Tân Tổng thống Zambia truyền cảm hứng mới cho châu Phi

Tân Tổng thống Zambia Hakainde Hichilema

Chiến thắng của “người ngoại đạo”

Tổng thống mới đắc cử của Zambia, ông Hakainde Hichilema, tuần vừa rồi đã tuyên thệ nhậm chức sau khi giành chiến thắng áp đảo trước Tổng thống sắp mãn nhiệm Edgar Lungu. Đó là một bước ngoặt đáng kinh ngạc đối với chính trị gia Hichilema, người đã 6 lần tranh cử và thường xuyên đề cập đến việc từng bị bắt giữ 15 lần kể từ khi tham gia chính trường. Đáng chú ý nhất là bản án 4 tháng tù giam tại nhà tù có mức an ninh cao nhất vì tội phản quốc, mà thực tế là ông bị cáo buộc không nhường đường cho đoàn xe hộ tống Tổng thống. Tội danh sau đó bị loại bỏ dưới áp lực quốc tế dữ dội.

Tân Tổng thống Hichilema gọi ngày 24-8 là “một bình minh mới ở Zambia”. “Khi ngồi trong chiếc xe được chở đến sân vận động Anh hùng trước lễ nhậm chức, tôi thấy tình yêu, niềm vui và sự hân hoan khi mọi người xếp hàng trên đường. Tôi tràn ngập lòng biết ơn. Tôi yêu tất cả các bạn rất nhiều” - ông nói.

Hakainde Hichilema sinh ra trong một gia đình nghèo ở quận phía Nam Monze, nhưng “sự gan dạ và quyết tâm” đã giúp ông giành được học bổng vào Đại học Zambia. Ông tốt nghiệp chuyên ngành kinh tế và quản trị kinh doanh trước khi lấy bằng MBA tại Đại học Birmingham (Anh quốc). Năm 26 tuổi, ông là Giám đốc điều hành chi nhánh Zambia của một công ty kế toán quốc tế lớn. Người đàn ông này đã nỗ lực hết mình để trở thành một trong những người giàu nhất Zambia, với các lĩnh vực kinh doanh bao gồm tài chính, sở hữu, tài sản, chăm sóc sức khỏe và du lịch.

Giới phê bình coi ông như một người ngoại đạo về chính trị, một trùm kinh doanh bước vào chính trường sau cái chết năm 2006 của Anderson Mazoka - cựu lãnh đạo đảng Thống nhất vì phát triển quốc gia (UPND). Nhưng Joseph Kalimbwe, một đại diện thanh niên của UPND nhận định: “Những người trẻ tuổi đã cho chúng tôi lá phiếu. 4 triệu thanh niên trong độ tuổi từ 18 đến 24 đã đăng ký bỏ phiếu. Đó là một lượng cử tri lớn. Họ muốn sửa chữa những sai lầm của cha mẹ họ. Họ bầu cho nhà lãnh đạo nào có chính sách và ý tưởng tốt hơn đồng thời có thể củng cố các thể chế nhà nước của chúng tôi”.

Các nhà quan sát cũng ghi nhận ông Hichilema, 59 tuổi, có sức hấp dẫn nhất định trong cử tri trẻ, vì ông tập trung vào các vấn đề mà họ quan tâm như tham nhũng, khắc phục tình trạng thất nghiệp, chấm dứt bạo lực chính trị và chế độ độc tài… Quan điểm làm chính trị của ông khiến nhiều người ủng hộ. “Chúng tôi không phải là chủ nhân của mọi người, chúng tôi là người phục vụ” - ông Hichilema viết trên mạng xã hội Twitter sau khi được tuyên bố là người thắng cử.

Thông điệp mạnh mẽ

Đây là lần thứ ba quyền lực chuyển từ một đảng cầm quyền sang phe đối lập một cách hòa bình kể từ khi Zambia - đất nước miền nam châu Phi giành độc lập từ chính quyền thuộc địa Anh năm 1964. Theo chính trị gia đối lập Tanzania Zitto Kabwe, ở Zambia, các thể chế dân chủ dường như đáp ứng ý chí của người dân hơn so với nhiều nơi ở châu Phi. “Việc quân đội, cảnh sát, cơ quan tình báo, ủy ban bầu cử cho phép ý chí của người dân vượt trội là một thông điệp rất mạnh mẽ được gửi đến lục địa châu Phi” - ông Zitto Kabwe nói.

Tại lễ nhậm chức của Tổng thống Zambia, các nhà lãnh đạo phe đối lập từ các quốc gia châu Phi khác cũng được mời tham dự. Ông Nelson Chamisa - lãnh đạo phe đối lập ở Zimbabwe phát biểu: “Đây là một điều quan trọng và tuyệt vời cho những gì có thể xảy ra cho tương lai của châu Phi. Zambia là nguồn cảm hứng cho thấy thể chế mạnh mẽ là chìa khóa để chuyển giao quyền lực hiệu quả và chuyển đổi suôn sẻ”. Ông Chamisa nói thêm rằng, Zambia là một điển hình có thể nhân lên ở lục địa đen. “Châu Phi nói chung và Zimbabwe nói riêng cần những nhà lãnh đạo chứ không phải những kẻ thống trị, những thể chế mạnh mẽ chứ không phải những người giữ quyền lực. Các nhà lãnh đạo đã phục vụ thì có thể rời đi. Zimbabwe phải được tự do và dân chủ. Tự do có thể bị trì hoãn nhưng không bao giờ bị bác bỏ” - đại diện Zimbabwe nói.

(Theo CNN)

Yến Chi