Tâm lý 'cầm bản giấy đóng dấu đỏ' cản trở công chứng điện tử trong chính phủ số
Việt Nam xác định chữ ký số và các dịch vụ tin cậy không chỉ là công cụ kỹ thuật, mà là nền tảng để đảm bảo niềm tin trong các giao dịch điện tử, định hình chính phủ số, kinh tế số và xã hội số.
Phát biểu tại hội thảo Vai trò của chữ ký số và dịch vụ tin cậy đối với lĩnh vực Công chứng điện tử tại Việt Nam diễn ra ngày 19/9, bà Tô Thị Thu Hương, Giám đốc Trung tâm Chứng thực điện tử quốc gia (NEAC), Bộ Khoa học và Công nghệ khẳng định, trong kỷ nguyên mà dữ liệu trở thành tài nguyên mới và giao dịch số trở nên phổ biến, việc đảm bảo niềm tin số là điều kiện tiên quyết. Việt Nam xác định chữ ký số và các dịch vụ tin cậy không chỉ là công cụ kỹ thuật, mà là nền tảng để đảm bảo niềm tin trong các giao dịch điện tử, định hình chính phủ số, kinh tế số và xã hội số.
Bà Tô Thị Thu Hương, Giám đốc NEAC phát biểu tại hội thảo (Ảnh: NEAC)
22 triệu chứng thư chữ ký số đã được cấp
Theo bà Tô Thị Thu Hương, hiện nay, khi đến bất kỳ trạm xăng hay cửa hàng nào, chúng ta đều thấy dịch vụ hóa đơn điện tử và kèm theo đó là chữ ký số. Ngành thuế đã áp dụng chữ ký số rất sớm trong hóa đơn điện tử. Đến nay đã có hơn 8 tỷ hóa đơn điện tử được phát hành, đồng nghĩa với 8 tỷ chữ ký số được tích hợp.
Trong 8 tháng năm 2025, số lượng chứng thư chữ ký số được cấp ra gần gấp đôi cả quãng thời gian trước đây cộng lại. Cụ thể, hết tháng 12/2024 số lượng chứng thư chữ ký số được cấp ra là 11 triệu, đến tháng 8/2025 con số này đã đạt 22 triệu. Điều này cho thấy công cụ phục vụ giao dịch điện tử đang phát triển rất nhanh.
Còn theo Phó Chủ tịch điều hành Hiệp hội Công chứng viên Việt Nam Nguyễn Thị Thơ, công chứng được coi là “dịch vụ tư pháp phòng ngừa”, góp phần bảo đảm an toàn pháp lý cho các giao dịch dân sự, thương mại, bất động sản. Khi được chuyển đổi sang môi trường số, công chứng không chỉ giữ vững sứ mệnh phòng ngừa tranh chấp mà còn trở thành cầu nối quan trọng trong việc bảo đảm tính xác thực, tính toàn vẹn của hợp đồng, giao dịch điện tử.
Phó Chủ tịch điều hành Hiệp hội Công chứng viên Việt Nam Nguyễn Thị Thơ phát biểu tại hội thảo (Ảnh: NEAC)
Trong tiến trình đó, chữ ký số và dịch vụ tin cậy chính là hạ tầng pháp lý - kỹ thuật thiết yếu, giúp công chứng viên có thể xác định nhân thân, năng lực hành vi, tính tự nguyện, tính hợp pháp của giao dịch trong môi trường trực tuyến với mức độ bảo đảm tương đương, thậm chí cao hơn so với phương thức truyền thống.
Tuy nhiên, theo bà Nguyễn Thị Thơ, để triển khai thành công công chứng điện tử, chúng ta đang đứng trước nhiều thách thức như cơ chế pháp lý cần tiếp tục được hoàn thiện, đồng bộ với Luật Công chứng 2024, Luật Giao dịch điện tử 2023 và các văn bản liên quan; hạ tầng kỹ thuật phải bảo đảm an toàn thông tin, an ninh mạng ở cấp độ cao; năng lực tiếp cận công nghệ và sự đồng thuận của đội ngũ công chứng viên, tổ chức hành nghề công chứng trên toàn quốc cũng cần được chú trọng.
Tạo khung pháp lý để công chứng điện tử vận hành hiệu quả
Phân tích về những tồn tại, khó khăn trong chuyển đổi số công chứng, triển khai công chứng điện tử, ông Đào Duy An, Tổng Thư ký Hiệp hội Công chứng viên Việt Nam cho biết, hiện nay khung pháp lý tuy đã có nhưng chưa thực sự đầy đủ và đồng bộ, hạ tầng công nghệ và cơ sở dữ liệu chưa đồng bộ, vấn đề công nghệ bảo mật và tiêu chuẩn kỹ thuật cũng còn nhiều hạn chế.
Toàn cảnh hội thảo (Ảnh: NEAC)
Bên cạnh đó, nhiều công chứng viên, nhân viên văn phòng chưa quen sử dụng nền tảng số; có tâm lý e ngại rủi ro pháp lý khi công chứng online. Tâm lý “cầm bản giấy đóng dấu đỏ” mới là an toàn vẫn tồn tại đối với người dân và doanh nghiệp.
Theo ông Đào Duy An, mặc dù Luật Công chứng 2024 và nghị định hướng dẫn đã tạo nên cơ sở pháp lý căn bản, nhưng vẫn còn những “khoảng trống” cần được quy định bổ sung để hoàn thiện kịp thời. Ngoài ra, cần tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý, quy định rõ ràng thẩm quyền và trình tự chuyển đổi giữa văn bản công chứng điện tử và văn bản giấy. Xây dựng cơ sở dữ liệu công chứng tập trung hoặc liên thông thống nhất toàn quốc với tiêu chuẩn dữ liệu chung và quy trình đồng bộ hóa chặt chẽ.
