Tân Tổng thống Nigeria đã hoàn thành mục tiêu 'cả đời' của mình

Ông Bola Ahmed Tinubu đã trở thành người chiến thắng trong cuộc bầu cử Tổng thống Nigeria vừa qua.

Vị cựu Thống đốc bang Lagos, 70 tuổi, đã giành được 36% phiếu bầu, đánh bại ông Atiku Abubakar, cựu Phó Tổng thống 76 tuổi, và ông Peter Obi, một ứng cử viên 61 tuổi giành được nhiều sự yêu mến của giới trẻ Nigeria.

Bây giờ ông Tinubu sẽ chính thức dẫn đầu nền kinh tế lớn nhất châu Phi và quốc gia đông dân nhất “lục địa đen”. Những người ủng hộ ông nói rằng kinh nghiệm của ông trong việc cải thiện cơ sở hạ tầng và các dịch vụ dân sự ở Lagos, trung tâm thương mại của quốc gia, có nghĩa là ông được chuẩn bị tốt để đối phó với các cuộc khủng hoảng kinh tế và an ninh đang gia tăng ở Nigeria.

“Bố già của Lagos”

Ông Tinubu là một chính trị gia kỳ cựu và là thành viên của Đảng APC cầm quyền, từng là Thống đốc bang Lagos từ năm 1999 đến năm 2007. Với ảnh hưởng chính trị và tài giả điếc chiến lược của mình, ông thường được người Nigeria gọi là “Bố già của Lagos”.

Chưa bao giờ che giấu tham vọng trở thành Tổng thống Nigeria, kỳ bầu cử năm nay, ông Tinubu tranh cử với khẩu hiệu: “It’s my turn” (Đến lượt tôi).

Ông hiện đã hoàn thành mục tiêu “cả đời” của mình là đắc cử Tổng thống của nền kinh tế lớn nhất châu Phi với 8,8 triệu phiếu bầu, theo kết quả bầu cử cuối cùng do Ủy ban bầu cử quốc gia độc lập (INEC) công bố.

Ông Bola Tinubu nhận chứng chỉ đắc cử từ Chủ tịch Ủy ban bầu cử quốc gia độc lập (INEC) Mahmood Yakubu tại Trung tâm Hội nghị Quốc tế ở thủ đô Abuja, Nigeria, ngày 1/3/2023. Ảnh: City People Online

Bất chấp những câu hỏi kéo dài về sức khỏe và các cáo buộc tham nhũng trong quá khứ, vị chính trị gia kỳ cựu sẽ kế nhiệm ông Muhammadu Buhari, một cựu tướng quân đội, trở thành người đứng đầu đất nước.

Đảng APC cầm quyền của ông phải đối mặt với cáo buộc gian lận bầu cử trong cuộc bầu cử hôm 25/2 vừa qua từ 2 đối thủ chính. Nhưng các quan chức bầu cử và APC đã bác bỏ những cáo buộc đó.

Thường được gọi là “Jagaban” (danh hiệu của thủ lĩnh), ông Tinubu đã dành nhiều năm xây dựng cơ sở quyền lực của mình ở Lagos thành một mạng lưới liên lạc toàn quốc từ các hợp tác xã, các liên đoàn vận tải cho đến các tổ chức chính trị ở bang giàu có nhất Nigeria.

Nhưng cuộc bầu cử đã mang đến một điều bất ngờ không dễ chịu cho ông Tinubu. Ông đã thua ứng cử viên Obi của Đảng Lao động ở bang Lagos - ngay chính thành trì truyền thống của mình.

Quyền lực chính trị

Là một người Hồi giáo sinh ra ở khu vực Tây Nam nói tiếng Yoruba của Nigeria, ông Tinubu được đào tạo để trở thành kế toán viên tại Mỹ, và làm việc cho một số công ty ở xứ cờ hoa, bao gồm công ty dầu mỏ khổng lồ ExxonMobil.

Ông là một nhà hoạt động chính trị trước khi trở thành thượng nghị sĩ và sau đó là Thống đốc bang Lagos từ năm 1999 đến năm 2007.

Ông đã từng bị nhà độc tài quân sự Sani Abacha săn đuổi đến mức phải lưu vong cùng với nhiều người khác vì đã vận động cho sự trở lại của chế độ dân chủ ở Nigeria vào năm 1999.

Được các đồng minh mô tả là một nhà chiến lược chính trị sắc sảo, ông Tinubu đã đồng sáng lập và tài trợ cho Liên minh vì Dân chủ, tổ chức sau này trở thành Đảng Đại hội Hành động của Nigeria, và sau đó giúp thành lập Đảng Đại hội Toàn dân Cấp tiến (APC) hiện vẫn đang là đảng cầm quyền.

Năm 2023, ông Bola Tinubu ra tranh cử Tổng thống Nigeria với khẩu hiệu “It’s my turn” (Đến lượt tôi), sau khi đóng góp cho chiến thắng của người tiền nhiệm Muhammadu Buhari vào năm 2015 và 2019. Ảnh: PBS

Ông là người có công trong việc tập hợp các phe phái trong Đảng APC lại với nhau, đưa ông Buhari đến chiến thắng và trở thành Tổng thống vào năm 2015, đồng thời chấm dứt 16 năm cầm quyền của Đảng Dân chủ Nhân dân (PDP) đối thủ.

Việc ông Buhari giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Tổng tống Nigeria năm 2015 cũng như tái tranh cử thành công năm 2019 được cho một phần là nhờ ảnh hưởng chính trị của ông Tinubu.

Để duy trì quyền lực bền bỉ của mình, ông Tinubu đã giữ chức Thống đốc bang Lagos từ năm 1999 cho đến năm 2007 và chi phối việc lựa chọn người kế vị kể từ khi rời nhiệm sở.

Ảnh hưởng của vị chính trị gia này ở khu vực Tây Nam đã khiến ông bị một số ứng cử viên đối thủ chỉ trích là có phong cách độc tài và phi dân chủ.

Ông Dapo Thomas, giảng viên khoa học chính trị tại Đại học Lagos, cho biết: “Ông Tinubu có một bộ máy chính trị rất năng nổ và vững chắc”.

Cáo buộc tham nhũng

Nếu quyền lực chính trị của ông Tinubu thường gây tranh cãi, thì các giao dịch tài chính của ông ấy cũng vậy.

Ông Tinubu được cho là một trong những chính trị gia giàu nhất Nigeria. Sau khi rời nhiệm sở, ông bị cáo buộc tham nhũng, rửa tiền và điều hành hơn chục tài khoản ngân hàng nước ngoài. Nhưng ông chưa bao giờ bị buộc tội và luôn phủ nhận hành vi sai trái.

Trong quá trình vận động tranh cử, các nhà phê bình thuộc Đảng PDP đối lập đã gán cho ông Tinubu là “lẩy bẩy, yếu ớt và nghiện ma túy”, ám chỉ đến các vấn đề về sức khỏe cũng như hồ sơ tòa án Mỹ năm 1993 viện dẫn một vụ “thu giữ tài sản liên quan đến ma túy” từ tài khoản ngân hàng Mỹ của ông.

Không rõ nguồn gốc tài sản của ông Tinubu, nhưng vị chính trị gia này được cho là có lợi ích trong một số dự án kinh doanh, từ truyền thông và hàng không, đến tư vấn thuế, khách sạn và các công ty bất động sản.

Người ủng hộ ăn mừng chiến thắng của ông Bola Tinubu trong cuộc bầu cử Tổng thống Nigeria năm 2023. Ảnh: Getty Images

Một nhà phê bình đã mô tả ông Tinubu là “một chính trị gia tham lam”, người đã ngấu nghiến các nguồn thu nhập chính từ Lagos.

Nhưng Bộ trưởng Thông tin Lai Mohammed, cựu chánh văn phòng của ông Tinubu, khẳng định ông là một trong những nhà điều hành chính trị khôn ngoan nhất.

Sau lễ nhậm chức Tổng thống Nigeria dự kiến vào tháng 5, ông Tinubu sẽ phải đối mặt với những quyết định khó khăn xung quanh việc loại bỏ các khoản trợ cấp nhiên liệu tốn kém và dự kiến sẽ phải giải quyết tình trạng nghèo đói gia tăng và tình trạng mất an ninh tràn lan ở nền kinh tế số 1 châu Phi.

Minh Đức (Theo France24, Washington Post)