Tăng cường giám sát thủy sản khai thác tại các cảng cá

Lực lượng chức năng của tỉnh kiểm tra việc chấp hành quy định về khai thác IUU của ngư dân.

Sau chuyến biển đi kéo dài hàng tháng, việc đầu tiên khi chuẩn bị vào bờ đối với ông Nguyễn Văn Sơn - chủ tàu TH-92491 là liên hệ với trực ban tại Cảng cá Lạch Hới, phường Sầm Sơn thông báo thời gian cập cảng. Đồng thời, chủ động kiểm tra lại lịch trình, nhật ký khai thác trên phần mềm điện tử để đối chiếu, bảo đảm thủ tục xin giấy chứng nhận xuất xứ nguồn gốc hải sản.

Ông Sơn cho biết: “Trong quá trình tàu bốc dỡ hàng thủy sản tại cảng, Ban Quản lý Cảng cá Lạch Hới sẽ cử nhân viên phối hợp kiểm tra, rà soát xem có hành vi vi phạm khai thác IUU không, ví dụ như là có khai thác, vận chuyển thủy sản cấm khai thác; khai thác loài thủy sản có kích thước nhỏ hơn quy định; khai thác trái phép loài thủy sản thuộc danh mục loài thủy sản nguy cấp, quý hiếm; khai thác thủy sản vượt sản lượng theo loài; có vi phạm quy định liên quan đến khai thác, bảo vệ nguồn lợi thủy sản. Khi đủ điều kiện, sản phẩm của chuyến khai thác mới được cấp chứng nhận nguồn gốc, bảo đảm tiêu chuẩn để cung ứng cho những đơn vị chế biến hải sản xuất khẩu, nhờ đó, giá trị kinh tế cao hơn việc tiêu thụ truyền thống, tự do”.

Đánh giá về lợi ích của quy trình khai báo này, ông Phạm Gia Thương - chủ tàu TH-91856 TS ở phường Sầm Sơn, cho biết: “Tuân thủ quy trình khai báo khi tàu xuất cảng hoặc nhập cảng rất thuận lợi cho quá trình vươn khơi, neo đậu, bốc dỡ sản phẩm. Khi báo trước ít nhất 1 giờ, ban quản lý các cảng cá sẽ sắp xếp, bố trí khu vực neo đậu an toàn, không mất thời gian di chuyển, làm chậm trễ việc vận chuyển hàng hóa, sản phẩm sẽ giữ được chất lượng tươi ngon”.

Được biết, tàu TH-91856 TS của ông Thương hành nghề câu mực trên vùng biển Vịnh Bắc bộ. Với việc tuân thủ các quy định về xuất cảng, nhập cảng cũng như chống khai thác IUU, sản phẩm của tàu được chứng nhận nguồn gốc thủy sản khai thác, bảo đảm tiêu chuẩn nguyên liệu xuất khẩu. Do đó, khoảng 60% sản lượng của mỗi chuyến vươn khơi được một doanh nghiệp chế biến hải sản đóng tại phường Sầm Sơn thu mua, chế biến để xuất khẩu.

Cùng với công tác kiểm soát tàu vào cảng, việc kiểm soát tàu xuất bến cũng được Ban Quản lý Cảng cá Thanh Hóa thực hiện nghiêm ngặt nhằm ngăn chặn ngay từ trong bờ các tàu có nguy cơ vi phạm IUU và hướng dẫn chủ tàu những thủ tục cần thiết khi vươn khơi. Để tàu xuất bến, bộ phận điều hành cảng sẽ kiểm tra, duyệt xuất trên app eCDT VN, ghi nhận vào sổ theo dõi. Sau khi đã hoàn tất các hồ sơ, thủ tục, chủ tàu hoặc thuyền trưởng trực tiếp mang hồ sơ đến trình báo tại trạm kiểm soát biên phòng địa phương để được cấp phép cho tàu rời cảng. Kiên quyết không xuất bến đối với phương tiện chưa đảm bảo thủ tục giấy tờ, trang thiết bị an toàn kỹ thuật theo quy định.

Phụ trách Cảng cá Lạch Hới (phường Sầm Sơn) Lê Văn Hân cho biết: "Để kiểm soát tốt sản lượng hải sản khai thác qua các cảng, 100% tàu có chiều dài trên 15m của tỉnh đã lắp đặt thiết bị giám sát hành trình. Điều này không chỉ giúp ngư dân tiếp cận công nghệ hiện đại, hoạt động khai thác đúng quy định, mà còn giúp ban quản lý các cảng kiểm soát tốt sản lượng thủy sản khai thác qua cảng. Một ưu điểm của việc giám sát thủy sản tại cảng chính là minh bạch nguồn gốc sản phẩm, giúp sản phẩm dễ dàng được tiêu thụ trong các chuỗi liên kết, mang lại giá trị kinh tế cao hơn”.

Cán bộ Đồn Biên phòng Hoằng Trường tuyên truyền về chống khai thác IUU cho ngư dân.

Tỉnh Thanh Hóa hiện có hơn 6.555 tàu cá, trong đó có 1.063 tàu có chiều dài 15m trở lên, sản lượng khai thác hải sản hằng năm đạt hơn 130 nghìn tấn. Trong đó, chiếm hơn 60% là sản lượng hải sản khai thác vùng khơi. Theo thống kê, trong 7 tháng năm 2025, các cảng cá của tỉnh đã thực hiện giám sát khoảng 8.300 tấn thủy sản, tăng 29,2% so với cùng kỳ. Qua giám sát đã hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản cấp 20 giấy xác nhận nguồn gốc nguyên liệu thủy sản khai thác qua cảng với sản lượng gần 90 tấn mực để xuất khẩu đi nước ngoài. Đây là con số đáng ghi nhận song, một trong những quy định bắt buộc của EC trong việc tháo gỡ “thẻ vàng” đối với thủy sản Việt Nam là 100% sản lượng được khai thác từ tàu đánh bắt vùng khơi phải được giám sát truy xuất nguồn gốc tại cảng thông qua báo cáo nhật ký hành trình của từng chuyến khai thác. Thực tế cho thấy, trên địa bàn tỉnh việc giám sát sản lượng khai thác tại các cảng chưa thực sự hiệu quả, tỷ lệ sản lượng giám sát còn thấp. Nguyên nhân được ngành nông nghiệp đưa ra là do hạ tầng các cảng cá xuống cấp, tàu thuyền công suất lớn khó cập cảng; việc ghi chép, giao nộp nhật ký khai thác của ngư dân còn hạn chế.

Nắm bắt được những khó khăn đó, từ năm 2021 đến nay nguồn vốn ngân sách tỉnh đã chi hơn 9,18 tỷ đồng để đầu tư, nâng cấp các hạng mục công trình cảng cá, khu neo đậu tránh trú bão cho tàu cá tại Cảng cá Lạch Hới, Cảng cá Lạch Bạng và Cảng cá Hòa Lộc. Thông qua nguồn hỗ trợ, các cảng cá đã được đầu tư khang trang, hiện đại góp phần phát triển kinh tế thủy sản, đảm bảo an toàn cho ngư dân, tăng cường dịch vụ hậu cần nghề cá, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, giảm tổn thất sau thu hoạch và nâng cao khả năng ứng phó với biến đổi khí hậu. Đồng thời, tỉnh hỗ trợ lắp đặt thiết bị giám sát hành trình, tuyên truyền, vận động ngư dân chấp hành nhằm tăng cường giám sát, truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác thông qua việc ghi chép, thu nộp nhật ký khai thác tại các cảng cá. Việc minh bạch hóa thông tin từ công tác quản lý tàu cá ra vào cảng đến bốc dỡ hàng hóa, giám sát sản lượng hải sản khai thác sẽ bảo đảm việc triển khai thực hiện Luật Thủy sản và các khuyến nghị của EC đạt kết quả cao nhất, góp phần chung tay cùng cả nước gỡ “thẻ vàng” IUU cho ngành thủy sản Việt Nam.

Bài và ảnh: Trần Thanh