'Tấm hộ chiếu' đưa gỗ Lào Cai ra thế giới

Mã số vùng trồng rừng nguyên liệu được ví như “tấm hộ chiếu” của mỗi cánh rừng, giúp minh bạch chuỗi cung ứng, truy xuất nguồn gốc nhanh chóng, khẳng định tính hợp pháp và chất lượng của gỗ. Quan trọng hơn, đây là nền tảng để xây dựng thương hiệu gỗ Lào Cai, nâng cao thu nhập cho người dân gắn với phát triển bền vững.

Đến nay, toàn tỉnh đã có hơn 4.197 ha rừng được cấp 5.182 mã số vùng trồng. Trong đó, xã Yên Bình có 2.391 mã, (cấp cho hơn 1.800 ha rừng), xã Bảo Ái 2.672 mã (cấp cho hơn 2.278 ha rừng) và phường Văn Phú 119 mã (cấp cho 73 ha rừng). Những con số này cho thấy sự thay đổi trong quản lý rừng, từ sản xuất tự phát sang bài bản, từ khai thác thô sơ sang gắn với tiêu chuẩn quốc tế.

Hơn 20 năm gắn bó với nghề trồng rừng, ông Nguyễn Văn Bùi, thôn Ngoan Hương, xã Yên Bình, hiểu rõ giá trị của việc “định danh” rừng. Hiện gia đình ông có 3 ha quế, trong đó hơn 1 ha quế từ 5 - 7 năm tuổi đã được cấp mã số. Nhờ vậy, ông càng yên tâm chăm sóc, đầu tư cho rừng. Ông Bùi chia sẻ: “Mã số này cấp cho từng hộ, ghi rõ nguồn gốc cây giống, loại cây trồng, năm trồng, diện tích và tình trạng pháp lý về quyền sử dụng đất. Nhờ vậy, khi khai thác, việc tiêu thụ gỗ sẽ thuận lợi hơn, giá bán cũng cao hơn. Bà con chúng tôi rất phấn khởi khi được cấp mã rừng trồng”.

Xã Bảo Ái có 8.637 ha rừng, trong đó 7.488 ha là rừng trồng, đây nguồn sinh kế chính của người dân địa phương. Hiện xã đã được cấp 2.672 mã số cho 2.278 ha rừng. Khi được “định danh” bằng mã số, những cánh rừng lâu năm ở đây không chỉ mang lại nguồn thu ổn định, mà còn mở ra cơ hội tiếp cận trực tiếp với doanh nghiệp và thị trường quốc tế, góp phần nâng cao giá trị rừng và thu nhập cho người dân.

Gia đình ông Mễ Văn Giáo là một trong những hộ đầu tiên ở xã Bảo Ái được cấp mã cho 1,3 ha keo lai. Ông Giáo chia sẻ: “Qua tuyên truyền, chúng tôi hiểu tầm quan trọng của việc cấp mã số rừng trồng. Từ nay, gia đình tôi có thể quản lý diện tích rừng chỉ qua chiếc điện thoại thông minh. Việc xác nhận quyền sở hữu và quản lý rừng rõ ràng sẽ giúp tiếp cận vốn vay, nâng cao giá trị sản phẩm”.

Nếu trước đây đầu ra phụ thuộc vào thương lái với giá cả bấp bênh, thì nay gỗ khai thác sẽ có thị trường ổn định hơn, mở rộng cơ hội xuất khẩu, mang lại thu nhập cao hơn so với nhiều loại cây trồng khác. Khi mỗi lô rừng có “tấm hộ chiếu” riêng, người dân càng yên tâm đầu tư, chăm sóc, khai thác theo hướng bền vững. Ông Hoàng Quang - Phó Chủ tịch UBND xã Bảo Ái chia sẻ: “Xã mong muốn mở rộng diện tích rừng có mã số vùng trồng, tiến tới bao phủ toàn bộ diện tích rừng sản xuất để nâng cao giá trị và phát triển bền vững”.

Toàn tỉnh hiện có hơn 859.047 ha rừng, trong đó 385.993 ha rừng trồng, độ che phủ đạt 61,3% (năm 2024). Việc cấp mã số vùng trồng sẽ giúp khai thác tối đa lợi thế này, vừa tăng giá trị kinh tế lâm nghiệp, vừa nâng cao hiệu quả quản lý và minh bạch nguồn gỗ xuất khẩu.

Năm 2024, Lào Cai là 1 trong 5 tỉnh phía Bắc được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (cũ) chọn thí điểm cấp mã cho các cây chủ lực như quế, keo lai, keo tai tượng, bồ đề… Đây là cơ hội lớn để người trồng rừng và doanh nghiệp chế biến gỗ mở rộng thị trường. Chi cục Kiểm lâm tỉnh đã phối hợp với Trung tâm Nghiên cứu kinh tế lâm nghiệp xác định địa bàn thí điểm, tập huấn quy trình đăng ký mã số, ứng dụng hệ thống iTwood để khai báo và quản lý trực tuyến.

Hiện, công tác giao đất lâm nghiệp còn phức tạp, diện tích rừng có giấy chứng nhận mới đạt hơn 30% trong tổng diện tích đã cấp mã; nhiều diện tích chưa quy chủ, gây khó khăn cho xác minh lô rừng. Dữ liệu phục vụ cấp mã được tổng hợp từ nhiều nguồn như FRMS, cơ sở dữ liệu giao đất, chi trả dịch vụ môi trường rừng, bản đồ viễn thám… nhưng chưa đồng bộ. Thêm vào đó, hạn chế về hạ tầng và trình độ dân trí, nhất là ở vùng sâu, khiến việc ứng dụng công nghệ số trong quản lý mã số vùng trồng gặp nhiều trở ngại.

Từ những cánh rừng được “định danh” bằng mã số, gỗ Lào Cai đang từng bước hội nhập sâu hơn vào thị trường quốc tế. Dự kiến năm 2025, tỉnh sẽ cấp bổ sung mã số cho khoảng 2.000 ha rừng nguyên liệu - thêm một bước tiến để lâm nghiệp Lào Cai phát triển bền vững, mang lại sinh kế lâu dài cho người dân.

Kim Thoa