Tăng cường chống hàng giả cuối năm

Chỉ trong vòng một tháng, cơ quan chức năng đã liên tiếp triệt phá nhiều vụ sản xuất, buôn bán hàng giả liên quan người nổi tiếng và nhóm hàng làm đẹp. Điều này khiến dư luận lẫn người tiêu dùng lo ngại, thậm chí niềm tin bị lung lay ngay trước mùa khuyến mãi, kích cầu cuối năm.

Những vụ việc gây chấn động

Trong đó, Võ Thị Ngọc Ngân (Ngân 98) đã bị Công an TP HCM bắt tạm giam để điều tra hành vi sản xuất, buôn bán thực phẩm chức năng giả. Cơ quan chức năng xác định các sản phẩm giảm cân, làm đẹp do cô quảng bá rầm rộ trên mạng xã hội thiếu hồ sơ công bố hợp lệ, có dấu hiệu chứa chất cấm từng bị Bộ Y tế loại khỏi danh mục vì nguy cơ gây hại sức khỏe.

Vụ việc khiến nhiều người giật mình bởi nhóm khách hàng của Ngân 98 chủ yếu là giới trẻ, phụ nữ văn phòng. Họ mua hàng vì tin vào hình ảnh "cơ thể đẹp, giảm cân nhanh, an toàn" do một người có lượng theo dõi hàng trăm ngàn trên mạng xã hội giới thiệu.

Vụ việc Ngân 98 chưa kịp lắng xuống, ngày 5-11, Công an tỉnh Đồng Nai tiếp tục khởi tố, bắt tạm giam Nguyễn Quốc Vũ - chồng ca sĩ Đoàn Di Băng và các đồng phạm để điều tra về hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả là mỹ phẩm. Khi kiểm tra, cơ quan chức năng phát hiện hơn 1.600 sản phẩm kem chống nắng Hanayuki Sunscreen Body nghi giả mạo, cùng nhiều nguyên liệu, bao bì phục vụ sản xuất.

Điều khiến dư luận quan tâm không chỉ là số lượng tang vật mà còn ở chỗ đây là thương hiệu gắn liền với hình ảnh doanh nhân - người nổi tiếng, thường xuyên xuất hiện trên mạng xã hội với phong cách sống sang trọng và thông điệp "làm đẹp chuẩn mực".

Chị Hoàng Thu Thủy (TP HCM), người từng mua kem chống nắng Hanayuki Sunscreen Body, giải thích: "Tôi thấy Đoàn Di Băng quảng cáo rất thuyết phục nên mua hàng dùng thử nhưng sau khi dùng hơn nửa chai thì sản phẩm không như mô tả, khá bết và thẩm thấu kém. Khi nghe tin sản phẩm bị cơ quan chức năng xác định là hàng giả, tôi thật sự hoang mang".

Trước đó, vào cuối tháng 10-2025, Công an TP HCM đã triệt phá một đường dây sản xuất, kinh doanh gần 20.000 chai nước hoa giả mang các nhãn hiệu nổi tiếng. Toàn bộ sản phẩm này đều được pha từ cồn, hương liệu; đóng gói trong bao bì giống hàng thật và bán ra thị trường với giá rất rẻ.

Không chỉ Ngân 98 hay vụ chồng của Đoàn Di Băng, trong năm 2025, nhiều người có ảnh hưởng trên mạng xã hội (KOL) khác như gia đình Hải Sen, Hằng Du Mục, Quang Linh Vlog, hoa hậu Thùy Tiên… cũng bị khởi tố vì liên quan việc sản xuất, kinh doanh hàng giả, hàng kém chất lượng. Điểm chung của các vụ việc là lợi dụng hình ảnh cá nhân để thổi phồng công dụng sản phẩm, khiến người tiêu dùng mua hàng bằng niềm tin hơn là thông tin xác thực.

Đại diện một doanh nghiệp (DN) thực phẩm tại TP HCM cho rằng lỗ hổng lớn của các vụ việc nêu trên nằm ở khâu hậu kiểm. Hiện nay, cơ quan chức năng chỉ kiểm nghiệm mẫu khi DN nộp hồ sơ công bố. Sau đó, nhiều đơn vị có thể thay đổi công thức, nguyên liệu hoặc quy trình sản xuất để giảm chi phí nhưng hầu như không ai bị kiểm tra lại. Có nơi thuê gia công nhưng không giám sát được chất lượng sản phẩm.

"Do đó, để xử lý tình trạng này, cần có cơ chế giám sát sau công bố, đối chiếu giữa mẫu đã được kiểm nghiệm với hàng đang lưu hành. Ngoài ra, việc hậu kiểm phải đúng nghĩa, tránh bị lợi dụng để gây khó khăn cho DN chân chính" - đại diện DN này đề xuất.

Trong khi đó, ông Nguyễn Minh Đức, Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Thương mại điện tử (TMĐT) Việt Nam, nhìn nhận tình trạng bán hàng giả trên sàn TMĐT ngày càng dễ dàng và tinh vi. Chỉ cần 5 phút để mở gian hàng, tải vài tấm hình lên là có thể bán trên sàn TMĐT.

"Muốn ngăn chặn, các nền tảng phải siết chặt quy trình, yêu cầu sản phẩm có đầy đủ giấy tờ đạt chuẩn, định danh người bán rõ ràng - họ là ai, địa chỉ ở đâu, giấy phép thế nào, để khi gặp vấn đề có thể truy ngay. Sàn TMĐT cần ứng dụng công nghệ nhận diện giấy tờ giả và có chính sách bảo vệ người tiêu dùng rõ ràng" - ông Đức nhấn mạnh.

Kem chống nắng Hanayuki Sunscreen Body cùng một số sản phẩm của Hanayuki được rao bán trên sàn thương mại điện tử. Ảnh: TRẦN THÁI

Ngăn chặn từ gốc

Ở góc độ quản lý, ông Nguyễn Quang Huy, Phó Chi cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường (QLTT) - Sở Công Thương TP HCM, thừa nhận đối tượng bán hàng giả, hàng lậu, hàng không rõ xuất xứ ngày càng tinh vi. Họ dùng nhiều kênh phân phối nhỏ lẻ, chợ truyền thống, sàn TMĐT, thậm chí cả livestream để kinh doanh. Việc truy vết rất khó do địa chỉ thay đổi liên tục.

"Chế tài hiện chưa đủ mạnh, nhiều người sẵn sàng tính tiền phạt vào chi phí sản xuất vì vẫn lời lớn. Hàng giả đánh vào tâm lý thích rẻ của người tiêu dùng" - ông Huy nhận xét.

Theo ông Huy, để đẩy lùi hàng gian, hàng giả, các sàn TMĐT phải kết hợp chặt chẽ với cơ quan chức năng, sàng lọc từ đầu, gỡ bỏ sản phẩm vi phạm khi có yêu cầu. Song song đó, Sở Công Thương TP HCM đã triển khai chương trình "tick xanh trách nhiệm" cho từng sản phẩm, giúp phân loại DN làm ăn minh bạch, tạo niềm tin với người mua.

Trong 2 tháng cuối năm 2025, lực lượng QLTT TP HCM sẽ tăng cường kiểm tra, giám sát các mặt hàng trọng điểm như vàng, sữa, yến, mỹ phẩm, thực phẩm bảo vệ sức khỏe và những nhóm hàng dễ bị làm giả. Ngoài ra, thành phố đang phối hợp với các sàn TMĐT, DN và chuyên gia công nghệ để ngăn chặn vi phạm ngay trên không gian mạng.

Về lâu dài, theo các chuyên gia, cần ngăn chặn tình trạng này từ gốc rễ. Thứ nhất, pháp lý phải đủ mạnh và được áp dụng nhanh. Các vụ có yếu tố tổ chức, sử dụng hình ảnh người nổi tiếng, liên quan sản phẩm sức khỏe - sắc đẹp phải chuyển sang điều tra hình sự, không chỉ xử phạt hành chính.

Thứ hai, sàn TMĐT và mạng xã hội phải chịu trách nhiệm với hàng hóa đăng bán. Việc "bán ẩn danh" cần chấm dứt bằng cơ chế định danh bắt buộc và công khai thông tin sản phẩm đã được cấp phép.

Thứ ba, người tiêu dùng cần thay đổi thói quen: chỉ mua ở kênh chính hãng, kiểm tra mã QR, không tin tuyệt đối vào lời giới thiệu của KOL. Khi phát hiện hay nghi ngờ, người tiêu dùng cần chủ động phản ánh đến đường dây nóng của QLTT hoặc Hội Bảo vệ người tiêu dùng.

Theo chuyên gia TMĐT Trương Võ Tuấn - người từng điều hành trang web muabannhanh.com, muốn ngăn chặn hàng giả, hàng kém chất lượng từ gốc, phải kiểm soát chặt nguồn nguyên liệu lưu thông trên thị trường. Khi khâu nguyên liệu bị buông lỏng, DN có thể dễ dàng sử dụng chất rẻ tiền, không rõ nguồn gốc để sản xuất, khiến hàng giả và hàng nhái tràn lan.

"Nếu xử lý tận gốc, các DN sản xuất buộc phải kinh doanh trong khuôn khổ vì họ không thể mua được nguyên liệu vi phạm. Lâu nay, các biện pháp chống hàng giả vẫn chủ yếu tập trung vào phần ngọn, tức kiểm tra, xử phạt khi sản phẩm đã bán ra thị trường. Cách này chỉ mang tính đối phó, không thể bảo vệ triệt để quyền lợi người tiêu dùng. Khi hàng vi phạm đã đến tay người mua, thiệt hại về sức khỏe và niềm tin đã xảy ra, việc xử lý chỉ là "chữa cháy" và gần như không thể khắc phục hậu quả" - ông Tuấn nhấn mạnh.

Nhóm phóng viên