sàn 418,4m2.

Tài sản bảo đảm đang được cho thuê

Ngày 06/10/2015, ông bà Tùng - Vân ký hợp đồng (HĐ) thế chấp nhà đất trên để bảo lãnh cho Công ty TNHH băng keo Diệp Lê vay vốn tại Ngân hàng TMCP Nam Á (NH Nam Á) theo HĐ tín dụng số 0240 ngày 28/9/2015. Ngày 13/10/2016, các bên ký HĐ sửa đổi, bổ sung HĐ thế chấp tại NH Nam Á - chi nhánh Hàm Nghi. Quá trình vay vốn, Công ty Diệp Lê trả lãi và gốc đúng hạn. Cuối năm 2017, Công ty làm ăn thua lỗ, còn thiếu phần nợ gốc số tiền 2,8 tỷ đồng.

Trong lúc chưa thỏa thuận được với ông bà Tùng - Vân về khoản lãi suất, NH Nam Á đã cấu kết với Công ty Đấu giá hợp danh Thành Công Toàn Cầu (Công ty TCTC) "bí mật" bán đấu giá (BĐG) với giá bán rẻ mạt ngay trong giai đoạn cả nước, nhất là TPHCM đang gồng mình chống dịch Covid-19, thực hiện cách ly xã hội nghiêm ngặt theo Chỉ thị 15, 16/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ ban hành ngày 27 và 31/3/2020.

Nguyên đơn xác định: không nhận được bất kỳ thông báo việc xử lý tài sản thế chấp. Cho đến khi Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai (VPĐKĐĐ) H.Bình Chánh gửi giấy mời ngày 27/5/2020, ông Tùng mới biết tài sản đã bị NH Nam Á và Công ty TCTC bán cho ông Hồ Văn Quang với giá 4,118 tỷ đồng, trong khi giá khởi điểm là 4,567 tỷ đồng, còn giá thị trường cao hơn nhiều. HĐ mua bán tài sản số 003699 (HĐ số 003699) được Văn phòng công chứng Nguyễn Minh Tấn công chứng ngày 18/5/2020.

Nguyên đơn cho rằng, NH Nam Á thông đồng Công ty TCTC bán đấu giá tài sản nhưng không thông báo cho chủ tài sản biết là trái quy định pháp luật, xâm phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp của vợ chồng ông Tùng. Do đó, nguyên đơn yêu cầu Tòa án tuyên HĐ số 003699 vô hiệu do vi phạm điều cấm của pháp luật; hủy kết quả đấu BĐG ngày 07/5/2020 được tổ chức tại số 152 Bùi Đình Túy, P12, Q.Bình Thạnh.

Ngày 07/7/2023, bà Vân có đơn yêu cầu giải quyết hậu quả của HĐ vô hiệu.

Một góc nhà đất của ông Tùng - bà Vân làm tài sản bảo đảm cho khoản vay

Đấu giá "tay đôi" mùa Covid-19?

Bị đơn thứ nhất là NH Nam Á, trình bày: Công ty Diệp Lê vi phạm nghĩa vụ thanh toán. NH tạo điều kiện để công ty trả nợ, khách hàng hứa hẹn nhưng không thực hiện. Tại buổi làm việc ngày 29/10/2019, khách hàng cam kết đến ngày 30/11/2019 tất toán khoản vay. Căn cứ thỏa thuận tại HĐ thế chấp, Nam Á đã thu giữ và xử lý tài sản bảo đảm, có thông báo cho ông bà Tùng - Vân ngày 09/12/2019. Sau đó, NH tiếp tục mời hai người này làm việc, cụ thể là ngày 10/02/2020, khách hàng cam kết đến ngày 10/3/2020 tất toán khoản vay.

Ngày 26/02/2020, NH Nam Á ký HĐ với Công ty CP thẩm định giá VTC để "thẩm định giá” tài sản. Ba ngày sau, Công ty VTC bàn giao chứng thư, xác định tài sản có giá trị 4,567 tỷ đồng.

NH Nam Á đã đưa tài sản ra BĐG. Ngày 31/3/2020, Công ty TCTC thông báo không có người đăng ký mua tài sản. Ngày 03/4/2020, NH Nam Á đề nghị tiếp tục đưa tài sản ra BĐG với giá khởi điểm 4,11 tỷ đồng (giảm 10%). Ngày 07/5/2020, tài sản được BĐG thành với giá 4,118 tỷ đồng cho ông Hồ Văn Quang. Ngày 18/5/2020, NH ký HĐ số 003699 với ông Quang sau khi ông này nộp đủ tiền. Ngày 29/5/2020, NH bàn giao tài sản BĐG cho ông Quang.

Số tiền BĐG được trả cho khoản sau: NH Nam Á thu 3,864 tỷ đồng nợ (gồm 2,8 tỷ nợ gốc; 68,79 triệu lãi "trong hạn" và 995,53 triệu lãi "quá hạn"); chi ra hơn 204,48 triệu đồng (chi phí thẩm định giá 15 triệu; chi phí BĐG 33,83 triệu; tiền bảo vệ 66,29 triệu; lập vi bằng 7 triệu; thuế thu nhập cá nhân 82,36 triệu). Hơn 50,18 triệu đồng còn dư hiện đang được phong tỏa tại tài khoản của NH Nam Á.

Bị đơn thứ hai là Công ty TCTC (đã đổi tên thành Công ty Đấu giá hợp danh Cao Nguyên) trình bày: Ngày 06/3/2020, NH Nam Á và Công ty TCTC ký HĐ dịch vụ BĐG tài sản. Công ty đã đăng thông báo trên báo ngày 11 và 16/3/2020. Hết hạn ngày 30/3/2020 nhưng không có người đăng ký mua, Công ty cùng NH Nam Á ký tiếp HĐ ngày 06/4/2020, hạ giá khởi điểm còn 4,11 tỷ đồng; đồng thời đăng thông báo trên báo ngày 09/4 và 14/4/2020.

Đến ngày 04/5/2020, có hai khách hàng (ông Quang và ông Phan Lê Hùng Sơn) đăng ký. Cuộc BĐG diễn ra tại trụ sở Công ty TCTC ngày 07/5/2020, ông Quang là người trúng đấu giá.

Biên bản BĐG "tay đôi" ngày 07/5/2020

Khi viện đề nghị tạm ngưng phiên tòa

Thụ lý ngày 17/7/2020, nhưng gần 3 năm rưỡi sau, TAND H.Bình Chánh mới mở phiên tòa sơ thẩm ngày 10/01/2024. HĐXX do Thẩm phán Nguyễn Thị Ngọc Châu ngồi ghế chủ tọa cùng hai nữ Hội thẩm Phan Thị Dòn và Nguyễn Thị Ngọc Hạnh, tuyên Bản án số 22/2024/DS-ST (Bản án số 22) ngày 16/01/2024: Bác yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn và người kế thừa quyền, nghĩa vụ tố tụng của nguyên đơn; bác yêu cầu độc lập của Công ty Diệp Lê về việc công ty sẽ trả cho NH Nam Á số tiền gốc 2,8 tỷ đồng và 1 tỷ đồng lãi theo HĐ tín dụng số 0240 ngày 28/9/2015.

Kèm theo đơn kêu cứu và hồ sơ, bà Vân cùng nhóm luật sư trợ giúp pháp lý, trình bày 8 điểm "mờ" của vụ án chưa được tòa cấp sơ thẩm xem xét, làm rõ, dẫn đến tuyên bản án lộ dấu hiệu oan sai.

Thứ nhất, Công ty TCTC vắng mặt nên đại diện Viện Kiểm sát nhân dân H.Bình Chánh đề nghị HĐXX tạm ngừng phiên tòa, triệu tập đại diện công ty đến tòa để làm rõ quy trình BĐG "tay đôi". Bên cạnh đó, Viện Kiểm sát còn đề nghị HĐXX xác minh thủ tục niêm yết thông báo thu giữ, xử lý tài sản thế chấp và thông báo BĐG tài sản tại UBND xã Tân Nhựt; yêu cầu NH Nam Á cung cấp bảng tính lãi... Tất cả đề nghị trên đều bị HĐXX bác. Tại phiên tòa, Viện kiểm sát không phát biểu ý kiến nhưng HĐXX vẫn tuyên án.

Thứ hai, Bản án số 22 không xem xét, làm rõ việc NH Nam Á chưa giải quyết HĐ tín dụng với bên vay là Công ty Diệp Lê mà tùy tiện thu giữ tài sản bên thứ ba của ông Tùng - bà Vân để BĐG và tất toán HĐ tín dụng cho Công ty Diệp Lê, xâm phạm nghiêm trọng đến quyền và lợi ích hợp pháp của bên bảo lãnh.

HĐXX chỉ "xoáy" vào HĐ thế chấp tài sản, không đá động đến tranh chấp HĐ tín dụng (HĐ chính) giữa NH Nam Á và Công ty Diệp Lê. HĐXX cũng không làm rõ việc giải ngân và sử dụng vốn của Diệp Lê.

Lẽ ra, khi Công ty Diệp Lê không trả nợ, NH Nam Á khởi kiện đòi nợ, đưa bên bão lãnh (ông Tùng - bà Vân) tham gia vụ án với vai trò "người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan". Việc xử lý tài sản do Cơ quan Thi hành án dân sự thực hiện mới tuân thủ quy định pháp luật.

Thứ ba, bà Vân trưng bằng chứng về việc có người đồng ý mua tài sản thế chấp với giá 9 tỷ đồng, để chứng minh tài sản BĐG với giá rẻ mạt. Tuy nhiên, bằng chứng này không được xem xét.

Thứ tư, NH Nam Á không minh bạch khi BĐG tài sản, tự xử lý tiền BĐG mà không thông báo cho ông Tùng - bà Vân và Công ty Diệp Lê; tự tất toán HĐ tín dụng và chiếm giữ tiền chênh lệch. Khi ông Tùng khiếu nại đến Thanh tra Ngân hàng Nhà nước thì bị đơn mới trả lời "dư” 50,18 triệu đồng. Bản án số 22 không xử lý đối với khoản tiền này.

Thứ năm, thủ tục BĐG không đúng quy định pháp luật khi chỉ dựa vào biên bản làm việc 24/02/2020 giữa NH Nam Á với riêng bà Vân, trong khi đây là tài sản chung của vợ chồng nhưng chưa có ý kiến của ông Tùng. Chính vì thế nên Chi nhánh VPĐKĐĐ H.Bình Chánh không thể sang tên cho ông Quang. Đây là điểm mấu chốt của vụ án nhưng HĐXX phớt lờ.

Thứ sáu, việc BĐG được tổ chức ngay thời điểm dịch Covid-19 bùng phát, phải cách ly nghiêm ngặt theo Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ. Công ty TCTC tiến hành ký HĐ ngày 06/4/2020 với NH Nam Á; cho niêm yết công khai tại UBND xã Tân Nhựt ngày 09/4/2020; tổ chức buổi BĐG "tay đôi" ngày 07/5/2020 như thế nào?... Bản án số 22 đều không làm rõ.

Thứ bảy, Công ty TCTC "quên" đăng thông báo trên "trang thông tin điện tử chuyên ngành về đấu giá tài sản", vi phạm nghiêm trọng khoản 1, Điều 57 Luật Đấu giá tài sản.

Thứ tám, sau khi thông báo không có người đăng ký tham gia đấu giá tài sản ngày 31/3/2020, lẽ ra NH Nam Á và Công ty TCTC phải "có trách nhiệm thỏa thuận với chủ sở hữu tài sản", nhưng cả hai đều không thực hiện, vi phạm nghiêm trọng khoản 2, Điều 12 Thông tư số 18/2014/TT-BTP ngày 08/9/2014 của Bộ Tư pháp.

Bà Vân mong chờ những bức xúc của mình sẽ được xem xét tại phiên tòa phúc thẩm dự kiến được mở cuối tháng 6/2024 sắp tới.

HẢI VĂN - VĂN CƯƠNG