Tăng cường chống khai thác thủy sản bất hợp pháp

Cán bộ BĐBP tỉnh Đắk Lắk phối hợp với lực lượng Kiểm ngư thường xuyên tuần tra, kiểm soát phòng chống khai thác IUU. Ảnh: Hồng Lam

Thực trạng vi phạm

Những năm gần đây, tình hình khai thác thủy sản trái phép tại khu vực biển do BĐBP tỉnh Đắk Lắk quản lý có chiều hướng phức tạp. Nhiều ngư dân vì lợi nhuận trước mắt đã sử dụng ngư cụ cấm, khai thác sai vùng, sai nghề, hoặc thậm chí dùng xung điện để đánh bắt hải sản...

Theo thống kê của BĐBP tỉnh Đắk Lắk, chỉ trong vài tháng gần đây, các đơn vị đã phát hiện và xử lý 5 vụ với 5 phương tiện vi phạm trong lĩnh vực giao thông đường thủy nội địa và khai thác thủy sản. Hầu hết các vụ việc đều liên quan đến việc sử dụng bộ kích điện, hoặc khai thác sai nghề ghi trong giấy phép. Cụ thể, vào lúc 14 giờ, ngày 3/8, tại vùng biển thuộc khu phố Phú Lạc, phường Hòa Hiệp, tổ công tác của Đồn Biên phòng Hòa Hiệp Nam trong lúc tuần tra, kiểm soát đã phát hiện, thu giữ 1 bộ công cụ kích điện để khai thác thủy sản tại tàu cá do ông Lê Văn Sang, sinh năm 1985, trú tại tổ dân phố Đông, phường Đông Ninh Hòa, tỉnh Khánh Hòa làm chủ. Tổ công tác đã lập biên bản tịch thu bộ công cụ kích điện, đồng thời ra quyết định xử phạt chủ tàu cá 12,5 triệu đồng.

Cùng thời gian này, tổ tuần tra của Đồn Biên phòng Xuân Hòa cũng đã phát hiện trên tàu cá do ông Võ Minh Giang, sinh năm 1988, trú tại tổ 3, khu phố 1, phường Quy Nhơn, tỉnh Gia Lai đang đánh bắt tại vùng biển thôn Hòa Lợi, xã Xuân Cảnh 1 bộ dụng cụ kích điện để khai thác thủy sản trái phép. Tổ công tác đã lập biên bản tịch thu bộ dụng cụ kích điện và ra quyết định xử phạt chủ tàu 12,5 triệu đồng. Trước đó, Đồn Biên phòng An Hải đã kiểm tra, phát hiện 3 vụ với 3 phương tiện vi phạm tại khu vực cảng cá Tiên Châu, thôn Tiên Châu, xã Tuy An Đông. Trong đó, có 2 vụ vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường thủy nội địa, bị xử phạt 1,5 triệu đồng/phương tiện; 1 vụ vi phạm trong lĩnh vực thủy sản, xử phạt 7 triệu đồng.

Những vụ việc trên phản ánh rõ thực trạng còn tiềm ẩn phức tạp của hoạt động khai thác thủy sản bất hợp pháp, nhất là ở vùng ven bờ, nơi công tác kiểm soát còn nhiều khó khăn do địa hình phức tạp, phương tiện nhỏ lẻ, hoạt động rải rác, dễ lẩn tránh.

Nhiều giải pháp ngăn chặn

Trước tình hình hoạt động khai thác thủy sản trái phép diễn biến phức tạp, BĐBP tỉnh Đắk Lắk đã chủ động triển khai đồng bộ các biện pháp quản lý, tuần tra và kiểm soát chặt chẽ trên các vùng biển, cửa sông và cảng cá, nhằm ngăn chặn hiệu quả các hành vi vi phạm. Với phương châm “Phòng ngừa là chính, phát hiện sớm, xử lý nghiêm để răn đe”, các đồn Biên phòng tuyến biển đang tích cực triển khai các biện pháp nhằm ngăn chặn hoạt động khai thác thủy sản trái phép. Mỗi ca tuần tra đều kết hợp giữa kiểm soát hành chính và tuyên truyền, vận động, giúp ngư dân hiểu và chấp hành pháp luật.

Theo đó, các đơn vị BĐBP tỉnh Đắk Lắk đã tổ chức nhiều đợt tuần tra cố định và cơ động, đặc biệt tập trung vào khung giờ đêm và thời điểm thủy triều rút, khi các phương tiện thường lợi dụng để khai thác trái phép. Cùng với đó, lực lượng chức năng kiểm tra, giám sát chặt chẽ tại các bến cá, khu neo đậu tàu thuyền, yêu cầu chủ phương tiện xuất trình đầy đủ giấy phép, nhật ký khai thác, kiểm tra ngư cụ và tình trạng hoạt động của thiết bị giám sát hành trình (VMS). Song song với nhiệm vụ tuần tra, xử lý, công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật cho ngư dân được xác định là “mũi nhọn mềm” để ngăn ngừa từ gốc. Các đơn vị Biên phòng thường xuyên tổ chức tuyên truyền lưu động tại các khu dân cư ven biển, các tổ, đội tàu thuyền, tổ đoàn kết trên biển; phát tờ rơi, tài liệu hướng dẫn về quy định IUU, cách sử dụng VMS, nhật ký khai thác, quy định vùng khai thác hợp pháp. Nhờ đẩy mạnh tuyên truyền, ý thức của ngư dân đã có chuyển biến tích cực. Nhiều chủ tàu, thuyền trưởng chủ động đến đồn Biên phòng ký cam kết không sử dụng ngư cụ cấm, không vi phạm vùng biển nước ngoài; lắp đặt, vận hành VMS đầy đủ.

Bên cạnh đó, BĐBP tỉnh Đắk Lắk còn tăng cường phối hợp liên ngành với Chi cục Thủy sản, Cảng vụ, chính quyền địa phương và lực lượng Kiểm ngư để kịp thời trao đổi thông tin, phát hiện và xử lý nghiêm các tàu cá vi phạm, góp phần giữ vững kỷ cương pháp luật trên các vùng biển được giao quản lý.

Cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Hòa Hiệp Nam đến từng tàu cá để tuyên truyền các quy định liên quan đến chống khai thác IUU cho ngư dân. Ảnh: Đơn vị cung cấp

Trung tá Nguyễn Tiến Đảng, Chính trị viên Đồn Biên phòng Hòa Hiệp Nam cho biết: “Đồn Biên phòng Hòa Hiệp Nam quản lý tổng số 652 tàu cá hành nghề khai thác thủy sản. Từ đầu năm 2015 đến nay, đơn vị đã tổ chức quán triệt, triển khai thực hiện có hiệu quả các văn bản, chỉ đạo từ Trung ương đến địa phương, đặc biệt là Công điện số 1058/CĐ-TTg ngày 4/11/2023 của Thủ tướng Chính phủ về việc tập trung thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp cấp bách, trọng tâm chống khai thác IUU; một số nội dung chính Luật Thủy sản (2017) và Nghị định số 42/2019/NĐ-CP ngày 16/5/2019 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản... Qua đó, giúp ngư dân nâng cao nhận thức, ý thức, trách nhiệm trong việc khai thác hải sản theo đúng quy định của pháp luật Việt Nam và điều ước quốc tế đối với các vùng biển thuộc chủ quyền, quyền chủ quyền của Việt Nam, vùng biển quốc tế và nước ngoài”.

Chung tay giữ vững chủ quyền

Dẫu đạt nhiều kết quả tích cực, công tác phòng chống IUU tại Đắk Lắk vẫn đối diện với những khó khăn đáng kể, như địa hình vùng biển phức tạp, nhiều cửa sông, rừng ngập mặn xen kẽ, khiến việc tuần tra gặp trở ngại. Phương tiện khai thác nhỏ lẻ, công suất thấp, hoạt động rải rác ven bờ nên khó kiểm soát triệt để. Bên cạnh đó, một số ngư dân vẫn chưa nhận thức đầy đủ tác hại của IUU, còn mang tâm lý “đánh nhanh, bán vội”, thậm chí chống đối khi bị kiểm tra... Đặc biệt, trang thiết bị của lực lượng Biên phòng vẫn còn hạn chế, chưa đáp ứng hoàn toàn nhu cầu tuần tra 24/24 trên toàn tuyến. Do đó, việc tăng cường kiểm soát IUU không chỉ là nhiệm vụ pháp luật, mà còn là yêu cầu chiến lược trong bảo đảm an ninh kinh tế biển, giữ vững chủ quyền quốc gia trên biển.

Để tiếp tục nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống khai thác IUU, BĐBP tỉnh Đắk Lắk đang triển khai nhiều giải pháp mang tính hệ thống và bền vững, vừa nhằm kiểm soát chặt chẽ hoạt động khai thác, vừa hỗ trợ ngư dân phát triển theo hướng hợp pháp, hiện đại và thân thiện với môi trường. Trước hết, các đơn vị duy trì tuần tra thường xuyên, nhất là vào khung giờ đêm và những thời điểm được xác định là cao điểm vi phạm, đồng thời bố trí lực lượng cơ động liên tục để giám sát khu vực ven bờ. Cùng với đó, BĐBP tỉnh Đắk Lắk đẩy mạnh ứng dụng công nghệ trong quản lý, hỗ trợ ngư dân lắp đặt và vận hành VMS trên tất cả các tàu cá hoạt động xa bờ; sử dụng camera tại cảng cá, flycam giám sát vùng biển và phần mềm quản lý dữ liệu để kiểm soát tàu cá ra vào một cách minh bạch, chính xác. Song song với đó, BĐBP tăng cường phối hợp liên ngành giữa các đơn vị như Kiểm ngư, Cảnh sát biển, Chi cục Thủy sản và chính quyền cơ sở, nhằm chia sẻ thông tin, tổ chức kiểm tra thường xuyên, xử lý nhanh, tránh tình trạng chồng chéo trong công tác quản lý.

Công tác kiểm soát tại cảng cá, bến bãi cũng được siết chặt, đảm bảo 100% tàu cá khi xuất bến đều có giấy phép hợp lệ, nhật ký khai thác đầy đủ và VMS hoạt động đúng quy định; kiên quyết không cho ra khơi đối với tàu cá không đủ điều kiện. Đặc biệt, BĐBP tỉnh Đắk Lắk gắn tuyên truyền pháp luật với hỗ trợ sinh kế cho ngư dân, hướng dẫn bà con chuyển đổi từ nghề khai thác mang tính hủy diệt sang các mô hình khai thác bền vững, hỗ trợ vay vốn, trang bị ngư cụ hợp pháp, khuyến khích thành lập các “Tổ tự quản an ninh trật tự trên biển”, “Tổ tàu thuyền an toàn” để cùng nhau tự giám sát và bảo vệ nguồn lợi thủy sản, bảo vệ ngư trường, giữ vững an ninh trật tự vùng biển.

Hồng Lam