Tâm điểm nằm ở châu Á

“Bữa tối” về Trung Quốc, Triều Tiên

Các nhà ngoại giao hàng đầu đã đi tàu cao tốc từ Tokyo đến thị trấn nghỉ dưỡng Karuizawa ở tỉnh Nagano để tham dự cuộc họp kéo dài 3 ngày. Bắt đầu bằng bữa tối làm việc, đại diện của Anh, Canada, Pháp, Đức, Italy, Nhật Bản và Hoa Kỳ, cùng với Liên minh châu Âu, đã nhất trí rằng việc duy trì sự thống nhất sẽ là "cực kỳ quan trọng" trong việc giải quyết các thách thức khác nhau ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.

Các ngoại trưởng G7 trong bữa tối làm việc hôm 16.4. Nguồn: Japan Today

Cuộc họp kéo dài từ chủ nhật đến thứ ba diễn ra trong bối cảnh thế giới đang đối mặt với không ít những thách thức ngoại giao và an ninh, nhưng các sự kiện khu vực gần đây khiến các nhà ngoại giao hàng đầu của G7 sẽ tập trung nhiều hơn vào châu Á.

Trên thực tế, cuộc họp diễn ra vài ngày sau khi Trung Quốc kết thúc các cuộc tập trận quân sự lớn xung quanh Đài Loan (Trung Quốc), và với việc Bắc Kinh cấm tàu đến một khu vực phía Bắc của hòn đảo hôm 16.4.

Trước đó hai ngày, Triều Tiên đã phóng thử cái mà họ khẳng định là một tên lửa đạn đạo xuyên lục địa sử dụng nhiên liệu rắn mới, đây chỉ là vụ mới nhất trong một loạt các cuộc thử nghiệm tăng cường thời gian gần đây.

Với tư cách là nước chủ nhà năm nay, Nhật Bản muốn đảm bảo rằng, các thách thức khu vực là ưu tiên hàng đầu trong chương trình nghị sự và tuyên bố rõ xung đột Nga - Ukraina chỉ làm tăng nhu cầu cảnh giác ở châu Á. "Lập trường cơ bản của Nhật Bản đối với xung đột Nga - Ukraina là an ninh của châu Âu và của Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương không thể được thảo luận riêng rẽ, chúng đan xen với nhau", một quan chức chính phủ Nhật Bản cho biết trước hội nghị.

Trong khi thừa nhận tầm quan trọng của việc xây dựng mối quan hệ "mang tính xây dựng và ổn định" với Trung Quốc, Ngoại trưởng Nhật Bản Yoshimasa Hayashi và những người đồng cấp nhất trí rằng họ phản đối bất kỳ nỗ lực đơn phương nào nhằm thay đổi hiện trạng bằng vũ lực; đồng thời muốn G7 thể hiện tầm quan trọng của một "trật tự quốc tế tự do và cởi mở dựa trên luật pháp", Ngoại trưởng Nhật Bản Hayashi khẳng định khi bắt đầu cuộc đàm phán.

Hội nghị Ngoại trưởng G7 diễn ra trong bối cảnh Tổng thống Pháp Emmanuel Macron sau chuyến thăm Trung Quốc đã phát biểu rằng, châu Âu cần phải thức tỉnh, cần phải gia tăng sự tự chủ chiến lược, tránh phụ thuộc vào đồng USD. Đáng chú ý hơn, Tổng thống Pháp đề cập đến vấn đề Đài Loan (Trung Quốc) và nhận định châu Âu cần phải tránh cái bẫy là phải chọn phe và bị lôi kéo vào những cuộc khủng hoảng không phải của châu Âu.

Phát biểu của ông Macron đang gây ra rất nhiều tranh luận ở châu Âu. Paris đã nỗ lực để xoa dịu phản ứng, khẳng định quan điểm của Pháp không thay đổi và hầu hết các nhà quan sát mong đợi G7 sẽ nhắc lại các lập trường trước đây cảnh báo Trung Quốc chống lại việc "thay đổi hiện trạng bằng vũ lực".

Tuy nhiên, ông Paul Nadeau - Phó giáo sư khoa học chính trị tại cơ sở Nhật Bản của Đại học Temple (Mỹ) - cho biết, những bình luận của ông Macron phơi bày một thực tế đối với G7, đó là "mỗi thành viên của G7 vẫn muốn có một chút quyền tự chủ trong cách họ theo đuổi quan hệ với Trung Quốc. Họ không muốn cam kết quá mức, họ muốn duy trì một số quyền tự chủ".

Vì vậy, mặc dù Trung Quốc sẽ là ưu tiên hàng đầu, nhưng sự đồng thuận sẽ dễ dàng tìm thấy hơn trong vấn đề về Ukraine, với tuyên bố cuối cùng của hội nghị nhiều khả năng một lần nữa yêu cầu Nga rút quân ngay lập tức và cam kết tiếp tục hỗ trợ cho Kiev.

Điều đó khiến cuộc họp khó có thể đưa ra các biện pháp mới thực chất, mặc dù những lời hứa hỗ trợ truy tố tội phạm chiến tranh, cũng như những mối quan ngại về việc sử dụng vũ khí hạt nhân của Nga là có thể được thảo luận.

An ninh kinh tế và vụ rò rỉ tài liệu

Cả tình hình chiến sự ở Ukraine và căng thẳng trong khu vực đã đặt trọng tâm mới vào vấn đề an ninh kinh tế và nhu cầu cấp thiết phải đa dạng hóa chuỗi cung ứng cho mọi thứ, từ năng lượng đến chất bán dẫn. Washington và Tokyo đã cảnh báo về nguy cơ "cưỡng bức kinh tế" và các Ngoại trưởng G7 dự kiến cam kết các biện pháp chống lại nỗ lực bóp méo nguồn cung. Nhật Bản gần đây đã cùng với Hà Lan và Mỹ công bố các biện pháp kiểm soát xuất khẩu đối với thiết bị chip, một động thái được coi là nhắm vào Trung Quốc.

Một diễn biến thời sự khác có thể trở thành thách thức của G7 năm nay là lời giải thích của Mỹ cho sự kiện hàng loạt tài liệu mật bị rò rỉ thời gian qua. Theo Hãng tin AP, ba ngày họp ở Karuizawa là "bài kiểm tra thực sự đầu tiên" cho chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden, những người nhận định rằng vụ rò rỉ tài liệu mật trên chỉ gây thiệt hại nhỏ.

Các nước sẽ mong muốn một lời giải thích thỏa đáng cho quan điểm của Mỹ về đồng minh và đối tác, đồng thời có hay không chuyện Mỹ âm thầm do thám đồng minh. Đây cũng là dịp để Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken giải quyết các vấn đề đã nêu trong sự kiện họp mặt lớn đầu tiên từ lúc xuất hiện thông tin về tài liệu rò rỉ.

Trong cuộc họp kéo dài ba ngày, các nhà ngoại giao G7 cũng thảo luận về việc tăng cường hợp tác với các nước đang phát triển ở Nam bán cầu, cũng như an ninh lương thực và biến đổi khí hậu. Cuộc họp cũng sẽ giải quyết các cuộc khủng hoảng quốc tế từ việc Taliban tiếp tục kiểm soát Afghanistan đến các cuộc tấn công mới nhất của chính quyền quân sự cầm quyền ở Myanmar, cùng với vấn đề an ninh không gian và mạng.

Hội nghị ngoại trưởng ở Karuizawa là cuộc họp thứ hai trong một loạt các cuộc họp cấp bộ trưởng G7 trực tiếp được tổ chức tại Nhật Bản trước thềm hội nghị thượng đỉnh vào tháng 5 ở Hiroshima. Một cuộc họp khác quy tụ các bộ trưởng môi trường và năng lượng G7 đã kết thúc vào 16.4 tại thành phố Sapporo ở phía bắc Hokkaido.

Quốc Đạt