Tâm huyết bảo vệ đàn chim trời của lão nông Vĩnh Long

Ông Hai Chìa bên vườn chim trời của gia đình.

Sau mấy năm trở lại thăm vườn chim trời (gồm vạc, cò, chim các loại…) của ông Hai Chìa, chúng tôi cảm nhận được tình cảm của ông dành cho đàn chim trời, lúc nào cũng chăm lo bảo vệ, tìm mồi cho đàn chim trời trong vườn nhà mình và vẫn mỉm cười, an vui với câu nói: “Ngày xưa, khi chưa có chim trời bay về đây trú ngụ, vườn trái cây sum suê đã nuôi gia đình, nuôi các con tôi ăn học. Hơn 10 năm qua, vì đàn chim trời này mà gia đình tôi thất thu mỗi năm hàng trăm triệu đồng để giữ sự bình yên, nếu đàn chim về đây ngày càng đông hơn, chúng tôi đã mãn nguyện lắm rồi. Ngày ngày, hai vợ chồng tôi ở nhà ngắm đàn chim trời và canh giữ không cho ai quấy phá, tiền thì các con chu cấp mỗi tháng, hưởng niềm vui tuổi già”.

Đất lành chim đậu

Khoảng giữa năm 2007, vườn nhãn nhà ông Hai Chìa bỗng xuất hiện đàn vạc vài chục con. Lúc đầu, ông nghĩ, chúng trú tạm thời gian ngắn rồi đi, nhưng do gia đình ông cũng quý đàn vạc này nên canh giữ không cho ai bắn phá. Như hiểu được tấm lòng của ông, chúng trú ngụ ngày càng nhiều hơn và cứ thế ngày càng sinh sôi nảy nở, hiện tại theo ước lượng có thể lên đến hàng nghìn con. Cứ khoảng 5 - 6 giờ sáng mỗi ngày, ở khu vườn của ông, có từng đàn, từng đàn vạc bay về. Mỗi đàn có vài chục con đến cả trăm con biểu diễn với những đường bay uốn lượn và tiếng đập cánh phành phạch hòa lẫn trong tiếng kêu oạc, oạc, oạc làm xao động cả một khung trời và đậu lại trên những cây nhãn, cây đủng đỉnh,… trú ngụ tạo nên một không cảnh tuyệt vời như ở những nơi bảo tồn động vật hoang dã.

Lần theo bước chân nhè nhẹ của ông Hai Chìa đi vòng quanh khu vườn nhãn, chúng tôi thấy trên những nhánh nhãn, san sát những tổ chim lớn. Vào đến giữa khu vườn, ông Hai vỗ tay vài cái thì ào ạt hàng trăm con chim lớn như con cò và có mầu xám ngắt bay ra kêu “oạc… oạc…”. Ông Hai khẳng định, đây là loài vạc cùng họ với cò nhưng khác mầu và thân mình to hơn, chân và mỏ cũng có vẻ ngắn hơn cò.

Vì yêu quý động vật hoang dã, gia đình ông Hai Chìa quyết định bảo tồn loài vạc này. Lúc đầu, đàn vạc làm tổ và trú ngụ trên cây nhãn đã làm thiệt hại năng suất vườn nhãn khoảng 20-30%. Thời gian dần trôi, khi đàn chim lớn dần thì thất thu toàn bộ khu vườn, nhưng vì yêu quý chúng nên ông Hai cũng chấp nhận. Thời gian dần trôi, vạc sinh sản càng nhiều, những đọt nhãn bị vạc bẻ cong, chết khô để làm tổ, trú ngụ… Đến nay, vườn nhãn hoàn toàn thiệt hại, coi như ông Hai mất trắng.

“Chỉ tính riêng khu vườn cho vạc ở là 15 công, mỗi công tôi trồng 20 cây nhãn, mỗi cây nhãn hơn 25 năm tuổi, tính nhẹ nếu bình thường thì mỗi cây cũng cho cả trăm kg nhãn một năm, lại thêm măng cụt cũng đã gần 20 năm tuổi. Nhưng đàn vạc trú ngụ làm thiệt hại hoàn toàn, nếu tính mỗi năm gia đình tôi thất thu cả vài trăm triệu đồng”, ông Hai Chìa nhẩm tính.

Sống cách nhà lão nông Hai Chìa chừng 500m, ông Sơn Khen (86 tuổi) cũng không khỏi ngạc nhiên khi nhắc đến ông Hai Chìa. Ông nói: “Tui đi buôn trái cây khắp cả cái đồng bằng này mà không thể nào kiếm được vườn chim hoang dã, tự nhiên như vườn của ông Hai Chìa. Thời buổi bây giờ, chim cò bị săn bắt khủng khiếp để làm mồi nhậu, hay đem bán ngoài đường thì ở xứ này lại có một vườn chim hoang dã cả nghìn con ngày đêm sinh xôi nảy nở, kêu ríu rít nghe đã lỗ tai. Mỗi lần đi ngang qua vườn của Hai Chìa, tui cứ ngỡ như mình đang sống ở cái thời mới đi khai hoang mấy chục năm về trước vậy”.

Nỗi lo tuổi già không cứu được đàn chim trời

Mấy năm gần đây, gia đình ông Hai Chìa lại càng vất vả hơn khi khu vườn vạc của gia đình thường xuyên bị người khác vào bắn phá, bắt vạc; con lớn thì bắn, ổ thì bị họ dùng cây chọc lấy trứng và bắt chim ra ràng (chim con vừa búp lông). Nhiều lúc ông ra vườn, thấy xác của những con vạc gãy cánh, nằm chết thối rất thảm thương. Vì vậy, ngày đêm ông Hai không ngại nắng mưa, tuổi già vẫn canh giữ quyết tâm bảo tồn đàn vạc hơn 11 năm qua. Những người săn trộm gièm pha, cạnh khóe rằng “chim trời cá nước…”, thậm chí ghét bỏ, nhưng hai người vẫn nặng lòng với đàn chim.

Theo chân ông, chúng tôi đi một vòng khu vườn cây ăn trái mà bây giờ đã trở nên khá rậm rạp. Vang vẳng một góc trời, âm thanh “en éc, oạc oạc…” của “dàn giao hưởng” gồm chim còng cọc, cò, vạc nghe rất vui tai và khiến con người ta như trút hết bao muộn phiền.

Để bảo vệ đàn chim khỏi bị săn bắt, ông Hai Chìa dựng một căn chòi trên nóc nhà của người cháu bỏ lại để tiện việc quan sát. Còn ở cuối bìa khu vườn, lão cũng dựng một căn chòi và mắc võng để mỗi đêm đến đây canh trộm. Chỉ tay dọc theo bìa khu vườn, ông Hai Chìa cười nói sảng khoái: “Thấy vậy chứ không dễ ăn, ở đây đầy bẫy đó nhé, trộm vào là tui biết ngay”.

Theo kinh nghiệm của ông Hai Chìa, vào ban đêm nếu có kẻ giam xâm nhập khu vườn là lập tức đàn vạc cất tiếng “kêu cứu”. Không quản ngại tuổi tác, trời mưa hay nắng, lão Hai Chìa ngay lập tức xách đèn, ná ra bắn đuổi trộm đi. Trong lúc đi thăm vườn, có những con vạc bị bọn chúng bắn bị thương, ông nâng niu mang về nhà nuôi dưỡng đến khi chúng bay được.

Hiện nay, nhiều loài động vật hoang dã đang có nguy cơ tuyệt chủng do con người săn bắt bừa bãi. Cũng giống như nhiều loài khác, loài vạc cũng ngày càng vắng bóng trên bầu trời miền Tây. Với ông Hai Chìa, đây là loài vật hoang dã và số lượng ngày càng ít dần, dù thiệt hại và khó khăn nhưng ông cũng quyết bảo vệ đàn vạc và ông bà Hai cũng mong cơ quan chức năng sớm có phương án bảo tồn. “Giờ còn khỏe, còn bảo vệ được lũ chim, không biết được bao lâu. Sợ đến lúc tôi không còn bảo vệ nổi thì đàn vạc này biết đi về đâu”, ông Hai bùi ngùi.

Phó Chủ tịch UBND xã Tân Mỹ, Ngô Vĩnh Tuân (huyện Trà Ôn, tỉnh Vĩnh Long) cho biết: “Khi tận mắt nhìn thấy khu vườn với hàng nghìn con vạc, cò, còng cọc… của ông Hai Chìa, ai cũng lấy làm kỳ lạ và không hiểu vì sao chim lại kéo về đây ở nhiều. Thời buổi bây giờ, kiếm được khu vườn vài trăm con chim thật sự đỏ con mắt vì nạn săn bắt hoành hành quá dữ dội.

Thời gian qua, đại diện xã và Chi cục Kiểm lâm cũng đến khảo sát, nhưng chưa phát hiện có loài nào nằm trong sách đỏ. Tuy nhiên, phía UBND tỉnh cũng đã lập dự án, đề án bảo tồn khu vườn của chú Hai Chìa như một khu sinh thái tự nhiên. UBND xã Tân Mỹ cũng coi hành động của ông Hai Chìa là một hành động đẹp bảo vệ môi trường thiên nhiên, bảo vệ loài vật trước nạn săn bắt tận diệt. Do đó, UBND xã Tân Mỹ cũng yêu cầu phía công an hỗ trợ ông Hai Chìa chống lại nạn săn bắt trộm.

Con vạc bị thương được ông Hai đem về nuôi.

Ông Hai Chìa giăng dây để báo động có trộm vào.

Cứ mỗi chiều, đàn chim bay về vườn ông Hai Chìa rất đông.

BÁ DŨNG